O‘zbekiston respublikasi raqamli texnologiyalar vazirligi muhammad

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

“Mustaqil ishi”

Mavzu: Amaliy dasturiy ta’minot.
Bajardi:Alhamjon Gulboyev
Tekshirdi: Xidirova Charos


Toshkent – 2023
Amaliy dasturiy ta’minot.
Reja
1.Amaliy dasturiy ta’minot va uning tasnifi.
2.Amaliy dasturlar paketi va ularning kasbiy sohalarda qo’llanilishi.

Amaliy dasturlar paketlarining ta’rifi. «Amaliy dasturlar paketlari» atamasi turli murakkablikdagi va belgilanishdagi dasturlar majmuasiga nisbatan qo‘llaniladi. Oldin ta’kidlanganki, amaliy dastur bo‘lgan dasturiy mahsulot va amaliy dasturlar paketlari o‘rtasida aniq chegarani o‘tkazish mumkin emas. Dasturlar paketlarining borgan sari ko‘proq soni ishlab chiqilishi bilan dasturlar paketi ostida tushinish kerak bo‘lgan yangi ta’riflar paydo bo‘lgan.

Zamonaviy qarashlarga ko‘ra, amaliy dasturlar paketlari - bu masalalarning belgilangan sinfini yechish uchun hamkorlikdagi dasturlarning majmuasidir. Amaliy dasturlar paketlari hamisha ham dasturlashda va ham ushbu amaliy dasturlar paketlarini qo‘llash bilan yechiladigan masalalar kiruvchi sohadagi belgilangan malakadagi foydalanuvchilarga mo‘ljallangan.
Amaliy dasturlar paketlarini tashkil qiluvchi dasturlarni birga bo‘la olishligi ularda o‘zaro foydalanish imkoniyatini, boshqaruvchi ma’lumotlar va axborot massivlaridan foydalaniladigan tuzilmalarning umumiyligini bildiradi. Bundan tashqari amaliy dasturlar paketlariga mustaqil dasturiy mahsulot sifatida, amaliy alohida turi sifatida qarash kerak.
Ta’rifdan kelib chiqqan holda amaliy dasturlar paketlarining quyidagi umumiy xususiyatlarini ajratish mumkin.
- Paket bir necha dasturiy birliklardan iborat bo‘ladi.
- Paket masalalarning belgilangan sinfini yechish uchun mo‘ljallangan.
- O’z sinfi doirasida paket belgilangan universallikka ega, ya’ni ushbu sinfdagi barcha yoki deyarli barcha masalalarni yechishga imkon beradi.
Paketda ko‘zda tutilganlardan aniq imkoniyatlarni tanlab olishga imkon beruvchi boshqaruv vositalari ko‘zda tutilgan. Paket qo‘llanishning aniq shartlarini sozlashga yo‘l qo‘yadi.
Paket u yaratilgan tashkilot doirasida undan foydalanish imkoniyatlarini hisobga olish bilan ishlab chiqilgan va dasturiy mahsulotga umumiy talablarni qanoatlantiradi.
Hujjatlar va paketni qo‘llash usullari paket tomonidan yog‘iladigan masalalarga tegishli bilimlar sohasidagi malakaning belgilangan darajasiga ega foydalanuvchiga mo‘ljallangan.
Amaliy dasturlar paketlari masalalarining belgilangan sinfini yechish uchun mo‘ljallanganligi sababli, paketning vazifaviy belgilanishi haqida gapirish mumkin.
Amaliy dasturlar paketlarining tasnifi. Vazifaviy belgilanishga ko‘ra OT imkoniyatlarini kengaytiruvchi amaliy dasturlar paketlari ajratiladi, masalan, ko‘p foydalanuvchili tizimlarni ko‘rish, uzoqlashtirilgan abonentlar bilan ishlash, fayllarning maxsus tashkil qilinishini amalga oshirish, OT bilan ishlashni soddalashtirish va h.k uchun. EC OTda vaqtni taqsimlash rejimini amalga oshiruvchi CPB paketi, shaxsiy EHMda MS DOS operatsion tizimi bilan ishlashni yengillashtirish uchun Norton Commander paketi xuddi shunday paketlarga misol bo‘lib xizmat qiladi.
Foydalanuvchilarning amaliy masalalarini yechish uchun mo‘ljallangan paketlar orasida uslubiy-mo‘ljallangan va muammoviy-mo‘ljallangan paketlarni ajratish mumkin. Uslubiy mo‘ljallangan paket foydalanuvchining masalasini paketda ko‘zda tutilgan bir necha usullardan biri bilan yechishga mo‘ljallangan, buning ustiga usul yoki foydalanuvchi tomonidan belgilaniladi, yoki kiruvchi ma’lumotlarning tahlili asosida avtomatik tanlanadi. Bunday paketga - qavariqli dasturlashni yo jarima vazifalari usuli bilan yoki ehtimol blgan yo‘nalishlar usullarining variantlaridan biri bilan yechishga imkon beruvchi matematik dasturlash paketi misol bo‘ladi.
Muammoviy-mo‘ljallangan paketlar umumiy ma’lumotlardan foydalanuvchi masalalarning guruhlar (izchilliklari)ni yechish uchun mo‘ljallanganlar. Bu paketlarning eng ko‘p sonli guruhidir. Muammoli-mo‘ljallangan paket tomonidan bajariladigan operatsiyalarning umumiy xarakterida aks ettirilishi mumkin. Bunday paketlarga - matnli muharrirlar, jadvalli protsessorlar, to‘g‘ri chiziqli dasturlash paketi namunaviy misol bo‘la oladi.
Muammoli-mo‘ljallanish umumiy amaliy muammoda ham berilishi mumkin, uning yechimi alohida masalalarga bo‘linadi, ularning har birlari uchun paketda o‘z algoritmi ko‘zda tutilgan. Sohalararo balanslarni hisoblashini o‘tkazish uchun paket, loyihalashni avtomatlashtirishning har xil tizimlarida foydalaniladigan paketlar - namunaviy misollardir.
Keyingi yillarda keng belgilanishli paketlardan iborat bo‘lgan matnli muharrir, elektron jadvallar protsessori, ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi, ma’lumotlar grafik aks ettirish (ishga doir grafika) paketi va uzoqlashtirilgan abonentlar bilan ma’lumotlarni almashtirish vositalarini birlashtiruvchi integratsiyalangan paketlar deb atalganlar keng tarqalgan.
Dasturlash paketini belgilashda paket bir necha dasturiy birliklardan tashkil topadi deb ta’kidlanadi. Bunday dasturiy birliklarni odatda dasturiy modullar deb ataydilar. Paket belgilangan sinfdagi masalalarni yechish uchun mo‘ljallangan. Masalalarning bu sinfini odatda paketning predmetli sohasi deb ataydilar. Hisoblash masalalarini yechish uchun amaliy dasturlar paketlariga nisbatan predmetli soha ma’lumotlarning ba’zi bir tarkibini, ya’ni kiruvchi, oraliq va chiquvchi ma’lumotlarni tashkil qilishni belgilaydi. Aytadilarki, paket o‘zining predmetli sohasiga mos keluvchi axborot bazasidan foydalanadi.
Foydalanuvchi tomonidan tanlab olingan aniq amallarni amalga oshirish uchun paket foydalanuvchidan boshqaruvchi axborotni qabul qilib olishi kerak. Bu boshqaruvchi axborot rasmiy tilda - paketning kirish tilida beriladi. Foydalanuvchining aniq vazifasini kirish tilida bayon qilinishi kirish tilidagi dastur (KTD) deb ataladi. ADP OTni kengaytiruvchi va vazifalarni yechish uchun ajratilishi mumkin.
Shunday qilib, amaliy dasturlar paketlarini kirish tili, axborot bazasi, boshqaruvchi, xizmat ko‘rsatuvchi va ishlab chiquvchi modullarning birlashuvi sifatida ko‘rib chiqish mumkin. Ishlab chiquvchi modullarning majmuasini ko‘pincha paketning vazifaviy to‘ldirilishi deb ataladi. Boshqaruvchi va xizmat ko‘rsatuvchi modullar paketning tizimli ismi yoki paketning tizimli to‘ldiruvchisi deb ataladi.
Amaliy dasturlar paketlarini qo‘llash usuli ostida masalani yechishda foydalanuvchining paket bilan o‘zaro hamkorligini tashkil qilishni tushunamiz. Amaliy dasturlar paketlarini qo‘llash usulini tanlash ko‘pincha omillarga bog‘liq, OT va dasturlashning tanlangan tilining imkoniyatlari, ishlab chiqilayotgan ma’lumotlarning hajmlari, masalani yechishning davomiyligi, amaliy dasturlar paketlaridan foydalanishning tezligi (qaytarilish tezligi), paketdan foydalanuvchilar malakalarining xususiyatlari va masalalarni yechishning operativligiga talablar (hisoblash natijalarini kutishning yo‘l qo‘yiladigan vaqti) ulardan eng muhimlari bo‘ladilar.
Kompyuter dasturlari har qanday jarayonlarni avtomatlashtirish, ma'lumotlarni saqlash va ishlov berish, modellashtirish, loyihalash va h.k. murakkab hisoblash jarayonlari. Dasturlar odatda ikki sinfga bo'linadi: tizim dasturlari va amaliy dasturlar. Birinchisi, asosan, ba'zi bir uskunalardan kirish ma'lumotlarini qayta ishlash uchun ishlatiladi: tarmoq kartasi, video karta, ulangan uskunalar, ya'ni. bular apparat yoki tashqi qurilmalar bilan o'zaro aloqada bo'lgan dasturlar. Keyingi maqolalarda ular haqida gaplashamiz. Ammo ikkinchi amaliy dasturlar haqida batafsilroq gaplashaylik.
Ilova dasturlari oxirgi foydalanuvchi bilan, ya'ni boshqalarga ta'sir o'tkazish uchun yaratilgan. foydalanuvchi, xuddi o'zi kabi, o'zi bilan aloqa qiladi, faqat dastur orqali, kirishga ba'zi ma'lumotlarni kiritadi va chiqishda ishlov berilgan ma'lumotlarning ma'lum bir natijasini oladi. Bu ma'lum bir odam uchun o'ziga xos qaror amaliy topshiriq, masalan, bu rasmlarni skanerlash va ularni keyinchalik qayta ishlash yoki kerakli fayllarni qidirish. Amaliy dasturlardan foydalanishni inson faoliyatining deyarli barcha sohalarida, korxonada buxgalteriya hisobida bo'ladimi yoki grafik tasvirlar, rasmlar yaratishda va boshqalarda ko'rish mumkin. Shuningdek, amaliy dasturlardan foydalanish ma'lumotlar bazasini boshqarish tizimlari kabi juda muhim tizimlarda mavjud. Bu juda ko'p foydalanuvchilar ishlaydigan va haqiqatdan ham katta miqdordagi ma'lumotlarni saqlashi va ishlatishi kerak bo'lgan yirik korxonalarda juda muhimdir.
Ilova dasturlari:
Matn muharrirlari. Matnni bezaksiz yaratish va tahrirlash uchun mo'ljallangan;
Word protsessorlari (MS Word). Matnni dizayni bilan tahrirlash, shriftlarni va o'lchamlarini o'zgartirish, grafik fayllarni, jadvallarni va boshqalarni kiritish imkonini beradigan yanada rivojlangan matn muharrirlari. yanada taniqli matn dizayni uchun;
Elektron jadvallar (MS Excell). Ko'pincha ushbu jadvallardagi ma'lumotlarni qayta ishlash uchun ishlatiladi. Amaliy topshiriqlar ko'pincha ularni keyingi tahlil bilan hisobga olish ma'lumotlarini saqlash uchun amalga oshiriladi;
Raster va vektorli grafik muharrirlari (Photoshop, Corel), "tomoshabinlar". Ushbu turdagi amaliy dasturlardan foydalanish grafik tasvirlarni yaratish, tahrirlash va ko'rishga imkon beradi;
Audio video pleyerlar, muharrirlar (WinAmp). Videolarni ko'rish, musiqa tinglash, musiqiy kompozitsiyalar yaratish imkonini beradi;
Ma'lumotlar bazasini boshqarish tizimlari (masalan - MSQL). Bunday dasturlardan ma'lumotlar bazalari bilan ishlashda foydalaniladi. Masalan, mijozlarning buxgalteriya dasturi bu mijozlar, ularning aloqa ma'lumotlari va boshqalarni saqlash uchun oddiy ma'lumotlar bazasi. Ma'lumotlar bazasiga yozuvlarni qidirish, o'chirish va qo'shish uchun operatsiyalarni amalga oshirishingiz mumkin;
Tarjimonlar yoki elektron lug'atlar. Bunday amaliy dasturlar sizga to'g'ridan-to'g'ri o'qimasdan matnni turli chet tillariga osonlikcha tarjima qilish imkonini beradi;
Komputer o'yinlari. O'yin-kulgi uchun yoki o'ynoqi tarzda rivojlantirish uchun ishlatiladi.
Ilovaning bitta misoli, masalan, repostlarni hisoblash dasturi. Ilova dasturlarining barcha turlarini sanab o'tish qiyin, ammo biz asosiy dastur dasturlarini ajratib ko'rsatishga harakat qildik.
Kompyuterlarning eng ko'p sonli qismi amaliy dasturlardir.
Ilova dasturlari inson faoliyatining turli sohalarida hisoblash texnologiyalaridan foydalanishni ta'minlashga mo'ljallangan.
Ilova dasturlari - foydalanuvchilarning aniq muammolarini hal qilishga mo'ljallangan dasturlar.
Mumkin tasniflash variantlaridan biri.
Amaliy dasturiy ta'minotni maqsadga muvofiq tasniflash
Matn muharriri - faqat matnni ko'rish, kiritish va tahrirlash uchun mo'ljallangan dastur.
Word protsessor - matn kiritish, tahrirlash va formatlash, shuningdek matnli bo'lmagan ob'ektlarni matnli hujjatga (grafik, multimedia va boshqalar) kiritish imkoniyatini beradigan dastur.
Barcha matn muharrirlari "toza" matnni faylda saqlaydi va buning uchun rahmat mos keladi bir-biri bilan.
Turli so'z protsessorlari formatlash ma'lumotlarini faylga boshqacha yozadilar va shuning uchun mos kelmaydi bir-biri bilan.
So'z protsessorining asosiy tarkibiy qismlari:
Shriftlar to'plami.
Imlo tekshiruvi.
Chop etilgan sahifalarni oldindan ko'rish.
Hujjatlarni, bir nechta oynalarni birlashtirish.
Avtomatik formatlash va avtomatik uzatish.
Standart vositalar.
Elektron jadval muharriri va kalkulyator.
Grafik ob'ektlarni qo'shish.
Misollar - MS Word, Write, WordPerfect, Ami Pro, MultiEdit, Leksikon, Refis
Nashr qilish tizimlari - tipografik sifatga ega hujjatlarni tayyorlash uchun, kompyuter sxemasi (matn va grafikalarni kitob, jurnal, risola yoki gazetaga birlashtirish).
Misollar - Corel Ventura, QuarkXPress, Adobe PageMaker, MS Publisher, FrameMaker
Grafik ma'lumotlar - diagrammalar, eskizlar, rasmlar, grafikalar, diagrammalar, belgilar shaklida berilgan ma'lumotlar yoki ma'lumotlar.
Grafika muharriri - grafik tasvirlarni yaratish, tahrirlash, ko'rish uchun dastur.
Grafik muharrirning asosiy tarkibiy qismlari:
Shriftlar to'plami, matn bilan ishlash.
Standart vositalar.
Rasmlar kutubxonasi.
Rasmlarni birlashtirish.
Maxsus effektlar.
Barchasini ajrata kompyuter grafikasining uch turi... u rastrli grafika, vektor grafikasi va fraktal grafika... Ular monitor ekranida yoki qog'ozga bosilganda tasvirni shakllantirish tamoyillarida farq qiladi.
Raster grafika elektron (multimedia) va bosma nashrlarni ishlab chiqishda qo'llaniladi.
Bitmap rasmlari kamdan-kam hollarda kompyuter dasturlari yordamida qo'l bilan yaratiladi. Ko'pincha rassom tomonidan qog'ozga yoki fotosuratlarga tayyorlangan rasmlar shu maqsadda skanerdan o'tkaziladi. So'nggi paytlarda raqamli kameralar va videokameralar kompyuterga rastrli tasvirlarni kiritish uchun keng qo'llanilmoqda.
Fraktal grafika bosma yoki elektron hujjatlarni yaratish uchun kamdan-kam hollarda qo'llaniladi, ammo ular ko'pincha ko'ngilochar dasturlarda ishlatiladi.
Misollar - Paint, PaintBrush, CorelDraw, MS PhotoEditor, Adobe PhotoShop, 3D MAX Studio
Ma'lumotlar bazasi (ma'lumotlar bazasini boshqarish tizimi) - elektron ma'lumotlarni yaratish, saqlash va olish protseduralarini avtomatlashtirish uchun mo'ljallangan (ma'lumotlar qatorini qayta ishlash).
Misollar - dBase, Paradox, MS Access, Oracle, FoxPro
Birlashtirilgan tizimlar ikki turi bor
An'anaviy (to'liq bog'langan) dastur paketlari (PPP).
Ob'ektga bog'liq integratsiya bilan dastur paketlari
An'anaviy RFP
Integratsiyalashgan dasturiy ta'minot to'plami - bu ko'p funktsiyali avtoulov paketi, unda turli xil ixtisoslashtirilgan (muammoli) paketlarning funktsiyalari va imkoniyatlari bir butunga birlashtirilgan. Ushbu dasturlar matn muharriri, DBMS va elektron protsessor funktsiyalarini birlashtiradi. Umuman olganda, bunday paketning narxi o'xshash ixtisoslashgan paketlarning umumiy narxidan ancha past.
Paket ma'lumotlar o'rtasidagi aloqani ta'minlaydi, ammo shunga o'xshash ixtisoslashtirilgan paketga nisbatan har bir komponentning imkoniyatlarini toraytiradi.
Odatda, bu ma'lumotlar bazasidan olingan ma'lumotlar elektron jadval protsessorlari yordamida qayta ishlanishi, grafikada taqdim etilishi va keyin matnga kiritilishi kerak bo'lgan holat. Ushbu turdagi ishlarni bajarish uchun shunday deb ataladiganlar mavjud. o'rnatilgan paketlar - matn muharrirlari, grafik tizimlar, jadvallar, ma'lumotlar bazalari va boshqa dasturlarga xos bo'lgan imkoniyatlarni birlashtirgan dastur. Albatta, bu imkoniyatlarning kombinatsiyasiga murosaga erishish mumkin. Ba'zi funktsiyalar cheklangan yoki o'rnatilgan paketlarda to'liq qo'llanilmaydi. Bu, birinchi navbatda, ma'lumotlar bazasi va jadvalni qayta ishlash buyruqlarining ko'pligi, ularning hajmi, so'l tillari. Biroq, o'rnatilgan dasturiy to'plamda birlashtirilgan yagona interfeysning foydalari shubhasizdir.
Ma'lum bo'lgan paketlarga Open Access-dan kirish, Ashton-Tate-dan FrameWork, Lotus 1-2-3 va Lotus Development Corporation-dan Symphony, Lotus Works.
Ob'ektga bog'liq integratsiya bilan RFP
Bu ob'ektlar darajasida ilovalar (paketli dasturlar) va dasturlar o'rtasida yagona soddalashtirilgan markaziy kommutatsiyani ta'minlaydigan yagona manba bazasidagi ixtisoslashtirilgan paketlarning kombinatsiyasi.
Integratsiya murakkab tarkibiy qismlarni idrok etish va ular bilan ishlash usullari nuqtai nazaridan tuzishni nazarda tutadi. Interfeyslarning muvofiqligi yagona piktogramma va menyular, dialog oynalari va boshqalar asosida amalga oshiriladi. Oxir oqibat, bu mehnat unumdorligini oshishiga va rivojlanish davrining qisqarishiga yordam beradi.
Ushbu turdagi integratsiyaning o'ziga xos xususiyati umumiy resurslardan foydalanishdir. Resurslarni taqsimlash turlari:
kompleksdagi barcha dasturlar uchun odatiy yordam dasturlaridan foydalanish (imlo tekshiruvi);
bir nechta dasturlar tomonidan baham ko'rilishi mumkin bo'lgan ob'ektlardan foydalanish;
Ob'ektlarni bir nechta dasturlar o'rtasida almashish haqida gap ketganda, ikkita asosiy standart mavjud:
microsoft tomonidan OLE ob'ektlarini bog'lash va ko'malashning dinamik joylashuvi va joylashtirilishi;
Apple, Boriartd, IBM, Novell va WordPerfect tomonidan OpenDoc (ochiq hujjat).
Ob'ektlarni dinamik tartibga solish mexanizmi foydalanuvchiga bitta dastur tomonidan yaratilgan ma'lumotlarni boshqasi tomonidan yaratilgan hujjatga joylashtirishga imkon beradi. Bunday holda, foydalanuvchi ushbu hujjat yaratilgan dastur yordamida yangi hujjatdagi ma'lumotlarni tahrir qilishi mumkin.
Shuningdek, ushbu mexanizm OLE ob'ektlarini bitta ilovaning oynasidan boshqasining oynasiga o'tkazishga imkon beradi.
OpenDoc - bu ishtirok etayotgan firmalarning ochiq standartlariga asoslangan ob'ektga yo'naltirilgan tizim. Ob'ekt modeli OS / 2 uchun IBM tomonidan ishlab chiqilgan Distribution System Object Model (DSOM) dir.
bitta ilovadan boshqasiga o'tishning oddiy usulini amalga oshirish;
dastur bilan ishlashni avtomatlashtirish uchun vositalarning mavjudligi (so'l tili).
Misollar: Windows uchun Borland Office, Windows uchun Lotus SmartSute, MS Office.
Ekspertlar tizimi - ma'lum bir tor sohaga oid chuqur ixtisoslashgan bilimlar asosida qurilgan sun'iy intellekt tizimi (ushbu sohadagi mutaxassislardan - mutaxassislardan olingan). ES noaniqlik va to'liq bo'lmagan dastlabki ma'lumotlar bilan bog'liq muammolarni hal qilish uchun mo'ljallangan bo'lib, ularni hal qilish uchun ekspert bilimini talab qiladi. Bundan tashqari, ushbu tizimlar o'zlarining xatti-harakatlari va qarorlarini tushuntirish imkoniyatiga ega bo'lishi kerak. Ularning ajralib turadigan xususiyati har qanday sohada malakali mutaxassislar (mutaxassislar) bilim va tajribasini to'plash qobiliyatidir. Ushbu bilimlardan foydalangan holda, kerakli malakaga ega bo'lmagan ES foydalanuvchilari o'z muammolarini mutaxassislar kabi muvaffaqiyatli hal qilishlari mumkin. Ushbu ta'sirga tizim o'z ishida inson mutaxassisi kabi bir xil fikrlash zanjirini ishlab chiqarganligi sababli erishildi.
Ekspert tizimlari va boshqa dasturlarning tub farqi ularning moslashuvchanligi, ya'ni. o'z-o'zini o'rganish jarayonida o'zgaruvchanlik.
ESda uchta asosiy modulni ajratib ko'rsatish odatiy holdir: ma'lumot bazasi moduli, mantiqiy ma'lumot moduli, foydalanuvchi interfeysi.
Ekspert tizimlari inson faoliyatining turli-tuman sohalarida - fanda (hayvonlar va o'simliklarni turlarga qarab tasniflash, kimyoviy tahlil), tibbiyotda (diagnostika, elektrokardiyogramlarni tahlil qilish, davolash usullarini aniqlash), texnologiyada (texnik qurilmalarda nosozliklarni bartaraf etish, kosmosning parvozini kuzatish) qo'llaniladi kemalar va sun'iy yo'ldoshlar), geologiya-qidiruv, iqtisod, siyosatshunoslik va sotsiologiya, sud-tibbiyot, tilshunoslik va boshqa sohalarda. Yuqori darajada ixtisoslashgan ES va "chig'anoqlar" mavjud, ulardan foydalanib, siz dasturchi bo'lmasdan o'zingizning ES-ni yaratishingiz mumkin.
Gipermatn Matnli materialni chiziqli ketma-ketlikda emas, balki mumkin bo'lgan o'tishlarni (havolalarni), uning alohida qismlari orasidagi aloqalarni ko'rsatadigan tashkil etish shakli. Gipermatnli tizimlarda ma'lumot entsiklopediya matniga o'xshaydi va tanlangan har qanday matn qismiga kirish havolaga qarab o'zboshimchalik bilan amalga oshiriladi. Gipermatn shaklida ma'lumotlarni tashkil qilish qo'llanma dasturlarida ma'lumotnomalar, lug'atlar, kontekstual yordam yaratishda qo'llaniladi.
Multimedia tizimlari - interfaol dastur nazorati ostida vizual va audio effektlarning o'zaro ta'sirini ta'minlaydigan dasturlar.
AWP - avtomatlashtirilgan ish stantsiyasi.
ASNI - ilmiy tadqiqotlar uchun avtomatlashtirilgan tizimlar.
ACS - avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimi.
Foydalanuvchi ilovalari foydalanuvchi ma'lum bir hisoblash muhitining bir qismi sifatida unga mavjud bo'lgan dasturiy vositalardan foydalangan holda yaratilgan. Bunday holda, dasturlarni yaratish va disk raskadrovka qilish har bir foydalanuvchi tomonidan, ular qo'llaniladigan PPP yoki OT qoidalari va bitimlariga muvofiq amalga oshiriladi.
Bunday holatlarda chiqish yo'li deb ataladigan usuldan foydalanishdir amaliy dasturiy muhitlar.Ilovalarni dasturlash muhitini tashkil etuvchi tarkibiy qismlardan biri bu operatsion tizim o'z dasturlariga taqdim etadigan API funktsiyalari to'plamidir. Chet el dasturlarini bajarishga sarflanadigan vaqtni qisqartirish uchun ilova muhiti kutubxona funktsiyalariga qo'ng'iroqlarni taqlid qiladi.
Ushbu yondashuvning samaradorligi shundan iboratki, bugungi kunda ko'pgina dasturlar Windows, Mac yoki UNIX Motif kabi Grafik foydalanuvchi interfeyslarida (GUI) ishlaydi, bunda dasturlar ko'p vaqtlarini oldindan aytib bo'lmaydigan harakatlar bilan sarflashadi. Ular doimiy ravishda GUI kutubxonalariga derazalarni boshqarish va GUI bilan bog'liq boshqa tadbirlar uchun qo'ng'iroq qilishadi. Bugungi kunda odatiy dasturlarda vaqtning 60-80% GUI funktsiyalari va boshqa OT-kutubxonaviy qo'ng'iroqlarni bajarishga sarflanadi. Ilovalarning shu xususiyati dastur muhitiga har bir buyruq uchun dasturni emulyatsiya qilish uchun sarflangan ko'p vaqtni qoplashga imkon beradi. Puxta ishlab chiqilgan dasturiy ta'minot muhiti ichki GUI kutubxonalarini taqlid qiladigan kutubxonalarni o'z ichiga oladi, ammo "ona" kodida yozilgan va bu boshqa operatsion tizimning API-lari bilan dasturlarning bajarilishini sezilarli darajada tezlashtiradi. Ba'zan uni bir vaqtning o'zida bitta kodni emulyatsiya qilishning sekinroq jarayonidan ajratish uchun ushbu yondashuv tarjima deb ham ataladi.
Masalan, Macintosh-da ishlaydigan Windows dasturi uchun Intel 80x86 protsessoridan buyruqlarni izohlash juda sekin bo'lishi mumkin. Oynani ochish uchun GUI qo'ng'irog'i qilinganida, Windows dasturiy muhitini amalga oshiradigan OS moduli ushbu qo'ng'iroqni to'xtatib, Motorola 680x0 protsessorida qayta ishlangan oynani ochiq rejimga yo'naltirishi mumkin. Natijada, kodning bunday qismlarida dasturning tezligi uning "mahalliy" protsessorida ishlash tezligiga (va undan ham oshib ketishi) mumkin.
Bitta OT uchun yozilgan dastur boshqa OTda bajarilishi uchun, shunchaki API muvofiqligini ta'minlash etarli emas. Turli xil operatsion tizimlardagi tushunchalar bir-biriga zid kelishi mumkin. Masalan, bitta operatsion tizimda to'g'ridan-to'g'ri I / O qurilmalarini boshqarish uchun dasturga ruxsat berilishi mumkin, boshqasida esa bu harakatlar OT huquqiga ega. Har bir operatsion tizim o'z resurslarini himoya qilish mexanizmlariga, xatolarga va istisnolarga ishlov berish algoritmlariga, ma'lum bir jarayon tuzilishiga va xotirani boshqarish sxemasiga, faylga kirish semantikasiga va grafik foydalanuvchi interfeysiga ega. Muvofiqlikni ta'minlash uchun bitta OT ichida kompyuter resurslarini boshqarishning bir necha usullaridan foydalangan holda nizolarsiz birgalikda yashashni tashkil etish kerak.
Hozirgi kunda 20000 dan ortiq kompyuter viruslari mavjud bo'lib, ular kompyuterda ma'lumotlarning ishonchli saqlanishiga xavf soladi va kompyuter ishlashi jarayonida turli muammolar kelib chiqishiga sabab bo'ladi. Shu bois kompyuter viruslari, ularning turlari, yetkazadigan zararlari hamda ulardan himoyalanish uchun ko 'riladigan choralar bilan tanish bo 'lish muhim.
Xulosa
Amaliy dasturlash tizimlarining mazmuni bo'yicha xulosa-bu mavzuni o'rganish jarayonida olingan asosiy natijalar va xulosalarning umumlashtirilishi. Shu nuqtai nazardan, amaliy dasturlash tizimlari amaliy dasturiy mahsulotlarni ishlab chiqishni ta'minlaydigan vositalar sifatida qaraladi. Xulosa qilishda ta'kidlash kerak bo'lgan bir nechta asosiy jihatlar:
1. Moslashuvchanlik va ko'p qirralilik:
Ushbu ishda o'rganilgan amaliy dasturlash tizimlari yuqori moslashuvchanlik va ko'p qirralilikni namoyish etadi. Ular turli xil vazifalarga moslasha oladilar va ishlab chiquvchilarga turli xil dasturlarni yaratish uchun keng vositalarni taqdim etadilar.
2. Samaradorlik va ishlash:
Amaliy dasturlash tizimlarining tahlili shuni ko'rsatdiki, ular rivojlanish jarayonida yuqori mahsuldorlik va samaradorlikni ta'minlashga intilishadi. Zamonaviy texnologiyalar va optimallashtirilgan jarayonlarning integratsiyasi dasturiy mahsulotlarni ishlab chiqishni tezlashtiradi.
3. Zamonaviy Talablarni Qo'llab-Quvvatlash:
Tadqiqot amaliy dasturlash tizimlari zamonaviy rivojlanish talablariga muvaffaqiyatli javob berishini tasdiqlaydi. Ular bulutli hisoblash, mobil rivojlanish va sun'iy intellektdan foydalanish kabi dolzarb tendentsiyalarni hisobga oladi.
4. Dasturiy Mahsulot Sifatini Ta'minlash:
Amaliy dasturlash tizimlari ishonchli va barqaror dasturlarni yaratishga yordam beradigan avtomatlashtirilgan sinov, versiyani boshqarish va boshqa sifatni ta'minlash mexanizmlarini joriy etadi.
5. Kollektiv Ishlarga Ko'maklashish:
Tadqiqotning muhim natijasi jamoaviy rivojlanishni rivojlantirishda amaliy dasturlash tizimlarining imkoniyatlarini aniqlashdir. Hamkorlik va ma'lumotlar almashish vositalari samarali jamoaviy ishlashga yordam beradi.
Xulosa loyihaning o'ziga xos talablariga qarab amaliy dasturlash tizimini to'g'ri tanlash muhimligini ta'kidlaydi. Zamonaviy ishlab chiquvchilar turli xil manbalardan foydalanish imkoniyatiga ega va vositalarni to'g'ri tanlash dasturiy mahsulotlarni yaratish jarayonini sezilarli darajada yaxshilaydi va uni yanada samarali va muvaffaqiyatli qiladi.
Foydalaniladigan adabiyotlar.
1. V. Rajaraman. Introduction to information technology (second edition). India, 2013.
2. G’ulomov S.S. va boshqalar. Axborot tizimlari va texnologiyalari. – T.: Sharq, 2000.
3. M.T.Azimjanova va boshqalar. Informatika va axborot texnologiyalari. O‘quv qo‘llanma. T.: “O‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati”, 2013 y.
4. Арипов М.М ва бошқалар. Информатика. Ахборот технoлогиялари. Олий ўқув юртларининг ҳамма бакалавр йўналишлари учун ўқув қўлланма. 1- 2- қисмлар. -Т., 2003.-767 б 5. Sattorov A. Informatika va axborot texnologiyalari. Darslik. Т.:, O‘qituvchi”, 2011 y