O‘zbekiston respublikasi raqamli texnologiyalar vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi

bo’lganligi uchun, (1) formulani shunday yozish mumkin:

ffi
dV d(mV) (3)
F = m =
dt dt

Massaning tezlikka ko’paytmasini impuls deb ataladi. p = mV . (4)

Shunga binoan, (3) ni shunday yoziladi:

dp (5)
F =

dt

Bu (5) ifoda Nyutonning 2 - qonunini ifodalaydi va shunday ta’riflanadi: impulsdan vaqt bo’yicha olingan hosila jismga ta’sir etuvchi kuchga teng.

Nyutonning 3 - qonunini shunday bayon etish mumkin: Agar B jism A jismga Fi kuch bilan ta’sir etsa, A jism ham B jismga F2 kuch bilan ta’sir etadi, bunda F1 va F2 kuchlar o’zaro teng va qarama-qarshi yo’nalgan.
^F1 = - ^F2 . (6)
Bu qonunda eng muhimi shunda-ki, F1 va F2 kuchlar har xil jismlarga ta’sir etadi, ya’ni bir jismga emas.
Mexanikada jismlar harakatini ko’rganda, shunday hol ko’riladiki, bunda jismlar o’zaro ichki ta’sirlashib, tashqi jismlar bilan ta^sirlashishi ro’y bermasligi mumkin. Bunday jismlarga yopiq sistema deb qarab, impulslar uchun saqlanish qonunini tadbiq etsak, impulsning saqlanish qonunini bajarilishini ko’ramiz. Bu qonunning ta’rifi shunday: yopiq sistemani tashqil etgan jismlarning impulslarining vektor yig’indisi harakatning hamma vaqtida o’zgarmas bo’ladi. Bu qonun fizikada va texnikada juda katta rol o’ynaydi.


Erkin o‘qlar

REJA:

• 
  1.Aylanma harakatni harakterlovchi fizikaviy kattaliklar
  
• 
  2.Kuch momenti
  
• 
  3.Inersiya momenti
  
• 
  4.Impuls momenti
  
• 
  5.Aylanma harakatning kinetik energiyasi
  
• 
  6.Erkin o’qlar.Giroskoplar va ularning qo’llanilishi.
  

Aylanma harakatni harakterlovchi fizikaviy kattaliklar

• 
  Aylanma harakatda quyidagi fizik kattaliklar mavjud
  
• 
  Burchak teklik,burchakli tezlanish,inersiya momenti,impuls momenti,kuch momenti,chastasa,davr kabi bir necha kattaliklar mavjud bo’labi.Biz hozir bir necha aylanma harakatda doir holatlar va kattaliklar bilan tanishib chiqamiz.