O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti biznes moliyasi

REZYUME
Birlashish (yutib yuborish)

• 
  
  Birlashish - boshqa kompaniyadan uni nazorat qilish uchun etarli bo‘lgan aksiyalar paketini sotib olish.
  
• 
  
  Organik rivojlanishga muqobil sanaladi. (Kompaniyaning organik rivojlanishi kompaniya ichida ishlab chiqilgan yangi loyihalar tufayli rivojlanishdir).
  
• 
  
  Birlashishlar nishon-kompaniya aksiyadorlari va xaridor kompaniya aksiyadorlari tomonidan NPV tamoyillari asosida, ya‘ni, aksiyadorlar farovonligini oshirish mantig‘i nuqtai nazairdan baholanadi.
  
• 
  
  Birlashish sabablari:
  
• 
  
  raqobatni bartaraf etish yoki uni qisqartirish;
  
• 
  
  ta‘minot manbalari yoki sotish kanallarini himoya qilish;
  
• 
  
  ko‘lam samarasiga erishish;
  
• 
  
  etarlicha foydalanilmayotgan aktivlarni qo‘lga kiritish;
  
• 
  
  diversifikatsiyalash orqali riskni qayta taqsimlash;
  
• 
  
  sinergiya (2 + 2 = 5).
  
• 
  
  Birlashishni moliyalashtirish usuli sotib oluvchi kompaniya uchun maqbul bo‘lishi va nishon-kompaniyaning aksiyadorlariga jozibali bo‘lishi kerak.
  
• 
  
  Pul bilan to‘lash oluvchiga turli xil imkoniyatlarni taqdim etadi; soliq oqibatlari bo‘lishi mumkin.
  
• 
  
  aksiyalar bilan to‘lash nishon-kompaniya aksiyadorlari orasida ommabop bo‘lishi mumkin; Shu bilan birga, xaridor kompaniyaning aksiyadorlik kapitalini nazorat qilish zaiflashadi; sotib oluvchi uchun leverej bilan bog‘liq oqibatlar ham yuzaga keladi.
  
• 
  
  Obligatsiyalar bilan to‘lash, odatda, ayni paytda qimmatli qog‘ozlarga egalik qilayotgan investorlar orasida ommabop emas; Bundan tashqari, xaridor uchun leverej bilan bog‘liq muammolarni keltirib chiqaradi.
  
• 
  
  Birlashish natijalari ziddiyatli; so‘nggi yillarda birlashish biroz muvaffaqiyatli kechmoqda.
  

Divestitsiyalar

• 
  
  Divestitsiya - kompaniyaning tarkibidan uning bir qismini ajralib chiqishi, bunda quyidagilar maqsad qilinadi:
  
• 
  
  asosiy faoliyatga e‘tibor berish;
  
• 
  
  “muammoli” investitsiyalardan xalos bo‘lish;
  
• 
  
  mablag‘ jalb etish.
  

Kompaniyaning menejment tomonidan sotib olinishi (MBO):

• 
  
  MBO - kompaniyaning bir qismini o‘z xodimlarining bir guruhiga sotish.
  
• 
  
  Ko‘pincha yirik miqdorda qarz mablag‘larini jalb qilish yo‘li bilan moliyalashtiriladi (“qarz mablag‘lari yordamida sotib olish”).
  
• 
  
  Ishtirokni sotib olish - tashqi investorlar guruhi kompaniyaning bir qismini sotib oladi.
  
• 
  
  Chiqarib yuborish - bir kompaniya o‘z qismini boshqa kompaniyaga sotadi.
  

Kurtaklash:

• 
  
  Kurtaklash - kompaniyaning bir qismini ajratish, yangi kompaniya tashkil etish va boshlang‘ich kompaniya aksiyadorlari uchun har birining ulushiga mos ravishda aksiyalar chiqarish.
  
• 
  
  Odatda, ikkita sababdan biri tufayli amalga oshiriladi.
  
• 
  
  kurtaklangan kompaniyani yuridik mustaqil qilish istagi;
  
• 
  
  butun kompaniyani yutib yuborishga urinishning oldini olish istagi.