Tasavvur va sо‘z xatti-harakati xatira Tastemirovna Djuldiqorayeva О‘zdsmi annotatsiyа

---

TASAVVUR VA SО‘Z XATTI-HARAKATI 
 
Xatira Tastemirovna Djuldiqorayeva 
О‘zDSMI
Annotatsiyа: Ushbu maqolada jahon teatr san’ati maktabini isloh qilgan 
pedagog va rejissyor Konstantin Sergeyevich Stanislavskiyning ijodiy tavsiyalariga 
tо‘xtalib о‘tilgan. Aktyorning ta’sirchan sо‘zga erishishi va kechinma san’atini 
о‘zlashtirishida tasavvur va fantaziya hamda sahnaviy diqqatning ahamiyati 
tо‘g‘risida sо‘z boradi. Talabaning aktyorlik mahorati va badiiy sо‘z san’atini 
mustahkam egallashi va mahoratli ijodkor bо‘lib shakllanishida bu sistemaning о‘rni 
nihoyatda katta.
Kalit sо‘zlar: Talaba, ijod, sistema, tasavvur, fantaziya, diqqat, ta’sirchan sо‘z, 
kechinma, aktyor, sahna. 
IMAGINATION AND WORD BEHAVIOR 
 
Xatira Tastemirovna Djuldiqorayeva 
USIAC 
 
Abstract: This article focuses on the creative recommendations of Konstantin 
Sergeevich Stanislavsky, a teacher and director who reformed the world school of 
theatrical art. There is talk of the importance of imagination and fantasy, as well as 
stage attention, in the actor’s ability to achieve impressive speech and master the art 
of experience. The role of this system in the formation of the student's acting skills 
and the art of artistic expression and the formation of a skilled artist is enormous. 
Keywords: Student, creativity, system, imagination, fantasy, attention, affective 
speech, experience, actor, stage. 
San’at va madaniyat oliygohlarida tahsil olayotgan talabalar dars 
mashg‘ulotlarining dastlabki kunlaridan boshlab “Stanislavskiy sistemasi” degan 
tushuncha bilan tо‘qnash keladi. Talaba tahsil olish davrida, qolaversa butun ijodiy 
faoliyati davomida ham bu sistemaning mohiyatini anglab yetish va unga amal qilish 
ustida doimiy izlanadi. “Stanislavskiy sistemasi” bu ijodkorning yо‘l xaritasidir.
Tasavvur aktyor ijodining mohiyatini belgilaydi. Tasavvur hosil qilish ijodda 
kо‘p vaqt va qunt bilan о‘rganilishi zarur bо‘lgan hayotiy ehtiyojdir. Nafaqat aktyor, 
balki jamiki ijodkor bor ekan, unda tasavvur layoqati yuksak shakllangan bо‘lishi 
kerak. San’at badiiylikni talab qiladi, badiiylik uchun esa ijodiy tо‘qimani mohirona 
qо‘llay bilish muhim sanaladi. Har qanday asarni real va haqqoniy tasvirlash 
"Oriental Art and Culture" Scientific-Methodical Journal Volume 3 Issue 2 / June 2022
ISSN 2181-063X
22
http://oac.dsmi-qf.uz

---

mumkin, lekin u asar badiiy tо‘qimalar bilan boyitilmas ekan, ta’sirchan va 
qiziqarlilik hususiyatini yо‘qotadi.
Tasavvur ijodkorni doimo yangilikka, yangi topilmalarni topish va taassurot 
olamini rang-barang ijodiy chizgilar bilan rivojlantirib borishga chorlovchi hissiyot 
kо‘lamidir. Aynan aktyorlik mahoratini egallashni maqsad qilgan talabalar tasavvur 
olamining eng yuksak chо‘qqilarini zabt etishi kerak. Bunda esa ijodiy yondashuv va 
tafakkur kо‘lami chuqur xayolot olamini barpo qilish va uni rang-barang timsollar 
bilan boyitishdan iboratdir.
Aktyorlik maktabida tahsil olayotgan talaba uchun tasavvur layoqati suv va 
havodek zarur. Tasavvursiz aktyor libossiz sahnaga chiqqan bilan barobardir. Negaki, 
tasavvur fikrlashni gо‘zallashtirish bilan birga, unga jon ham ato etadi. Tasavvur va 
fikrsiz sahnada obrazlarni gavdalantirish aktyor tanasi va ruhiyatini kо‘rimsiz holatga 
keltiradi. Tasavvur aktyorni har jihatdan ustun qilib tarbiyalaydi, shu bois ham ijod 
maktabining poydevorini tasavvur qilish elementlari bilan qurmoq, ijodiy fantaziya 
bilan gо‘zallashtirmoq kerak. Shu о‘rinda, teatr san’ati fanining nazariyasini 
yaratgan, ulug‘ mahorat egasi K.S.Stanislavskiy о‘z sistemasida tasavvurni quyidagi 
bosqichlarda aniqlab olish kerakligini ta’kidlaydi: “Ijod protsessida tasavvur