O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi xorazm viloyati kasbiy ta’limni rivojlantirish va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi Urganch shahar 2-son kasb hunar maktabi

Карбо­нат кислотали ут учиргич ОУ-5.
19-Mavzu nomi:Yong’in chiqqanda qo’llaniladigan choralar
REJA:
1. Yong‘inga qarshi himoya tizimi
2. Yong‘in muhofazasini tashkil etish
Yong‘inga qarshi himoya tizimi - bu yong‘inning xavfli fak-torlarini insonga ta’sirini bartaraf etishga va yong‘in vaqtida material zararlar miqdorini cheklashga qaratilgan tashkiliy tadbirlar va texnik vositalar majmuidir.

1. 
   Bino va inshootlarning yong‘inga chidamliligi va uni oshirish yo‘llari
   

Yong‘inga chidamlilik deganda, materiallar va konstruksiya-larning yong‘in sharoitida o‘z mustahkamligini saqlash xususiyati tushuniladi. Qurilish konstruksiyalarining yong‘in ta’sirida o‘z xususiyatini va mustahkamliligini yo‘qotish vaqti yong‘inga chidamlilik chegarasi deyiladi.
Barcha bino va inshootlar yong‘inga chidamliligi bo‘yicha 5 darajaga bo‘linadi:

1. 
   daraja yong‘inga chidamlilikdagi binolarga barcha kon- struksiyalari yonmaydigan, yuqori yong‘inga chidamlilik chegarasiga (0,5—2,5 soat) ega bo‘lgan binolar kiradi.
   
2. 
   daraja yong‘inga chidamlilikdagi binolarga konstruktiv elementlari yonmaydigan, yuqori chidamlilik chegarasiga (0,25-2,0 soat) ega binolar kiradidaraja yong‘inga chidamlilikdagi bino va inshootlar yon- maydigan va qiyin yonuvchi materiallardan tayyorlanadi.
   
3. 
   daraja yong‘inga chidamlilikdagi binolarga barcha kon- struksiyalari qiyin yonuvchi materiallardan tashkil topgan binolar kiradi.
   
4. 
   darajadagi binolarga esa barcha konstruksiyalari yonuvchi materiallardan tashkil topgan binolar kiradi.
   

Talab etilgan yong‘inga chidamlilik darajasi bino va inshootlarning konstruksiyasi, vazifasi, necha qavatliligi, texnologik jarayonlarni yong‘inga xavfliligi va yong‘inni avtomatik o‘chirish vositalarini mavjudligiga bog‘liq holda belgilanadi.
Yog‘och va boshqa yonuvchi materiallarning yong‘inga chidamlilik darajasi bir necha yo‘llar orqali oshirilishi mumkin, jumladan: 1m yuzadagi yog‘och konstruksiyaga 75 kg quruq tuzning suvdagi aralashmasini maxsus idishlarda singdirish yoki 1 m yog‘ochga 50 kg quruq tuzni issiq-sovuq vannalarda singdirish orqali; yong‘indan himoyalovchi tuzlarning suvdagi aralashmasi bilan (100 gr quruq tuz 1 m yuzaga) materiallarga yuza ishlov berish; yong‘indan himoyalovchi bo‘yoqlar, suyuq shisha, tuproqli aralashma va boshqa shu kabilar bilan yuza ishlov berish; tuproqli gips bilan suvash, gips tolali plitalar o‘rnatish, asbestosement materiallar qoplash. Koridorlar, yo‘laklar, zinalar va II hamda IV yong‘inga chidamlililik darajasidagi yordamchi binolar sirtiga yong‘indan himoyalovchi qoplamalar bilan ishlov berish taqiqlanadi. Yong‘indan himoyalovchi qoplamalar atmosferaga, namlikka va nam bo‘lmagan muhitga chidamli bo‘lishi mumkin. Atmosferaga chidamli qoplamalarga perxlorvinil bo‘yoqlar PXVO, ISX, XL; namlikka chidamli qoplamalarga XD-S J rusumli bo‘yoqlar; nam emas muhitga chidamli qoplamalarga XL-K turdagi, SK-L rusumli silikat bo‘yoqlar, superfosfat va sho‘rtuproqli surkamalar kiradi
Yong‘in muhofazasini tashkil etish
Yong‘inni o‘chirishda professional va ko‘ngilli o‘t o‘chirish jamiyatlari amalda faoliyat ko‘rsatadi. Professional yong‘in muho-fazasi harbiylashtirilgan va harbiylash- tirilmagan turlarga bo‘linadi.
Tashkilotlar, korxonalar va xo‘jaliklarda yong‘in muhofazasini tashkillashtirish va obyektlarning yong‘inga qarshi holatini ta’minlash ushbu tashkilotlarning rahbarlariga yuklatiladi. Ular har bir ishlab chiqarish bo‘limi uchun buyruq bilan javobgar shaxsni belgilashlari va ularning ishini nazorat qilib borishlari zarur.
Xo‘jalik yoki korxonalarning ma’muriy-texnik xodimlari o‘zlariga tegishli obyektlarni ko‘rish va ulardan
foydalanish davrida yong‘inga qarshi barcha tadbirlarni to‘liq amalga oshishini ta’minlashlari, yuqori yong‘in muhofazasi tashkilotlarining ko‘rsatmalari hamda qarorlarini bajarilishini nazorat qilib borishlari, yong‘in-qorovul muhofazasini, yong‘in-texnik komissiyasini va ko‘ngilli o‘t o‘chiruvchilar drujinalarini tashkil etishlari, ularning ish faoliyatlarini doimiy nazorat qilib borishlari zarur.
Yong‘in-texnik komissiyasi tarkibiga bosh
mutaxassislar, mu- handis-quruvchilar, mehnat muhofazasi bo‘yicha muhandis va ko‘ngilli o‘t o‘chirish drujinasining boshlig‘i kiradi. Komissiya bino va inshootlardan foydalanishda yong‘in muhofazasi qoidalariga amal qilinishini, yo‘1 qo‘yilayotgan kamchiliklarni, texnikalardan foydalanishdagi yong‘in muhofazasi holatini tekshirib boradi hamda tegishli choralar ko‘radi.
Yong‘in aloqasi va signalizatsiyasi yong‘inni o‘z vaqtida sezish, aniqlash va u to‘g‘risida yong‘in o‘chiruvchilarga xabar berish uchun ishlatiladi. Ularga tele va radio aloqa, yong‘in signalizatsiyasi qurilmalari, elektrik signallar, qo‘ng‘iroqlar va transport vositalarining signallari kiradi.
А, В va V kategoriyasidagi yong‘inga xavfli obyekt- larda yong‘in xabar beruvchilari (datchiklar) o‘rnatiladi. Ular yong‘in bo‘lgan taq-dirda qabul qilish apparatiga signal yuboradi. Bunday tizimlar yong‘in signalizatsiyasi deb ataladi. Yong‘inni avtomatik signalizatsiya qurilmasi (YeASK) to‘g‘ri va aylanasimon shaklda o‘rnatiladi. Ular ishlatiladigan datchiklar turiga bog‘liq holda issiqlik, tutun, muhofa-zalovchi va kombinatsiyalashgan turlarga bo‘linadi. Bu qurilmalar yong‘in va muhofaza-yong‘in turlariga bo‘linadi. Muhofaza-yong‘in tizimlari qimmatbaho materiallar saqlanadigan omborlarda hamda odamlar ko‘p bo‘ladigan tashkilotlarda, aholi turar joylarida ishlati-ladi. Yong‘in va muhofaza-yong‘in signalizatsiyasining asosiy ele-mentlariga yong‘in to‘g‘risida xabar beruvchi qurilma, qabul qqurilmasi kiradi.
Yong‘in avtomatik signalizatsiyasiga APST-1, signalizatsiyali issiqlik yong‘in qurilmasiga - STPU-1 lar misol bo‘la oladi.
Ushbu qurilmalardagi yong‘in to‘g‘risida avtomatik xabar beruvchi moslamalar muhitdagi issiqlik o‘zgarishi, tutun va issiqlik o‘zgarishi hamda yorug‘lik energiyasining o‘zgarishini qayd etish asosida ishlaydiilish stansiyasi, aloqa liniyasi, kuchlanish manbai, tovushli yoki yorug‘likli signalqurilmasi kiradi.
Yong‘in avtomatik signalizatsiyasiga APST-1, signalizatsiyali issiqlik yong‘in qurilmasiga - STPU-1 lar misol bo‘la oladi.
Ushbu qurilmalardagi yong‘in to‘g‘risida avtomatik xabar beruvchi moslamalar muhitdagi issiqlik o‘zgarishi, tutun va issiqlik o‘zgarishi hamda yorug‘lik energiyasining o‘zgarishini qayd etish asosida ishlaydi
NAZORAT TESTI.