O’zbekiston respublikasi qishloq va suv хo’jaligi vazirligi toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti hayot-faoliyat хavfsizligi kafedrasi

ye). Yong’inni o’chirish kukunlari (poroshoklari): mineral tuzlarning 
yopishib va qotib qolishining oldini oluvchi turli qo’shimchalar qo’shib 
maydalangan kukunlaridan iborat. Ular kuchli ingibitorlar hisoblangan galoid 
uglevodorodlarga nisbatan ham bir necha barobar katta yong’in o’chirish 
xususiyatiga ega. Bundan tashqari ular universal hamdir. Chunki ulardan suv va 
boshqa moddalarni yong’inni o’chirishda qo’llash mumkin bo’lmagan joylarda 
(masalan, metall va ba’zi metall tarkibli birikmalar yonganda) foydalanish 
mumkin. Kukunlar umumiy va maxsus mo’ljallangan turlarga bo’linadi. PSB-3 
birikmasining asosiy qo’shimchasi sifatida natriy bikarbonat; PF-diammoniy 
fosfat; P-1A-ammofos; SI-2 – silikagel (114V2), xladon bilan to’ydirilgan va 
boshqa.
yo). Yong’inni boshlang’ich fazasida o’chirishda qo’llaniladigan vositalar:
bularga brezent, kigiz, qum, tuproq va boshqalar kiradi. 
ye). Yong’inni o’chirish moddalarini tanlash. Yong’in turiga qarab 
yong’inni o’chirish moddalari tanlanadi. Hozirgi vaqtda barcha yong’inlar besh 
turga bo’linadi – A, V, S, D va Ye. Quyidagi -jadvalda yong’in turlari va mos 
ravishda ularni o’chirishda qo’llaniladigan moddalar turlari keltirilgan. 
11-jadval 
Yong’inning turlari va ularni o’chirishda qo’llaniladigan moddalar 
Yong’in 
turi 
Yonayotgan muhit va ob’ektning 
tavsifi 
Yong’inni o’chirish moddalari 
A 
Oddiy qattiq yonuvchi materiallar 
(yog’och, ko’mir, qog’oz, rezina, 
tekstil va boshqalar) 
Barcha 
yong’inni 
o’chiruvchi 
vositalar (eng avval suv) 
B 
Yonuvchi suyukliklar va isitilganda 
eruvchi materiallar (mazut, benzin, 
lok, moy, spirt, stearin, kauchuk, 
sintetik materiallar) 
Sochilgan 
suv, 
barcha 
turdagi 
ko’piklar, 
galoidalkil 
tarkibli 
birikmalar, kukunlar. 

---

34 
C 
Yonuvchi 
gazlar 
(vodorod, 
atsetilen, uglevodorod va b.k.) 
Gaz birikmalari: inert gazlar (SO
2
, 
N
2
), 
galoid 
uglevodorodlar, 
kukunlar, suv (sovitish uchun) 
D 
Metallar va ularning qotishmasi 
(kaliy, natriy, alyuminiy, magniy 
va boshqalar) 
Kukunlar (yonayotgan sirtga sekin 
sepish) 
E 
Kuchlanish 
ostidagi 
elektr 
qurilmalar 
Galoid uglevodorodlar, karbonat 
angidiridi, kukunlar.