O’zbekiston respublikasi qishloq va suv хo’jaligi vazirligi toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti hayot-faoliyat хavfsizligi kafedrasi

kukunli.
Hajmiga qarab o’t uchirgichlar kam litrajli (5 l gacha), ishlab chiqarishda 
qo’lda ishlatiladigan (10 l gacha) va harakatlanuvchi (10 l dan yukori) larga 
turlanadi. O’t o’chirgichlar turiga qarab harflar bilan hajmini ko’rsatish uchun va 1 
ta yoki 3 ta raqam bilan belgilanadi.
Kimyoviy ko’pikli o’t o’chirgichlardan OХP-10, OP-M va OP-9MM lar eng 
ko’p tarqalgan edi, lekin hozirda ular ishlab chiqarishdan olib tashlangan. 
Ularning o’rnini boshqa turdagi o’t o’chirgichlar egallamoqda.

---

35 
7-rasm. OХP-10 kimyoviy ko’pikli o’t o’chirgich: 
1-korpus, 2-kislotali stakan, 3-yon dastak, 4-bo’yin, 5-dastak, 6-oqib chiqish, 7-
qopqoq, 8-sachratkich, 9-klapan, 10-saqlagich, 11-ostki dastak. 
Havo-ko’pikli o’t o’chirgichlarning qo’lda ishlatiladigani (OVP-5 va OVP-
10) va statsionar (OVP-100 va OVPU-250) turlari mavjud. Ularda zaryad kismi 
PO-1 ko’pik hosil qiluvchining 6% li suvli eritmasidan iborat. 
8-rasm. H’avo-ko’pikli o’t o’chirgich (OVP) 
1-korpus, 2-ko’pikli tikilma, 3-trubka, 4-qopqoq, 5-
dastak, 6-ishga tushirish richagi, 7-oqib chiqish, 8-
siqilgan gaz ballonchasi, 9-sifon trubka 

---

36 
O’t o’chirgich korpusida bosim siqilgan uglerod dioksidi orqali hosil 
bo’ladi, ular o’t o’chirgich ichida (yoki tashqarisida) joylashgan maxsus 
ballonlarda saqlanadi. 
Mexanik havo ko’pigi rastrubda korpusdan chiqayotgan eritma havo bilan 
aralashib hosil bo’ladi. 8-rasmda qo’lda ishlatiladigan OVP-10 o’t o’chirgich 
tasvirlangan.
SO
2 
– o’t o’chirgichlari gaz holatidagi yoki qattiq (qor ko’rinishida) 
moddalar yonganda uglerod dioksidi yordamida o’t o’chirish uchun xizmat qiladi. 
Ishlab chiqarish korxonalari tomonidan qo’lda ishlatiladigan (OU-2, OU-5, OU-8) 
va transport ko’rinishidagi (OU-25, OU-80, OU-400) o’t o’chirgichlar ishlab 
chio’arilmoo’da. Bu o’t o’chirgichlar turli moddalar