O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent moliya instituti xasanov boxodir akramovich

Bilvosita xarajatlar- Ko‘p pudratchilar o‘z xarajatlarini alohida 
kontraktlarga taqsimlashga urinmaydi, chunki ko‘pincha ular bevosita xarajatlarga 
nisbatan qiymati juda oz bo‘ladi. Shunga qaramay, bunday bilvosita xarajatlar 
ayrim kontraktlarga taqsimlansa, u holda kontrakt schetiga ancha miqdorda summa 
kirim qilingan bo‘lar edi. 
Ekspert xulosasi va ushlab qolinadigan summa
20
- Har bir kontraktning 
qiymati ijrochi va mijoz o‘rtasida kelishiladi va u kontrakt qiymati deb yuritiladi. 
Kontarkt juda katta bo‘lib, ishlar ko‘p oyga, hatto yillarga cho‘ziladigan bo‘lsa, 
pudratchi o‘z mijozidan kontrakt qiymatiga muvofiq oraliq to‘lovlarini olishni 
kutadi. Bunday to‘lovlar o‘sha paytgacha kontrakt bo‘yicha bajarilgan ishlarning 
hajmiga muvofiq bo‘ladi. To‘lovlar tartibi quyidagicha: 
Ekspert 
xulosasi- 
Kontrakt 
bo‘yicha ishlar bajarilishiga qarab, 
20
Management Accounting for Business Decisions, 2
nd
 Edition, by Colin Drury, 2012 р.580

---

100 
buyurtmachining eksperti xulosa beradi, unda kontrakt qiymatining ijrochi 
bajargan ish hajmiga mutanosib to‘lanishi mumkin bo‘lgan qismi ko‘rsatiladi. 
Ko‘p hollarda ijrochi bunday bosqichda oraliq to‘lovi miqdoriga schet-faktura 
beradi. 
Ushlab qolinadigan summa-Kontarktni bajarish davrida ijrochi odatda 
qiymatning ekspert xulosasida aniqlangan qismini oladi. Buyurtmachi ushlab 
qoladigan summa «Ushlab qolinadigan pul miqdori» sifatida ma‘lum. Bu summa 
ijrochiga kontrakt tugallanib, har qanday nuqsonlar to‘g‘irlangandan so‘ng 
beriladi. 
Tugallangan kontrakt bo‘yicha tushuntiriladigan foyda- Kontrakt uzoq 
muddatga mo‘ljallangan bo‘lsa, ijrochi o‘z hisobotlarida kontrakt bo‘yicha foydani 
ko‘rsatishiga yo‘l qo‘yiladi. Ishning tugallanish foizi usuli bir necha yil davomida 
foyda olinmay, birdaniga kontrakt tugallangan yilda foyda paydo bo‘ladigan 
noizchillikdan qutilishga imkon beradi. Tugallanmagan kontraktda foydaning 
qanday miqdorini tan olish mumkinligi to‘g‘risida qaror qabul qilish chog‘ida 
quyidagi jihatlar e‘tiborga olinishi lozim:
21
1) 
Oraliq foydani tan olishdan avval kontrakt muvaffaqiyatli chiqishi 
aniq bo‘lishi lozim. 
2) 
Har qanday foyda ushbu sanada kontrakt bo‘yicha bajarilgan ishlarga 
mutanosib olinishi kerak.
3) 
Kontrakt bo‘yicha kutilayotgan umumiy yo‘qotishlar miqdoriga 
nisbatan mumkin qadar tez chora ko‘rish zarur.