O’zbekiston respublikasi qishloq va suv хo’jaligi vazirligi toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti hayot-faoliyat хavfsizligi kafedrasi

aerozolli (galoid uglevodorodli), kukunli, bug’li va boshqa turdagisi bo’lishi 
mumkin.
Quvurlarda muntazam bosim ostida suv mavjud (isitilmaydigan xonalarda - 
havo), ularga suv purkash asbobi o’rnatilgan (sprinkler), polning 9…12 m
2
ga bitta 
sprinklerdan xisoblab, ularning mikdori o’rnatiladi. H’avoning doimiy issiqlik 
darajasida xonada splinkerning suv chikuvchi boshchasi teshigi yengil eruvchi 
kulf – klapan bilan yopilgan. Issiqlik darajasi oshishi bilan bu qulf eriydi va tushib 
ketadi, suv splinker boshchasiga tushadi, rozetkaga uriladi va sochiladi. Qulfning 
erish darajasi 72
0
S. Yana 93, 141, 182
0
S erish darajali qulflar ham bor. Splinker 
tizimi aynan yongin o’chog’iga suv berilishini ta’minlaydi. Yong’in vaqtida bitta 
splinker ochilishi bilanok maxsus kontrol signal klapani xavf tug’risida axborot 
signalini beradi. 

---

39 
13-rasm. Suvli o’t o’chirish avtomatik qurilmasi sxemasi. 
1-xabar beruvchi, 2-sug’oruvchi (purkovchi) 
Splinker qurilmalarida yuqori temperatura zonasida bo’lgan splinkergina 
ochiladi, bundan tashqari xonada issiklik darajasi oshishi bilan splinkerlar katta 
inersiya bilan 2…3 minutdan so’ng birin-ketin ochila boshlaydi. Ba’zida bunday 
inersiya unchalik ma’qul kelmaydi va suv xonaning butun maydoniga tezda 
sochilishi maqsadga muvofiqdir. 
14-rasm. Suv sochgichlar. 
a- OVS splinke ri; b- OVD drencheri; 
1-tikilma, 2,4-richaglar, 3-yengil eruvchi kulf, 5-razetka, 6-klapan 
 
Bunday vaktlarda bir vaktda ishga tushadigan drencher kurilmalari 
kullaniladi. Ularda splinker boshchalari urniga kulfsiz ochik suv purkagich 
boshchalar – drencherlar urnatilgan (41, b-rasm). Oddiy vaktlarda suvning 
tarmokka chikish yuli bir yula xarakatlanuvchi klapan bilan yopilgan buladi. 
Klapan avtomatik ravishda yoki kulda ochiladi, shu vaktda xavf signali beriladi. 
Suvli splinker va drencher kurilmalardan tashkari kpikli kurilma xam mavjud. 

---

40 
Mexanik-xavo kupigi birlashishi uchun ular maxsus suv purkagich va generatorlar 
bilan jixozlangan. 
Korxonalarda boshka statsionar o’t o’chirish qurilmalari ham – bug’li, havo-
ko’pikli, xajmli avtomatik (gazli) o’t o’chirish qurilmalarini qo’llash yulga 
qo’yilgan. Eng oxirgisidan kichik yopik xonalarda o’t o’chirish uchun 
muvaffaqiyat bilan foydalanilmokda.
H’avzalarda neft va neft mahsulotlarini o’chirish uchun aralashtiruvchi 
qurilmalardan foydalaniladi. Agar yonayotgan suyuklikning temperaturasi uning 
bug’larining alangalanish temperaturasidan 5
0
S dan past bo’lmaganda bu usulni 
qo’llash mumkin. Bunda havzaning pastki qismiga siqilgan havo uzatiladi, bu 
moddani aralashtiradi va sovitadi. H’avzali parklarda o’t o’chirishda havzalarda 
ko’pikli kuyish kameralarining turli tizimlari o’rnatilagn qurilmalardan 
foydalaniladi. Bu qurilmalarni ishga tushirish uchun bir qator xarakatlarni bajarish 
kerak, ya’ni shlang ulash va x.k.