O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi tosnkent moliya instituti

2.1.9-rasm. ―Работа с базами данных‖ menyusi elemetlari 
Turli jadvallarning ikki maydonini bog'lab turuvchi yo'nalishli chiziq ko'rinishida. 
aks etadi. Bu bog'lanishda o'zining tayanch maydoni bilan ishtirok. etayotgan 
jadval yetakchi hlsoblanadi. Bunda tayanch maydoni nomi ko'zga tashlanib turadi. 
Ikkinchi jadval ergashuvchi jadval bisoblanadi. «Kонструктур» menyusi orqali 
jadvallarni kiritish amallari bajariladi. 

---

92 
2.1.10-rasm. ―Конструктур‖ menyusi elemetlari 
Jadvallararo bug'lanishga qanday vazifalar yuklatilgan? "Boq'lanish"ning bir 
vazifasi - MBdagi ma'lumotlarning butunligini ta'minlash bo'lsa. boshqa vazifasi - 
MBga xizmat ko'rsatish masalalarini avtomatlashtirishdan iborardir. 
Bularni tushunib olish uchun misol keltiramiz. deylik, firma MBsining 
"Mijozlar" nomli jadvalida mijozlaming nomlari takrorlanib kelmaydi, "firma 
mijozlari" maydoni boshlang'ich tayanch sifatida belgilangan. Aytaylik. noma'lum 
bir holatda biror mijozga oid qaydlar bu jadvaldan o'chirib yuborilgan bo'lsin. 
Ayni choqda. mazkur MBning "Buyurtmalar' jadvalida о'shа mijozning firmaga 
bergan buyurtmalari haqidagi qaydlar saqlanib qolgan bo'lsin. Bunday holda 
MBda buyurtma qayd etilgan uning egasiga oid ma'lumotlar yo'q ekani 
malumottar butunligining buzulishiga sabab bo'ladi. 
MBning mutasaddisi ma'lumotlar butunligini himoya-lashga oid ikki yo'ldan 
birini tanlashi mumkin: biri -yetakchi jadvalning tayanch maydonlaridagi 
ma.'lumotlarni o'chirib yuborilishi holatlariga to'siq qoyish; ikkinchisi -bog'langan 
jadvallarda bunday holatlarga muvofiq keluvchi tartibni o'rnatib, o'chirish 
amallariga ruxsat berish. Odatda. MB yetarlicha katla va o'zaro bog'langan 
jadvallari ko'p bo'lsa, bu kabi o'chirish ishlarlni "qo'lda" bajarish anchagina 
qiyinchilik tuq'diradl. Shu boisdan ham jadvallararo bog'lanish kabi avtomatlash 

---

93 
vositalari kerak bo'ladi.