O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi z. Nishanova, D. Qarshieva

PSIXOLOGIK-PEDAGOGIK XULOSA VA AMALIY TAVSIYALAR 
Bolaning ismi va familiyasi. To‗ldirish vaqti____________ 
B
ola ni 
tekshir
-ga
n 
va
qti
Eng yaxshi 
rivojlangan 
xususiyatlar 
Kam rivojlangan 
xususiyatlar 
B
oshqa
xususi
ya
tl
a
r 
Umumi
y
P
sixol
o
-
gik
-
pe
da
go
-gik 
tavsiya
-lar
Maxsus 
psixo
lo
-
gik
-
pe
da
go
-gik 
tavsiya
lar
Kimga va
qa
chon bu 
tavsiya
lar
be
rilgan
, 
uning 
ba
jar
il
ishi
NNomi KKo‗rsa
t kichi 
NNom
i 
Ko‗rsat 
kichi 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
 
Ayzenk savolnomasi (Bolalar varianti) 
Ayzenk shaxs savolnomasi /Eysanck Personality inventoru EPI/ insonning individual-psixologik 
xususiyatlarini, shuningdek, uning asosiy shaxsiy xislatlari ekstravertlik, intravertlik va 
turg‗unlikni o‗rganishga mo‗ljallangan. /H/Eysinek, 1963/. Kattalarga mo‗ljallangan ikki /"A" va 
"V"/variantlari va bitta bolalar varianti mavjud. 60 savoldan iborat bo‗lib, 24 savol ekstra va 
intravertlikni aniqlashga va 24 savol neyrotizmni aniqlashga mo‗ljallangan, shuningdek, 9 ta savol 
"yolg‗onchilik" shkalasidan iborat bo‗lib, sinaluvchining qay darajada haqqoniy javob 
berayotganini aniqlash mumkin. "Kalit" bilan mos tushgan javoblar 1 ball bilan baholanadi ("ha"
"yo‗q" javoblari). 12 balldan ortiq ko‗rsatkich intravertlikdan dalolat beradi. Neyrotizm 
(turg‗unlik) shkalasi bo‗yicha 12 balldan ortiq ko‗rsatkich hissiy noturg‗unlikni aks ettiradi. 
Yolg‗onchilik shkalasi bo‗yicha 4-5 ball tanqidiy ko‗rsatkich bo‗lib, sinaluvchining savollariga 
faqat "yaxshi" javob berishga moyilligidan dalolat beradi. Bu esa neyrotizm, ekstra va 
intraversiya shkalalari bo‗yicha ko‗rsatkichlarning ishonchligiga ta‘sir qiladi.
Qoidaga ko‗ra, sinaluvchi savollarga javob berganda, unda aks etgan xulq-atvor modelini yoki 
tasdiqlaydi yoki inkor etadi. Maxsus kalit jadval yordamida ekstraversiya, introversiya, turg‗unlik 
omillarini aks ettiruvchi xarakterli xususiyatlar aniqlanadi. 
Kalit 
Shkala 
Savol raqamlari 
―Ha‖ - javoblari 
―Yo‗q‖ - javoblari 
Ekstra-intro 
versiya 
1 
3 
9 
13 
14 
17 
19 
22 
6 
33 
51 
53 
59 
25 
22 
30 
5 
38 
41 
43 

---

46 
49 
53 
57 
15 
Turg‗unlik 
2 
5 
7 
10 
13 
34 
18 
21 
23 
26 
26 
31 
52 
37 
39 
42 
45 
47 
50 
54 
56 
58 
60 
Samimiy 
emaslikka 
moyillik 
(yolg‗onchi 
likka) 
8 
16 
24 
28 
44 
4 
2 
20 
32 
36 
40 
46 
Tipik ekstrovert – boshqa odamlarga tez kirishib ketadigan inson, boshqa odamlar bilan muloqat 
qilishga, yangi ta‘assurotlarga doimo intiluvchi odam. U ulfatlarni yoqtiradi, ko‗p do‗stlari va 
tanishlari bor, beparvo, umid-ishonch bilan to‗lgan, kulishni yoqtiradigan odam. Tajavuzkor, 
serjahl, ta‘sirchan inson bo‗lib, ko‗pincha daqiqa ta‘sirida harakat qiladi. His-tuyg‗ularini qattiq 
nazorat qila olmaydi, tanishish uchun odatda yaqinlashish uchun birinchi so‗z boshlaydi. Yolg‗iz 
ishlashni va shug‗ullanishni yoqtirmaydi.
Tipik-introvert – qiyinchilik bilan muloqotga kirishuvchi, uyatchan, og‗ir, o‗z ichki dunyosiga 
ko‗milgan, o‗z-o‗zini kuzatadigan, tuYuq odam. Yaqin odamlaridan boshqa hammadan ajralgan 
inson. U o‗z harakatlarini oldindan rejalashtirib oladi, kutilmagan natijalarga ishonmaydi. U 
qo‗zg‗alishni, tartibni yoqtiradi, hayotda jiddiy. U his-tuyg‗ularini qattiq nazorat ostiga olgan, 
kamdan-kam jahli chiqadi, qizishib ketmaydi, muloqotdagi va janjallardagi kelishmovchiliklarni 
jim turib to‗xtatishga intiladi. U diqqatni kuchli bir joyga to‗playdigan va kam harakat talab 
qiladigan faoliyat turlarini yoqtiradi.
Tipik ekstrovert va introvert qolgan boshqa ko‗pchilik odamlar joylashadigan qutblar hisoblanadi.
Ayzenk savolnomasi bo‗yicha tipik nevrotik qisman Freyd g‗oyalari asosida ishlangan bo‗lib, 
onglilik va ongsizlik o‗rtasida yorqin nizolar xarakterlaydi, shuning uchun xam salbiy his-
tuyg‗ularni yomon boshqaradi. Hissiy noturg‗unlik odatda insonning gap ko‗tara olmasligi bilan 
bog‗langan bo‗lib, u o‗ziga ishonmaydi, boshqa odamlarning yordamiga qo‗llab quvvatlashiga 
doimo muhtoj, uning kayfiyati o‗zgaruvchan. U ko‗pincha boshqa jiddiy asos bo‗lmasa-da, o‗zini 
baxtsiz, boshqalardan yomon his qiladi, ba‘zan o‗zini aybdor hisoblaydi. U orzu qilingan har 
narsadan shubhalanishni yoqtiradi, jizzaki bo‗lib turadi. Nevrotik odatda boshidan kechirgan 
ko‗ngilsizlikni uzoq vaqt eslab Yuradi, muvaffaqiyatsizlikdan qo‗rqadi. Unga qaror qabul qilish 
qiyin, vaziyat shuni talab etsa-da, o‗z niyatlaridan voz kechishi ham qiyin. Nevrotik uchun tashqi 
psixik funktsiyalarni to‗liq saqlash xos.
Hissiy turg‗un inson o‗z hissiy holatini boshqara oladi, odamlar bilan bir xil muloqatga kirishadi, 
uni muvozanatdan chiqarish qiyin. U boshqalar tomonidan doimiy qo‗llab quvvatlashga muhtoj 
emas, jizzaki emas. 
"Yolg‗onchilik" shkalasi bo‗yicha samimiy emaslik – bu o‗ziga xos da‘vogarlik bo‗lib, o‗z ijobiy 
xislatlarini ortiqcha baholash, o‗zini yaxshi ko‗rsatishga intilishdir. Ko‗pincha anglanmasdan 
sodir bo‗ladi.
Noturg‗unlik 
Tez xafa bo‗ladigan 
Sezgir 
Tashvishli 
Notinch 
Ko‗p o‗ylaydigan 
Jahli tez 
Umidsizlangan 
Ta‘sirchan 
Muloyim 
O‗zgaruvchan 
Odamga qo‗shilmaydigan 
Umid-ishonch bilan to‗lgan 
Yuvosh 
Tashqi ta‘sirlarga beriluvchan 
Melonxolik 
xolerik 
I