O’zbekiston respublikasi qishloq va

Минералларнинг қаттиқлиги . Минералларнинг ташқи механик таъсирга қаршилик
кўрсата олиш қобилияти унинг қаттиқлиги деб аталади. Минералларнинг қаттиқлигини
аниқлашда кенг қўлланиладиган Ф. Моос (1773-1839) томонидан ишлаб чиқарилган 10 балли шкаладан кенг фойдаланилади. Бу усул ѐрдамида минералнинг қаттиқлигини аниқлаш учун, қаттиқлиги маълум бўлган эталон минерали билан аниқланаѐтган минерал тирналади ва таққослаб аниқланади.

Ф. Моос шкаласининг эталонлари балгача бўлган қуйидаги минераллар қабул қилинган :	сифатида	қаттиқлиги 1 дан 10 балл
1. Талък - Мг3 [ОҲ]2[Си4О10]		1
2. Гипс - CаСО4 2 Ҳ2О		2
3. Калъсит - CаCО3		3
4. Флюорит - CаФ2		4
5. Апатит - Cа5 (Ф.CЛ) (ПО4)3		5
6. Ортоклаз - К[АЛСи3О8]		6

7. 
   Кварс - СиО2 7
   
8. 
   Топаз - Ал2[СиО4][ФОҲ]2 8
   
9. 
   Корунд - Ал2О3 9
   
10. 
    Олмос - C 10
    

Минералларнинг қаттиқлиги айрим буюмлар (ашѐлар) ѐрдамида ҳам аниқланиши мумкин.
Минералларнинг солиштирма оғирлиги. Минералларнинг солиштирма оғирлиги асосан иккита усул билан аниқланади:

1. 
   Минерал сиқиб чиқарган суюқликнинг ҳажмини ўлчаш усули, яъни минерал
   

намунаси оғирлиги билан ўша минерал сиқиб чиқарган сув ҳажмини ўлчаш усули билан.

2. 
   Сувга туширилган минералларнинг йўқотган оғирлигини аниқлаш йўли билан
   

(минерал намунасининг мутлақ оғирлигини, ўша минералнинг сувга туширилиши билан йўқотган оғирлигига бўлинади.)
Табиатда кўп учрайдиган минералларнинг солиштирма оғирлиги 2,4 - 4 гГ`см3 бўлади.
Минералнинг солиштирма оғирлигини қўлда таҳминий тортиш йўли билан аниқлаш мумкин, яъни минерал оғирлиги енгил бўлса солиштирма оғирлиги 2,5 гача; ўртача бўлса 4 гача; оғир бўлса 4-6; жуда оғир бўлса 6(гГ`см3) дан катта деб қабул қилиш мумкин.