O'zbekiston Respublikasi Qishloq infratuzilmasini rivojlantirish loyihasi atrof-muhit va ijtimoiy ta'sirni baholash

9 
SHIKOYATNI KO’RIB CHIQISH MEXANIZMI
9.1 
SHKM haqida umumiy tushunchalar 
Shaffoflik va hisobdorlik loyihaning asosiy tamoyillari va kichik loyihalari bo'lishi kerak. Shu 
maqsadda, loyiha turli etnik, diniy, gender va boshqa maxsus guruhlar, shu jumladan, barcha 
uchun qulay bo'lgan shikoyatlarni ko’rib chiqish mexanizmi (ShKM) yaratishi kerak. 
Mexanizm nafaqat shikoyatlarni qabul qilish va qayd etishga, balki ularni qanday hal qilishga 
ham qaratilgan. ShKMni qo'llab-quvvatlash uchun targ’ibot kampaniyasi va trening o'tkazilishi 
kerak. Fikr-mulohazalar shikoyatga eng yaqin darajada ko'rib chiqilishi kerakligiga qaramay, 
barcha shikoyatlar Markaziy ro'yxatdan o'tkazilishi va asosiy protseduralarga rioya qilinishi 
kerak. 
Shikoyat mexanizmi-bu loyiha va sub-loyiha darajasida ta'sirlangan jamoalardan loyiha bilan 
bog'liq shikoyatlarni qabul qilish, baholash va ko'rib chiqish jarayoni. Loyiha / sub-loyiha 
ta'siriga beixtiyor ko'chirish, qurilish ta'siri, infratuzilmaga cheklangan kirish, ekologik va 
ijtimoiy ta'sirlar va boshqalar kiradi. ShKMning maqsadi, shuningdek, loyiha manfatdorlariga 
hisobdorlikni oshirish va loyiha manfaatdor tomonlariga loyiha faoliyati to'g'risida hisobot 
berish uchun kanallarni taqdim etishdir. Ushbu mexanizm loyihaga ta'sir ko'rsatadigan 
masalalarni aniqlash va hal qilishga imkon beradi, shu jumladan: xavfsizlik choralari, 
xodimlarning noto'g'ri xatti-harakatlari, mablag'larni suiiste'mol qilish, hokimiyatni suiiste'mol 
qilish va boshqa qonunbuzarliklarga oid shikoyatlar. Shaffoflik va hisobdorlikni oshirish orqali 
SHKM loyiha/sub-loyihalar fuqarolarga/manfaatdor tomonlarlarga bexosdan zarar yetkazishi 
xavfini kamaytirishga qaratilgan va loyihaning ta'sirini yaxshilash uchun muhim teskari aloqa 
mexanizmi bo'lib xizmat qiladi. 
Shikoyatni ko’rib chiqish mexanizmi. Jahon banki (JB) tomonidan qo'llab-quvvatlanadigan 
loyiha ularga salbiy ta'sir ko'rsatayotganiga ishonadigan jamoalar va shaxslar loyiha 
darajasidagi shikoyatlarni ko'rib chiqish mexanizmlariga yoki JBning shikoyatlarni ko'rib 
chiqish xizmatiga (ShKX) shikoyat yuborishlari mumkin. Loyihaning maxsus SHKM mavjud 
shikoyat muomala mexanizmini tuzish ishlab chiqilgan va shikoyatlarni bartaraf qilish uchun 
turli darajadagi tashqi qo'mitalari tashkil etish o'z ichiga oladi.
Shikoyatlarni ko’rib chiqish qo'mitasi (ShKQ) to'rt darajada, biri Mahalla darajasida, boshqalari 
tuman, viloyat va LAOGda ko'chirilganlarning tashvishlari, shikoyatlari va shikoyatlarini qabul 
qilish, baholash va hal qilishga ko'maklashish uchun tashkil etiladi. SHKQ mahalliy aholiga 
davlat hokimiyatiga murojaat qilishdan oldin shikoyatlarini bartaraf etish imkoniyatini beradi. 
SHKQ loyiha bilan bog'liq muammolarni hal qilish va hal qilishning ishonchli usulini taqdim 
etishga qaratilgan bo'lib, jabrlangan odamning tashvishlarini loyihani amalga oshirishda 
kechikishlar yuzaga kelishiga yo'l qo'ymasdan hal qilishning samarali usuli hisoblanadi.
SHKQ loyiha bilan bog'liq ijtimoiy va ekologik muammolarni hal qilish va ovoz berish uchun 
vaqtga bog'liq va shaffof mexanizmni taqdim etishni maqsad qiladi. SHKQ hukumatning ichki 
tuzatish jarayonini va Nizom qoidalarini chetlab o'tish uchun mo'ljallanmagan, aksincha 
ko'chirilganlarning tashvishlari va shikoyatlarini zudlik bilan hal qilish uchun mo'ljallangan 
bo'lib, uni ko'chirilganlarning barcha segmentlari uchun osonlikcha ochib beradi va loyihaning 
xatarlari va ta'sirlariga ta'sir qiladi.
SHKQ loyihaning butun hayoti davomida loyihadan ta'sir ko’rgan shaxslari (LJSH)lar manfaati 
uchun, shu jumladan nuqsonlarning javobgarlik davrlari uchun ishlashni davom ettiradi. 
SHKQlar uchun belgilangan javob muddati uch hafta bo'ladi. Qurilish boshlanishidan oldin 
loyihaning barcha ko'chirish komponenti tugallanishi kerakligi sababli, ShKQ, Mahalla va 
tuman, kutilayotgan shikoyatlarni hal qilish uchun uch hafta ichida kamida bir marta yig'iladi. 
Davlat vakolatga ega bo'lgan mulk huquqlari va taqsimlash masalalari bilan bog'liq nizolarni 

---

54 
boshqa, SHKQ barcha qayta turar-joy foyda jalb shikoyatlarni ko'rib chiqadi, boshqa joyga 
ko'chish va assistances to'lov.
Sherik fasilitatorlar (NNT) ta'sirlangan shaxslarga shikoyatlarini ro'yxatdan o'tkazishda va 
eshitishda yordam beradi. Shikoyat / shikoyat 3 hafta ichida bekor qilinadi va yozma aloqa 
shikoyatchiga yuboriladi. Shikoyat ro'yxati Mahalla/tuman/LAOG darajasida shikoyat 
tafsilotlari, shaxsiy eshitish sanasi, choralar ko'rilganligi va shikoyatchiga yuborilgan aloqa 
sanasi bilan yuritiladi. Agar shikoyatchi hali ham qoniqmasa, u yurisdiktsiya Davlat 
hokimiyatiga murojaat qilishi mumkin. Shikoyatchi istalgan vaqtda tegishli vakolatga kirishi 
mumkin va SHKQ orqali o'tishi shart emas.