O’zbekiston respublikasi qishloq va suv хo’jaligi vazirligi toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti hayot-faoliyat хavfsizligi kafedrasi

alangalanishning pastki konsentratsiya chegarasi (APKCh); 
alangalanishning yuqori konsentratsiya chegarasi (AYuKCh) deb 
ataladi. 
Moddaning APKCh si qancha past, AYuKCh si qancha yuqori va o’z-o’zidan 
alangalanish temperaturasi qancha past bo’lsa, u shuncha portlash va yonishga 
nisbatan xavfli bo’ladi. 
Yonuvchi suyuqliklarning yong’in xavfi quyidagi kattaliklar bo’yicha olib 
boriladi: 
chaqnash temperaturasi; 
o’z-o’zidan alangalanish temperaturasi; 
alangalanish sohasi (alangalanishning temperatura chegaralari 
bilan). 

---

8 
Gazlardan farqli ravishda suyuqliklar bug’ining konsentratsiyasi suyuqlik 
temperaturasiga bog’liq bo’ladi. Shuning uchun ularning alangalanish sohasini 
temperatura orqali belgilash mumkin. Bunday kattaliklar: 
alangalanishning pastki temperatura chegarasi (APTCh), (bu 
chaqnash temperaturasidir); 
alangalanishning yuqori temperatura chegarasi (AYuTCh), deb 
ataladi. 
Qattiq moddalarning yong’in xavfi quyidagi kattaliklar bo’yicha olib 
boriladi: 
o’z-o’zidan alangalanish temperaturasi; 
alangalanish temperaturasi 
Maydalangan qattiq moddalar (changlar) havo bilan qo’shilib yonuvchi va 
portlovchi aralashma hosil qilishi mumkin. Ular o’z-o’zidan alangalanish 
temperaturasi bilan tafsiflanadi. Cho’kkan va havodagi uchib yurgan changlar 
uchun bu temperatura turlichadir. 
Changli aerozolning alangalanishi va alanganing tarqalishi faqat ma’lum bir 
konsentratsiyalarda yuz beradi. Bu kattalik alangalanishning (portlashning) 
pastki konsentratsiya chegarasi (APKCh) deb ataladi, va u changning yong’in 
va portlash xavfini tavsiflovchidir. U changning havodagi og’irlik bo’yicha yonib 
ketishi mumkin bo’lgan eng kichik konsentratsiyasini (g/m
3
) belgilaydi.