O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi tosnkent moliya instituti

Raqamli imzoni shakllantirish muolajasi. Ushbu muolajani tayyorlash 
boskichida xabar jo‘natuvchi abonent A ikkita kalitni generatsiyalaydi: maxfiy 
kalit kA va ochik kalit KA. Ochiq kalit KA uning jufti bo‘lgan maxfiy kalit kA dan 
xisoblash orqali olinadi. Ochiq kalit KA tarmoqning boshka abonentlariga imzoni 
tekshirishda foydalanish uchun tarqatiladi. 
Rakamli imzoni shakllantirish uchun jo‘natuvchi A avvalo imzo chekiluvchi 
matn M ning xesh funktsiyasi L(M) qiymatini hisoblaydi. 

---

433 
6.3.1-rasm. Elektron raqamli imzoni shakllantirish sxemasi. 
 
Xesh-funktsiya imzo chekiluvchi dastlabki matn Mni daydjest m ga 
zichlashtirishga xizmat qiladi. Daydjest M-butun matn M ni xarakterlovchi 
bitlarning belgilangan katta bo‘lmagan sonidan iborat nisbatan qisqa sondir. 
So‘ngra jo‘natuvchi A o‘zining maxfiy kaliti kA bilan daydjest m ni shifrlaydi. 
Natijada, olingan sonlar jufti berilgan M matn uchun raqamli imzo xisoblanadi. 
Xabar M raqamli imzo bilan birgalikda qabul qiluvchining manziliga yuboriladi. 
Raqamli imzoni tekshirish muolajasi.Tarmoq abonentlari olingan xabar M 
ning rakamli imzosini ushbu xabarni jo‘natuvchining ochiq kaliti KA yordamida 
tekshirishlari mumkin. Elektron raqamli imzoni tekshirishda xabar M ni qabul 
qiluvchi V qabul kilingan daydjestni jo‘natuvchining ochiq kaliti KA yordamida 
rasshifrovka qiladi. Undan tashqari, qabul qiluvchini o‘zi xesh-funktsiya h(M) 
yordamida qabul qilingan xabar Mning daydjesti m ni hisoblaydi va uni 
rasshifrovka qilingani bilan taqqoslaydi. Agar ikkala daydjest m va m mos kelsa 
raqamli imzo haqiqiy hisoblanadi. Aks holda imzo kalbakilashtirilgan yoki axborot 
mazmuni o‘zgartirilgan bo‘ladi. 
Xabar 
M 
Raqamli 
imzo 
Qabul 
qiluvchiga 
Daydjestni 
generatsiyalash 
algoritmi 
m Xabar 
daydjesti 
Jo‘natuvchining
maxfiy kaliti kA 
Jo‘natiladigan xabar 
Xabar M 
Assimmetrik 
shifrlash 

---

434