O'zbekiston respublikasi profi universitety

3 §. Ommaviy kommunikatsiya psixologiyasi 
Butun jamiyat miqyosida tashkiliy ravishda amalga oshiriladigan ijtimoiy 
muloqot - ommaviy kommunikatsiya (lot. communictio - muloqot qilaman, 
gaplashaman) deyiladi. Ommaviy kommunikatsiya ommaviy ijtimoiy talablarga, 
mazkur jamiyatning ijtimoiy tizimi xususiyatlariga oriyentatsiya qiladi. 
Har bir ijtimoiy tizim o'zining ijtimoiy qadriyati tuzilishini - ideologiyasini - 
mazkur jamiyat hayotiy faoliyatining oriyentlovchi asosini shakllantiradi. 
Sivilizatsiyalashgan jamiyatda umum insoniy qadriyatlar - ijtimoiy adolat, 
demokratizm, inson huquqlari ustuvorlik qiladi. Ommaviy kommunikatsiyaning 
turli vositalari (matbuot, radio, televideniye, san'at vositalari) yordamida jamiyat 
ideologlari ijtimoiy qatlamlar, katta ijtimoiy guruhlarning ijtimoiy ahamiyatli 
hodisalarga nisbatan ma'lum tarzdagi munosabatini shakllantiradi. 
Yetilib kelayotgan ijtimoiy muammolar jamoatchilik tomonidan fikrlar, 
qarashlar va siyosiy pozitsiyalarning kurashi va ularni taqqoslash (solishtirish) yo'li 
bilan anglanadi. Kommunikativ aktlar ma'lumot berish funktsiyasidan tashqari, 
yana ekspressiv (emotsional uyg'otuvchi, qo'zg'atuvchi) va ijtimoiy - aloqa 
(kontakt) funktsiyalarga ham ega. 

---

244 
Ommaviy ma'lumotlar hajmining jadal o'sib borishi, hozirgi zamon 
jamiyatining asosiy farqlab turuvchi xususiyati bo'lib qolmoqda. Jamiyatda ro'y 
berayotgan axborot portlashlari hozirgi zamon kishisi psixologik tipini sezilarli 
darajada belgilab bormoqda. Televideniye, matbuot, radio, kompьyuter, internet 
tizimlari 
kundalik 
muloqotning 
globallashuvini, 
ma'naviy 
hayotning 
integratsiyasini ta'minlab beradi. Ommaviy kommunikatsiya vositalarining 
rivojlanishi madaniy olmashuv, madaniy yutuqlarning kengayishi imkoniyatlarini 
rivojlantirdi. 
Shular bilan bir qatorda, zamonaviy ommaviy kommunikatsiya vositalari 
ijtimoiy-psixologik fenomen - ommaviy madaniyatni yuzaga keltirdi. Ommaviy 
iste'molga mo'ljallangan, ommaviy madaniyat, qator holatlarda, mazmuni odamlar 
munosabatlarini toraytiradigan va soddalashtiradigan, yuqori madaniyatni 
qadrsizlantirib, tashqi yutuqlarni targ'ib qiluvchi soxta madaniyat (surrogat) 
ko'rinishini ham olmoqda. Bunga chet el OAV faoliyati misol bo'ladi. 
Ommaviy kommunikatsiya vositalari maxsus psixologik fenomen: