O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti shahrisabz filiali «oziq-ovqat va funksional oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishda mahalliy xom ashyo resurslaridan foydalanish

Tajriba qism. Un mahsulotimizni namligini aniqlashda Chopin EM-10 uskunamizdan 
foydalanamiz. Usul ma’lum haroratgacha qizdirilgan uskunaning belgilangan vaqt mobaynida 
uskunaning qurutish kamerasiga joylashtirilgan mahsulotni doimiy og‘irlikgacha quritishga 
asoslangan. 
1-rasm
2-rasm 
1-rasm. Chopin EM-10 uskunaning qismlari . 1-eshikcha; 2,3-byukslar; 4-chiqaruvchi trubka; 
5-byuksni tutib turuvchi qism; 6-havo oqimi 
2-rasm. Chopin EM-10 zamonaviy quritish shkafi. 
Chopin EM-10 uskunasining parametrlari: 
Aniqlik, yuqori issiqlik quvvati, har qanday turdagi mahsulotlarni tahlil qilish 
EM 10 quritish kabinasi har biri o‘nta xonadan iborat bo‘lgan ikkita kameraga ega bir vaqtning 
o‘zida 20 ta namunalarni tahlil qila oladi. Yangi namunalarni qo‘shish mavjud namunalarning 
xususiyatlari hech qanday ta’sir ko‘rsatmaydi 
Texnik xususiyatlari 
Harorat 30-150° C , 230 v AC quvvat manbai-50 / 60 Hz 
Aniq vazn 14 kg
Labaratoriya tajribasini o‘tkazish tartibi: 
Uskuna qizdirish kamerasi harorati tekshirib ko‘riladi ya’ni haroratning 130° C ga yetganligi 
ko‘riladi. 

---

“Oziq-ovqat va funksional oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishda mahalliy xom ashyo resurslaridan 
foydalanish muammolari” ilmiy-amaliy anjumani Shahrisabz-2022 yil 22-23 aprel 
43 
Bo‘sh byukslar og‘irligi texnik tarozida o‘lchanadi. Un namunasi xar biri 5 gr dan bo‘lgan 
namuna byukslarga joylashtiriladi. O‘lchanma 0,1% aniqlikda bajariladi. Byukslar namuna bilan 
birgalikda quritish shkafiga qopqoqlari ochiq holda joylashtiriladi va ko‘rsatkichi 40 daqiqaga 
sozlangan sekundomer tugmasida vaqt belgilanadi. Byuksdagi mahsulot 130° C haroratda 40 daqiqa 
davomida quritiladi. Belgilangan vaqt tugagandan byukslar tigelli qisqichlar yordamida tortilib olinib, 
qopqog‘i yopiladi va eksikatorga 15-20 daqiqa ga sovutish uchun qo‘yiladi. 
Sovutilgandan so‘ng byukslar og‘irligi o‘lchanadi va namlikni yo‘qotilishi aniqlanadi. 
Namlik quyidagi formula orqali aniqlanadi: 
WK = (a-b) × 100/ (a-s) 
bu yerda: a - namuna bilan byuksni quritishdan avvalgi og‘irligi, g; 
b - namuna bilan byuksni quritishdan keyingi og‘irligi, g; 
s – bo‘sh byuksni sof og‘irligi, g; 
Ikki paralel orasidagi farq, ikkita aniqlash uslubida farq 0.2%, arbitraj aniqlash orasidagi farq 
0.5% dan oshmasligi kerak. 
Xulosa. Namlikni zamonaviy uskuna yordamida aniqlash ishlab chiqaruvchi korxonaga barqaror 
sifatli, oziq-ovqat nuqtai nazaridan xavfsiz mahsulot ishlab chiqarish imkonini beradi. Uskunaning 
afzalliklaridan biri uning ikki kameraliligi ya’ni 20 tagacha byuks joyshlashtira olish imkoniyatidir 
chunki odatiy quritish kameralariga 10 tagacha byuks joylashtirish mumkin. Bu uskuna korxonaga 
kirib kelayotgan bug‘doydan tortib, yuvilgan bug‘doyni, dimlash bunkerlaridagi bug‘doyni, birinchi 
yormalash tizimiga kirib kelgan bug‘doyni, barcha navli unlarni, kepakni ham analizini parallel 
tekshirish imkonini beradi. Yana bir asosiy afzalligi bu bir-biriga zarar yetkazmagan holda yuqori 
aniqlikda analizlarni aniqlash imkoniyati borligi , ya’ni odatiy quritish uskunalarida agarda siz analiz 
uchun mahsulotni qo‘ygan bo‘lsangiz-u yana bir analizni bajarish zaruriyati tug‘ilib qolsa 40 daqiqa 
tugaguncha kutib turishingiz kerak edi, agarda belgilangan 40 daqiqa tugamasdan yangi analizli 
byuksni uskunaga joylansa yakuniy analiz natijasini noto‘g‘ri chiqishiga sabab bo‘lardi. Yangi 
uskunada unaqa emas uskuna kamerasiga yangi analizli byukslar joylashtirishingiz mumkin bu esa 
chiqayotgan natijaga ta’sir ko‘rsatmaydi. Bu uskuna ishchi xodimning ishini osonlashtiradi hamda 
uzluksiz ravishda namlik ko‘rsatkichini aniq tekshirib turish imkonini beradi. 
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI 
1) Butkoviskiy. V.A, Melnikov.E.M Texnologiya mukomolnogo, krupyannogo i 
kombikormovogo proizvodstva. M: Agropromizdat 1989 god 
2) Yegorov G.A Texnologiya muki. Texnologiya krupi M: Kolos 2005 god 
3) Kazakov.E.D, Kretovich.V.L Bioximiya zerna i produktov ego prerabotki M: Agropromizdat. 
1989 god 
4) Adizov.R.T “Don va don maxsulotlarini saqlash texnologiyasi” Darslik T: Fan 2012, 427 b

---