О„zbekiston respublikasi oliy

Maktabga tayyorlov guruhi tarbiyalanuvchilarining
yosh xususiyatlari

Maktabgacha katta yoshdagi bolalar o‗zlarini ijtimoiy munosabatlar tizimida
subyekt sifatida anglay boshlaydi. Xulq-atvor me‘yorlariga hissiy munosabat
paydo bo‗ladi, bola o‗zini va boshqalarni ushbu me‘yorlar bo‗yicha baholashni
boshlaydi.

Bolalarning rol o‗ynashdagi o‗zaro aloqa-munosabatlari mazmunli va xilma-
xil bo‗lib, bolalar o‗rnini bosadigan narsalardan osonlikcha foydalanadilar, ular bir
vaqtning o‗zida bir nechta rollarni bajarishlari mumkin. Rejalashtirayotgan joylar
tengdoshlari bilan birgalikdagi munozarada quriladi, ular o‗zaro ijodiy fikrlaydilar.
Bolalar chaqqon, izlanuvchan, ishtiyoqi baland va xilma-xil ko‗rinishda bo‗lib,
ular kitoblardan, filmlardan, multfilmlardan va atrofdagi hayotdan olgan
bilimlarini birlashtiradilar.

Bolalar bir necha soatdan bir necha kungacha tanlangan o‗yin
maydonchasiga qiziqish bildiradi. Ular turli xil odamlar o‗rtasidagi munosabatlarni
modellashtiradi, o‗yinni rejalashtirish va izchilligi improvizatsiya bilan, rol
o‗ynash o‗yin qoidalari bo‗yicha o‗yinlar bilan birlashtiriladi.

Faoliyatning samarali turlari natijalari yanada takomillashadi: vizual
faoliyatda vizual taassurotlarga yo‗nalish, ob'ektlarning haqiqiy ko‗rinishini
ko‗paytirishga urinishlar (sxematik tasvirlarni rad etish) kuchayadi; bolalar
jamoaviy ish qobiliyatiga ega bo‗ladilar, ish rejasini tushunadilar, muhokama qila
oladilar, o‗z manfaatlarini guruh manfaatlariga bo‗ysundira oladilar. Makon va
vaqtga yo‗nalish yanada murakkablashadi; idrokni rivojlantirish nutq va vizual-
majoziy fikrlashni rivojlantirish, ishlab chiqarish faoliyatini takomillashtirish bilan
tobora ko‗proq bog‗liqdir. Xayol tasavvurga aylanadi. Tasavvur va fantaziya
rivojlanadi - bola ilgari tavsiya etilgan reja asosida belgilangan maqsad va ma'lum
talablarga muvofiq tasvirlarni yaratishi, ularning vazifaga muvofiqligini nazorat
qilishi mumkin.

6-7 yoshga kelib, bolalarning 20% gacha g‗oyalarni mustaqil o`ylab
topishga va ularni amalga oshirish rejasini tasavvur qilishga qodir. Tasavvurning
rivojlanishiga bolalar faoliyatining barcha turlari, xususan, tasviriy, qurilish, o‗yin,
badiiy asarlarni idrok etish, multfilmlar yaratish va tomosha qilish hamda bolaning
bevosita hayotiy tajribasi ta'sir ko‗rsatadi.

Turli xil faoliyat jarayonida bola shaxsi va uning bilish jarayonlari
rivojlanadi. O‗z xatti-harakatlarini oldindan belgilangan maqsadga bo‗ysundirish,
uni amalga oshirish yo‗lida yuzaga keladigan to‗siqlarni yengib o‗tish qobiliyati,


shu jumladan darhol paydo bo‗ladigan istaklardan voz kechish - bularning barchasi
irodaviy xulq-atvorini bolani maktabga borishga tayyorligining eng muhim sharti
sifatida ko‗rsatadi.