O‘zbekistоn respublikasi оliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

3. Eksperiment ilmiy tadqiqot metodi
Ilmiy tekshirishning bu metodi tekshiruvchining o‘zi tomonidan uyushtirilgan bo‘lib, uning o‘zini aktiv aralashuvi orqali olib boriladi. Bu metodda tekshiralayotgan jarayon maxsus sharoitda yoki tajribani yana qaytadan takrorlash uchun imkoniyat yaratiladi. Ushbu tadqiqot uslubining qulay yoki qimmatli tomoniham ana shunda.
Jismoniy tarbiya jarayonida olib borilayotgan tajribani maxsus sharoitnihisobga olmay yoki sunoiy qaytadan o‘sha sharoitni yaratishda nazoratdagi masalaga oid bo‘lmagan muammolarham yuzaga kelishi mumkin. Bu ilmiy tadqiqot usuliyatining salbiy tomonidir. Eksperimentni oboektiv o‘tkazish amaliyotida tabiiy, modulli va laboratoriya eksperi-mentlari deb nomlangan eksperiment xillaridan foydala-niladi.
Tabiiy eksperimenthayotiy sharoitda olib boriladi. Undan tajriba ishtirokchilar butunlay bexabar (samaraligiham shunda) bo‘lishiham mumkin. Masalan, bir maktabning ikki sinfidagi jismoniy tarbiya darslarida dastur materialini o‘zlashtirilishi anoanaviy o‘qitish uslullari bilan, boshqasida esa maxsus tanlangan usuliyatlar bilan olib borilib, natijani taqqoslash orqali qaysi sinfda samaradorligni yuqori bo‘lganligini aniqlash mumkin bo‘ladi.
Modulli eksperiment metodidan kuzatuvchihayotda uchray-digan oddiy sharoitdan bir oz o‘zgargan muhitda tajriba o‘tkaziladi. Masalan, muskul kuchini o‘stirishda sportga yangi kelganlar bilan ish olib borilib, ular xaftada uch marta, alohida guruhlarga bo‘linib, birinchi guruhi yotgan shtangada mashq qilish, ikkinchi guruhi esa o‘zining tanasi og‘irligidan foydalanib, uchinchi guruhi faqat gantel ko‘tarish bilan Ma’lum belgilangan muddat davomida mashq qiladi.har qaysi guruhning moduli alohida (shtanga, gavdasi og‘irligi, gantel) mashqlar faqat yelka kamar muskullarining kuchini ortirishga yo‘nalti-rilgan. Eksperimentdan so‘ng natijalar taqqoslanib samara bergan modul va uning mashqlari, uslubiyati effekti eolon qilinadi.
Laboratoriya eksperimentida shug‘ullanuvchilar kundalikhayotiy sharoitda amaliyotida kam uchraydiganholatda tajriba o‘tkazadi. Masalan, jismoniy tayyorgarligi teng ikki guruh olinib, ulardan birining mashg‘uloti laboratoriyada, ikkinchi-siniki esa oddiy tabiiy sharoitda olib boriladi. Bu tajribaning qulayligi tajribaning laboratoriya sharoitida yangitdan takrorlay olish mumkin ekanligidadir. Usuliyatni salbiy tomoni tajriba o‘tkazuvchining tajribada aynan ishti-roki bo‘lib, oboektiv bo‘lmagan yakuniy xulosalargaham olib kelishi mumkin.