O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

rasm-2.1. 

 

Trubasimon  prujina  bir  o`ramli  va  ko`p  o`ramli  ko`rinishda  tayyorlanishi  mumkin 

(rasm-2.1.).  Termoballon  (rasm-2.2.)  odatda  zanglamas  po`latdan,  kapillyar  trubka  esa, 

ichki  diametri    0,2-0,4  mm  bo`lgan  mis  yoki  po`lat  trubkalardan  tayyorlanib,  tashqi 

tomondan u metall o`ramlar bilan ximoyalangan bo`ladi.   

Manometrik termometrlarga quyidagi qo`shimcha xatoliklar mansub:  

1. Atmosfera bosimi o`zgarishining ta`siri - barometrik xatolik; 

2. Atrof muxit temperaturasi o`zgarishining ta`siri - temperatura xatoligi;  

3.  Termaballon  va  trubasimon  prujina  o`rnatilishiga  qarab  suyuqlik  gidrostatik 

bosimining ta`siri - gidrostatik xatolik.  

Gazli  manometrik  termometrlar  termodinamik  xususiyatlari  ideal  gazlarga  yaqin 

bo`lgan  azot  bilan  to`ldiriladi.  Bu  o`lchov  asboblarining  shkalalari  bir  tekis  bo`ladi, 

---

 

7 

chunki,  o`zgarmas  hajmda  joylashgan  gazning  bosimi  temperatura  o`zgarishiga 

proportsional o`zgaradi, ya`ni,  

P

t

 = P

0

 [1 + 



(t - t

0

)] yoki, 



P = P

t

 - P

0 

= P

0

 



(t - t

0

) bundan, 

P

0

 = 

)

 t

-

(t 

 

0



P



 

bu erda, 



 - gazning temperatura kengayish koeffitsienti;   

t, t

0 

- o`lchanayotgan va boshlang`ich (0

0

C) temperatura;  

Р

0

 - boshlang`ich bosim, t

0

 temperaturada;  

P



- temperaturani t

0

 dan t gacha o`zgargandagi bosimning o`zgarishi.  

Р

0

  -  odatda  1,0-5,0  MPa  va  ba`zi  xollarda  7,0  MPa  gacha  chegarada  bo`lishi 

mumkin va uning qiymati qancha katta bo`lsa, barometrik xatolik shuncha kam bo`ladi. 

 

1 - ximoyalovchi  gilza;  

2 - termoballlon;  

3 - gilzani to`ldiruvchi modda;  

4 - futorka;  

5 - kapillyar  trubka;  

6 - vtulka;  

7 - pastki ajratuvchi shayba;   

8  - uplotnitelnaya nabivka;  

9 - tepadagi ajratuvchi shayba.