O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа tа’lim vаzirligi nizоmiy nоmidаgi tоshkеnt dаvlаt pеdаgоgik univеrsitеti

O`tish davrini bosqichlarini chizmasini quyidagicha tasvirlash mumkin: 
- keksayish, 
eski 
jamiyat 
samaradorligini 
pasayishi 
- yangi –ya’ni kurtaklarni tug’ilishi 
- tushkunliklar, urushlar, inqiloblar, o`layotgan 
sivilizatsiyani asoslarini buzilishi 
- yangi sivilizatsiyani unsurlarini paydo bo`lishi 
va tanlashi 
- yangi va eski jamiyat kuchlar tengligi, 
depressiya 
- yangi sicvilizatsiya asoslarini shakllanishi 
me’yorlarni aniqlash 
- o`layotgan sivilizatsiya unsurlarini buzilishi va 
siqib chiqarilishi 
- epitsentrda shakllanish va yangi jamiyatni 
tarqalishi 
O`tish davrining yakunlari qanday? Birinchidan, tarixiy spiralning yangi 
o`ramiga o`tish yakunlanadi, yangi jahon sivilizatsiyasi shakllanadi. Jamiyat 
o`zining siklik dinamikasida taraqqiyotning o`zgargan sharaoitlarida ko`p 
miqdorga javob beradigan yangi qiyofani oladi. Merosiy genotipni eskirgan 
unsurlardan “tozalash”, uni o`tish davrida qat`iy tanlov va har tomonlama sinovdan 
o`tgan yangilari bilan boyitish amalga oshiriladi. Yangilanish sivilizatsiya 
piramidasining barcha qavatlarini qamrab oladi. 
Ikkinchidan, qayta ishlab-chiqarishning samaradorligini, yangilangan 
ishlab – chiqarish bazasida yangi texnologik asosda aholini ko`pchiligini turmush 
darajasini ko`tarish uchun shart – sharoitlar qayta yaratiladi, jamiyat yana to`la 
kuchga ega va kejakga intiladi. 
Latent bosqichi 
Yemirilish 
tushkunligi, 
tartibsizligi 
bosqichi
Kuchlar tebngligini 
vaziyati bosqichi 
Tugallovchi bosqich 

---

Uchinchidan, texnologik taraqqiyotda va iqtisodiyotda liderlar 
almashdi, yangi ustuvor sohalar paydo bo`ldi va o`rnashdi. Siyosiy sahnada tarixiy 
progressning episentri – ko`chib o`rnashdi, eski lokal sivilizatsiyalar va lider - 
mamlakatlar chetga surildilar yoki, o`tmish merosi yuki ostida qolmaganlar, tezlik 
bilan dunyodagi o`zgarishlarga moslashdilar.