O`zbekiston respublikasi sog`liqni saqlash vazirligi toshkent farmasevtika instituti

21. Summatsiya (additivlik) – kombinatsiyada ta‘sir kursatishi natijasida 
ta‘sirlarni yigilib kushilgan effekti xolati 
22. Potensiyalanish (sinergizm) – ta‘sir effektining oshishi; kushma ta‘sirga 
nisbatan kuprok effekt
23. Antagonizm – oddiy kushma ta‘sirga nisbatan past bulgan kombinatsiyadagi 
ta‘sir effekti 
24. Kimyoviy sifat taxlili – bunda taxlil ob‘ekti kanday komponentlardan tarkib 
topganligini, ya‘ni kimyoviy elementlarni, ionlar, atomlar, atom guruxlarini va 
molekulalarni tekshiriluvchi modda tarkibidan aniklaydi. Sifat taxlili jarayoni 
chinligini aniklash, identifikatsiyalash yoki bor-yukligini aniklash deb ataladi. 
25. Mikdoriy taxlil – moddaningyoki ob‘ektning mikdoriy tarkibini belgilaydi. 
Mikdoriy taxlil jarayoni deb konsentratsiyani yoki massani aniklashga aytiladi.
26. Instrumental taxlil usullari (fizik va fizik-kimyoviy) – moddaning ulchash 
mumkin bulgan fizik xususiyatlari bilan ularning sifat va mikdoriy tarkibiga 
boglikligiga asoslangan usllar. 

---

359 
27. Kimyoviy taxlil usullari – usullarning asosiy boskichi bulib analitik reaksiya 
xisoblanadi, bunda analitik signalni kuzatish murakkab jarayonsiz bajariladi (sifat 
taxlilida bu – reaksiyaning tashki effekti) 
28. Fizik taxlil usullari – bunda asosiy boskich bu – analitik signalni ulchash va 
uni taxlil kilish 
29. Fizik-kimyoviy taxlil usullari- analitik signalni reaksiya mobaynida yoki 
analitik reaksiyani utkazgandan sung kullaniladi. 
30. Taxlil usuli – taxlil ob‘ektining kimyoviy tarkibi tugrisida axborot olishning 
umumiy fizikaviy prinsipi, ya‘ni tekshiriluvchi ob‘ektni va aniklanuvchi 
komponentni inobatga olmagan xolda tarkibni aniklashning universal va nazariy 
asoslangan usuli 
31. Taxlil uslubi- bitta yoki bir necha komponentlarni mikdorini aniklashda 
ob‘ektni taxlili uchun kerak bulgan barcha jarayonlarni tulik yoritib berilishi 
32. Tahlilining anikliligi, ishonchliligi, xaqiqiyligi –( tahlil natijalarining tizimli 
xatoligi nolga intiladi) va ularning qaytaruvchanligi taxlil natijalarining bir-biriga 
yaqinligini ko‗rsatadi. 
33. Sezgirlik – usulning kam miqdordagi moddalarga qo‗llanilishini ko‗rsatadi. 
34. Xususiylik – bu usulning xarakteristikasi bo‗lib, boshqa komponentlarning 
xalaqit beruvchi ta‘sirini aniqlaydi. 
35. Tezkorlik – tahlilga va natijalarini olishga sarflanadigan vaqtni tasniflaydi.
36. Tahlilga tayyorlash – ob‘ektni tahlilini amalga oshirishda jarayonlarning 
yig‗indisi (maydalash, gomogenlash, ekstraksiya, gidroliz, cho‗ktirish va b.) 
namunani davomiy tahlilga makbul shaklga keltirish maqsadida (quruq qoldiq, 
eritma va b.), moddaning xolati (asos, tuz ko‗rinishida, kon‘yugatlarni gidroliz 
mahsulotlari), 
xamda 
konsentrlash 
yoki 
suyultirish, 
xalaqit 
beruvchi 
komponentlarni yo‗qotish. 
37. Xromatografiya – bu qo‗zg‗oluvchi va qo‗zg‗almas fazadagi moddalarning 
adsorbsiya va desorbsiya xodisalariga asoslangan jarayon. 
38. Qog‗oz xromatografiyasi – maxsus qog‗ozlarda moddalarning taqsimlanish 
jarayoni.
39. YUpqa qatlam xromatografiya – moddalarning yupqa qatlam sorbent 
yuzasida ajralishi.
40. Gaz-suyuqlik xromatografiyasi (GSX) – eng zamonaviy ko‗pkomponentli 
tahlillar uchun mo‗ljallangan. (qo‗zg‗almas faza- suyuqlik va qo‗zg‗oluvchi faza — 
qattiq faza yuzasiga shimdirilgan suyuqlik). Moddalarning ajralishi turli uchuvchan 
va eruvchanlik xususiyatlariga asoslangan jarayon.
41. YUqori samarali suyuqlik xromatografiyasi (YUSSX) – yuqori bosimdagi 
va tezkor suyuqlik xromatografiyasi, ajralish mexanizmining qanday bo‗lishidan 
qat‘iy nazar qo‗zg‗oluvchi faza - suyuqlik. 
42. Plastinka – bu oyna (folga yoki poliefir plyonka) yuzasiga sorbent 
yopishtiriladigan moslama. 
43. Kolonka — modda komponentlarini ajratish uchun o‗zida xromatografik 
sorbent saqlaydi 

---

360 
44.