Oъзбекистон республикаси соглiqни саqлаш вазирлиги тошкент тиббиёт akademiyasi фарgъона филиали


Download 420 Kb.
bet4/31
Sana09.04.2023
Hajmi420 Kb.
#1343475
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   31
Bog'liq
Ан.маъ.5 кит.

Буйин чигалининг аралаш нервлари.
Диафрагма нерви - n phrenicus (С3 - С4 ёки С4 - С5). Бу нерв m scalenus anteriorнинг олдинги юзаси буйлаб пастга тушади ва умров ости артерияси билан умров ости венасининг уртасидан кесиб утиб кукрак бушлигига киради, plevra mediastinalis упка илдизини олд томондан кесиб утади. Унг ва чап нервларнинг диафрагмага бориш йулларида атрофдаги аъзоларга муносабати тир хил эмас. Унг томондаги нерв унг елка - калла венаси - vena brachiocephlica dextra хамда устки ва кавак вена каторида тугри тушиб боради ва ковак вена тешигининг олд ва ён томондан диофрагмага киради. Чап томондаги нерв эса аорта равогининг олдиндан кесиб утади, кейин юракни айланиб утиб, диафрагмага келади n phrenicus ни сезувчи толалари кукрак пардаси (плевра) хамда юрак халтасига боради.
Елка чигали - plexus brachiolis
Елка чигали пастки туртта буйин нервлари (С5 - С8) ва биринчи кукрак нерви (Tn) нинг олдинги шохларидан хосил булади. бу чигал умров ости артериясидан юкорирокда ва оркарокда, умров остидаги чукурликда жойлашган булиб, олдинги ва урта нарвонсимон мускуллар оралигидан чикади.
Бир карашда кузга ташланадиган бу йирик чигалнинг бир кисми умров усти - pars supra clavicularis ва умров ости - pars infra clavicularis кисми тафовут килинади.
Бу чигалдан чикувчи нервларни икки гурухга: киска тармоклар ва узун тармокларга булиш мумкин. Киска тармоклар узлари борадиган мускулларнинг жойланишига караб, чигалнинг хар жой - хар жойидан чикади, лекин узун тармоклар ундай эмас, улар чигалдан аввал учта йугон поя сифатида (ички поя, ташки поя ва орка поя - fassiculis medialis, fasciculis lateralis, fasciculis posterior ) чикади ва култик усти артерияси (arteria axillaris) ни уч томондан ички, ташки ва орка томонлардан ураб олади. Кулча борувчи нервлар анашу паялардан ажралади.
Бир томондаги чигалдан 7та киска тармок чикади.

  1. n dorsalis scapula - кукрак оркаси нерви (С5) орка томонга йуналиб, ромбсимон мускул билан кукракни кутарувчи мускулни инервация килади.

  2. n tharacicus longus - узун кукрак нерви (С5 - С6 - С7) олдинги тишли мускул (m serratus anterior ) ташки юзасидан памстга йуналиб, шу мускулнинг узида таркалади.

  3. n subclavius - умров о Ссти нерви (С5) жуда хам ингичка нерв булиб, шу номли мускулга боради.

  4. n supra scapularis - кукрак усти нерви (С5 - С6) m supra spinatus билан m infra spinatusга таркалади.

  5. n supsca pulares - кукрак таги нервлари (С5 - С6 - С7) кукрак таги мускули (m subscapularis) нинг олдинги юзаси буйлаб пастга тушади ва шу мускулни хамда катта юмалок мускулни инервация килади.

  6. n thoracales anteriortes - олдинги кукрак нервлари (С5 - Th1) катта ва кичик кукрак мускулларига боради, сунг умров остидан утади.

  7. n thorocodorsalis - кукрак деворининг нерви (С7 - С8) m latissimus dorsi га боради.

Узун тармоклар 4 та
Елка чигалининг узун тармоклари.
А) n cusaneus brachii medialis (C8 - Th1) елканинг ички томонидаги терисига борувчи (сезувчи) нерв.
Б) n cutaneus anterbrachi medialis (C8 - Tn 2) билакнинг ички томонидан терисига борувчи нерв.
В) n ubnaris тирсак нерви (С7, С8 Тn 1) сезувчи ва харакатлантирувчи толадан иборат аралаш нерв елканинг ички томонидан бориб, елка суягининг ички томонидан дунг оркасига утади (бу утиш жойида уанча юза, терига якин жойлашган) ва тирсак эгати оркали canalis corpeus ulnaris га киради. Бу канал ичида a ulnaris v ulnaris билан бирга кул кафтигача боради. Нухатсимон суякнинг тугрисида етганда узининг юза ва чукур шохларига булинади.
N ulnaris билакка ва панжага куйдаги тармокларни беради:

  1. rami acticularis - тирсак бугимига.

  2. rami muscularis - кул панжасининг букувчи тирсак мускули ва бармокларни букувчи чукур мускулга боради.

  3. ramus cutaneus palmaris - сезувчи тармок, кафтнинг бешинчи бармок каршисидаги терисида таркалади.

  4. ramus dorsalis manus (панжа оркасига борувчи тармок) V ва IV бармоклар орка томони ва III бармок медиал томони терисини инервация килади. Шуни хам айтиш керакки, бу шохлар V бармокнинг хаммасига III ва IV бармокларнинг эса факат II фланганинг асосига кадаргина таркалади.

  5. n giditra proprii унинг харакатлантирувчи толалари факат m polmaris brevisни инервация килади.

  6. ramus profundus - панжанинг чукур жойлашган мускулларига бориб таркалади.

Шундай килиб, n nulnaris, m flexor carpiulnaris, flexor m digitorum profundus hypothehar, m adductor pollicis, mm inter ossei ларни инервация килади, унинг сезувчи тармоклари эса панжа терисининг медиал (кичик бармок томонидаги) орка ва олд кисмини, кафт томонидан бир ярим бармок (V ва Ivнинг ярми), орка томонидан эса икки ярим бармокнинг терисини инервация килади.
Ички поядан оралик нерв - nervus medianus нинг ички (медиал) илдизи хамда n musculocutaneus чикади.

  1. N. musculocuta neus (мускул - тери нерви) - уз номига кура аралаш нерв булиб, унинг харакатлантирувчи толалари елканинг олд томонидаги мускулларни иннервация килади, сезувчи толалари эса билакнинг ташки тери нерви номини олган ва билакнинг ташки терисини иннервация килади.

  2. N. medianus (оралик нервини) хосил булишида юкорида айтилганидек, ички ва ташки поялар (tuniculus medialis et lateralis) дан чикувчи илдизлар катнашади. Бу илдизлар узаро бирлашишдан олдин култик артериясини икки томондан ураб келади ва шу артериянинг олдинги юзасида бирлашади. Шундан сунг икки бошли мускулнинг ички томонидаги эгатга утиб, елка артерияси билан бирга тирсак бугимининг олд томонидаги чукурига кадар боради, n medianus елкадан утаётганда хеч кандай шох бермайди.

Тирсак чукуридан билакка утишдан n medianus узининг биринчи тармогини беради, n interosseus anterior деб аталган бу нерв тирсак суяклари оралигидаги парда - membrana interossea нинг олд томонидан пастга йуналади ва m flеxor pollicis longus, кисман flexor m digitorum profundus да тугайди. Бу нервдан билакдаги тармокчалар келади.
N. medianus нинг узи тирсак чукуридан ичкарига бурувчи юмалок мускул орасидан утиб бармокларни букувчи юза ва чукур мускуллар орасидаги махсус эгат - sulcus medianus га киради ва ундан кафт усти канали - canalis medianus га утади, сунгра узининг охирги тармокларига булиниб кетади.
Оралик нерв билакдан утаётганда, тахминан билакнинг пастки учдан бирига келганда ramus cotaneus palmaris деб аталувчи иккинчи тармокни беради. Бу тармок фасцияни тешиб утиб, кафт уртасидаги ва катта бармок дунги (thenar) устидаги терига таркалади.
N. medianus нинг кафтдаги охриги тармоклари учта умумий бармок нервлари - nervi digitoles palmares cammunis булиб, улар биринчи, иккинчи ва учинчи кафт суяклари оралигидан бармоклар томон боради. Биринчи нерв катта бармок дунгининг мускулларини иннервация килади.
Учала умумий бармок нервлари бармокларга якинлашганда ута махсус бармок нервлари - nervi dbgbtales palmares proprii га булинади. Бу шохлар бош бармок тоомндан уч ярим баромк терисига I-II-III бармокнинг икки ён томонига ва IV бармокнинг ташки томонига хам, биринчи ва иккинчи чувалчангсимон мускулларни хам иннервация килади.
Учта умумий бармок нервларининг ички томонидагиси тирсак нерви билан алока килади.

  1. Елка чигалидан чикувчи пояларнинг учинчиси, орка поя - fasciculus posterior иккита нервга булинади.

  1. N. axillaris (култик нерви)- кискагина, йугон, сезувчи ва харакатлантирувчи толалардан иборат. У турт бурчакли тешик (foramen quadrilaterum) дан елка суягининг орка томонига утади ва делтасимон мускул, кичик юмалок мускул ва елка бугимига тармокланади. Бу нервларнинг сезувчи толалари n. cutaneus brachii lateralis ни хосил килиб, елканинг орка ва ташки томондаги хамда дельтасимон мускул устидаги терини иннервация килади.

  2. N. radialus - елка чигалидан чикувчи нервлар ичида энг йугони булиб, сезувчи ва харакатлантирувчи толалардан иборат.

Бошланишида у елка артериясининг оркасида туради. Кейинчалик елка артериясининг чукур шохи билан бирга елка суягининг оркасига утади. Ундан юкоридан пастга томон бурама (canalishumeromuscularis) оркали келиб, елка мускули билан елка-билак мускули оралигида эгат - sulcus cubitalis anterior lateralis га утади ва шу жойда икки шохга, яъни юза шох - ramus superticialis ва чукур шох - ramus profundus ларга булинди. Бу икки асосий шохга булингунга кадар бир неча кичик тармокларни беради:
А) rami musculares - уч бошли мускулнинг хамма бошларига ва m. anconeus (тирсак мускулига) боради. Тирсак мускулига борадиган нервдан кичик бир тармок тирсак бугимининг халтасига утади;
Б) n. cutaneus brachii posterior - елканинг орка терисига таркалади;
В) яна r. rami musculares елка - билак мускули (m. bracchioradialis) билан m. fexor pollicis longus га боарди. N. radialis дан чикаётган бешта бармок нервлари - nervi difitales dorsales га булинади. Бу шохлар панжа оркасининг терисининг ташки катта бармок томонидан икки ярим бармок I-II бармокларнинг орка териси хамда III бармокнинг ташки ён терисини иннервация килади. Шуниси хам борки, бу нервлар бармоклар оркасини алохида чегараланган кисмларигагина таркалади. Масалан, I бармок оркасидаги нерв тирнокка кадар беради II-III бармокларнинг оркасидаги нервлар эса биринчи фаланга сохасидан нарига утмайди (панжа оркасидаги бу нерв тармоклари бормай колган жойларини оралик нерв тармоклари иннервация килади).
Чукур шох - ramus profundus, харакатлантирувчи толаларидан тузилган булиб, мускулларга таркалади. У ташкарига бурувчи мускул (m. supinotor) ни тешиб утиб, билак орка томонидаги мускулларнинг хаммасига толалар ажратади (rami musculares). Нервнинг узи суяклараро парданинг орка юзасидан n. interosseus posterior номи билан панжага кадар боради ва бу жойда панжа бугимига тармок беради.
Шундай килиб, елка, билак ва панжа териси учта поядан чикувчи нервлар уртасида куйидагича таксимланади:

  1. Елка терисини ички (медиал) ва олд томондан n. cutaneus brachi medialis, ташки томондан n. axillaris нинг шохли, орка томондан эса n. radialis шохи иннервация килади.

  2. Билак терисини ички (медиал) ва олд томондан n. cutaneus antibrachii mdialis, латерал томондан n. musculocutaneus шохи, орка томондан n. radialis шохи иннервация килади.

  3. Кул панжасининг терисини олд томонидан кафт ташки (бош бармок томонидаги), ярмидан купрогини ва бош бармок тоомндан уч яримта бармокни - n. medianus, кафтнинг ички (медиал) ярмидан камрогини ва икки ярим бармокни - nervus ulnaris иннервация килади. Орка томондан панжанинг ички ярмини, катта бармокни, иккинчи бармокнинг иккинчи фалангага кадар хаммасини, учинчи бармокнинг иккинчи фалангага кадар ярмини n. radialisi панжанинг ташки ярмини, бешинчи бармокнинг хаммасини IV бармок ташки ярмисининг хаммасини, ички ярмини эса иккинчи фалангага кадар, III бармокнинг ташки ярмини иккинчи фалангага кадар nervus ulnaris II ва III бармокларнинг II-III фалангалар сохасини, IV бармокнинг эса шу сохасининг ташки ярмини n. medianus иннервация килади.


Download 420 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   31




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling