O’zbekiston Respublikasi Raqamli texnologoyalar vazirligi Muhammad Al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti

O’zbekiston Respublikasi Raqamli
texnologoyalar vazirligi

Muhammad Al-Xorazmiy nomidagi
Toshkent axborot texnologiyalari universiteti

“Elektronika va sxemalar” fanidan

Mustaqil ish

Mavzu:Bipolyar Tranzistorlar


Tekshirdi:Arziyev Davron
Bajardi:Abduraximov Xabibullo


Тoshkent -2023

REJA

1)Bipolyar transistor haqida qisqacha ma’lumot

2) Bipolyar tranzistorning ulanish sxemalari

3) Tranzistor teshilishi va uning barqaror ishlash sohasini kengaytirish usullari
4)Xulosa

5) Foydalangan adabiyotlar

Tarkibiy bipolyar tranzistor sxemasi.

Kirish kuchlanishi UBE, ning turli qiymatlarida kollektor tokining UKB ga bog‘liqligi.

Kirish Bipolyar tranzistor ixtiro qilingandan buyon yarim o‘tkazgichlar elektronikasi deb ataluvchi soha tez sur’atlar bilan rivojlana boshladi. Issiqlik ta ’sirida yarim o‘tkazgichdagi valent elektronlarning ma’lum qismi erkin zaryad tashuvchilarni yuzaga keltirishi mumkin.
Yarimo'tkazgichlarniing elektr o'tkazuvchanligi yorug'lik oqimi, zarralar oqimi, kiritmalar konsentratsiyasi gradiyenti, elektr m aydon va boshqalar ta ’sirida ham o‘zgarishi m um kin. Yarim o'tkazgichlarning bu xossasidan turli vazifalarni bajaruvchi
diodlar, tranzistorlar, termistorlar, fotorezistorlar, varikap va boshqa yarimo'tkazgich asboblar tayyorlashda foydalaniladi.

Tranzistor ishlaganda, uning elektrodlari zanjirlariga o‘zgarmas kuchlanish manbalaridan tashqari, kuc

1.Bipolyar transistor haqida qisqacha ma’lumot
Bipolyar tranzistor (ВТ) deb o‘zaro ta’sirlashuvchi ikkita p-n o‘tishdan tashkil topgan va signallarni tok, kuchlanish yoki quvvat bo‘yicha kuchaytiruvchi uch elektrodli yarimo‘tkazgich asbobga aytiladi.
BT da tok hosil bo'lishida ikki xil (bipolyar) zaryad tashuvchilar - elektronlar va kovaklar ishtirok etadi.
ВТ p - va n - o‘tkazuvchanlik turi takrorlanuvchi uchta (emitter, baza va kollektor) yarimo‘tkazgich sohaga ega
Tranzistor tuzilishi ( a) p+ -n-p, b) n+ -p-n) Tranzistorning kuchli legirlangan chekka sohasi (n+ - soha) emitter deb ataladi va u zaryad tashuvchilarni baza deb ataluvchi o’rta sohaga (r - soha) injeksiyalaydi.

Keyingi chekka soha (n - soha) kollektor deb ataladi. U emiitterga nisbatan kuchsizroq legirlangan bo’lib, zaryad tashuvchilarni baza sohasidan ekstraktsiyalash uchun xizmat qiladi.

Emitter va baza oralig’idagi o’tish emitter o’tish, kollektor va baza oralig’idagi o’tish esa kollektor o’tish deb ataladi. rasm. n-p-n o’tish sxemasi

Agar emitter o’tish teskari yo’nalishda, kollektor o’tish esa to’g’ri yo’nalishda siljigan bo’lsa, u holda bu tranzistor invers yoki teskari ulangan deb ataladi.
Tranzistor raqamli sxemalarda qo’llanilganda u to’yinish rejimida (ikkala o’tish ham to’g’ri yo’nalishda siljigan), yoki berk rejimda (ikkala o’tish teskari siljigan) ishlashimumkin.