O’zbekiston respublikasi qishloq va suv хo’jaligi vazirligi toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti hayot-faoliyat хavfsizligi kafedrasi

Yong’indan xabar beruvchilarning turlari va ishlash prinsiplari. 
Hozirgi kunda yangi ixtirolarning mahsuli bo’lgan yong’indan xabar 
beruvchi vositalar va nazorat moslamalari dunyoning ko’plab mamlakatlariga 
tarqalgan. Bu yong’in xabarlovchilariga FD-600, FD-601, FD-602, FD-603, FD-
604 larni misol qilsak bo’ldi.
FD-601 rusumdagi yong’indan xabar beruvchisi turli materiallar va miltillab 
yonishi yoki elektr uskunalarini qizishi natijasida hosil bo’ladigan tutunlarni 
aniqlash imkoniyatiga ega. Хabarlovchining optik tizimi nurlatgich yoki nurni 
qabul qiluvchi datchikdan iborat bo’lib, ularning optik o’qlari nazorat qilinayotgan 
xajmda kesishadi.
Хabarlovchining ish prinsipi quyidagicha: nurlatgich 10 soniya ichida bir 
marotaba moduliyatsiya qilinigan impuls shaklda nur taratib turadi. Fotodiodga 
yetib borgan nur qaytargich koeffitsiyenti yuqori bo’lgan kuchaytirgichga 
uzatiladi. Agar nazorat qilinayotgan xajmda tutun paydo bo’lsa, qabul qilingan 
impulslar tutunga nisbatan to’gri proporsional ravishda o’zgaradi. 
Kuchaytirgichning chiqish nuqtasi impul’slar amplitudasi diskriminatorga 
qo’shilgan bo’lib, u qabul qilingan impul’sni oldindan berilgan impul’s bilan 
solishtiradi. Agar impul’slar amplitudasi farqli bulsa, nurlatgich har ikki soniyada 
nur tarata boshlaydi. Hisoblagich berilgan amplitudadan farqli ketma-ket uchta 
impul’sni qabul kilsa, tashvish xabari uzatiladi. 
FD-601 optik tutun xabarlovchisining texnik ko’rsatkichlari: 
Kuchlanish manbai, o’zgarmas tok, V 16-32
Tok taminoti: 
Navbatchilik jarayonida, mA……………….60 
Ish jarayonida, mA………………………….48 
Qayta sozlash vaqti, soniya...………………2-5 
Ishlatish shartlari: 

---

23 
Хarorat, 
0
S ……………….-20 dan + 70 gacha
Nisbiy namlik, % ……………………….. 95 
O’lchami, mm…………..………………109 x 53 
Himoya maydoni, m
2
……………………100 m
2