O‘zbekiston respublikasi oliyta’lim. Fanvainnovatsiyalar vazirligi farg’ona davlat universiteti sirtqibo’limi biologiya

Ketma-ketliklarnikodlash

ri

an
i,

a
Oqsillarnihosilqilishbo'yichako'rsatmalarniolibboruvchiDNKketma-ketliklakodlashketma-ketligidebyuritiladi.Kodlashketma-ketliklaribilanbandbo'lggenom nisbati keng o'zgaradi. A katta genom shart ko'proq genlarni o'z ichiga olmaydvanon-takrorlabDNKulushimurakkabeukariotgenomhajminioshirishbilanbirgkamayadi.^[30]

Insongenominingtarkibi

Noncoding ketma-ketliklar[tahrir]Asosiy maqola: non-kodlash DNKShuningdekqarang:Intergenikmintaqa

r,
i

m
Noncodingketliklarintronso'zichigaoladi,non-kodlashRNAsuchunketliklanormativviloyatlari,vazerikarliDNK.Noncodingketliklarinsongenom98%ntashkil etadi. Genomda takrorlanuvchi DNKning ikki toifasi mavjud:tandetakrorlanadivaboyitilgantakrorlanadi.^[32]

Tandemtakrorlanadi

m
it

a

.
Boshdan-oyoqtakrorlanadiganqisqa,kodlanmaydiganketma-ketliklar tandetakrorlanishi deyiladi. 2-5 basepayrdan iborat mikrosatellitlar takrorlansa, minisatelltakrorlansa 30-35 bp bo'ladi. Tandem takrorlarinsongenomi haqida 4% vamevchivingenom9%nitashkiletadi.^[33]Tandemtakrorfunktsionalbo'lishimumkin

n
Masalan, telomerlar sutemizuvchilardatandemrepeatTTAGGDANtashkiltopgabo'lib,ularxromosoma uchlarinihimoya qilishda muhimrolo'ynaydi.

k
-
Boshqahollarda,tandemsoniexonsyokiintronstakrorlanadikengaytirishkasalliolibkelishimumkin.^[34]misoluchun,insongenhuntingtinodatdanukleotidlarCAG6

li

.

a
a

a

m

a
29 tandem takror o'z ichiga oladi (a poliglutamin trakti kodlash). 36 orqakengaytirishHuntingtonkasalligidanatijalarnitakrorlaydi,neyrodejenerativkasallikYigirmainsonbuzilishiturligenlaro'xshashtandemtakrorlashkengaytirishnatijasidma'lum.Kengaytirilganpoligulatamintraktlaribilanoqsillarneyronlarningo'limigolib keladiganmexanizm to'liqtushunilmaydi.Birimkoniyatoqsillarto'g'riyo'lvdegradatsiyasioldiniolishuchunmuvaffaqiyatsizdeb,o'rniga,shuningdek,muhitranskripsiyonu omillar sequester agregatlari yig'ilib, shunday qilib, gen ifodo'zgartirish.^[34]

z
Tandemtakrorlarodatdareplikatsiyadavomidakaymasınasababbo'ladi,tengsio'tish-ustidanvagenkonvertatsiya.^[35]