Oъзбекистон республикаси соглiqни саqлаш вазирлиги тошкент тиббиёт akademiyasi фарgъона филиали


Download 420 Kb.
bet2/31
Sana09.04.2023
Hajmi420 Kb.
#1343475
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   31
Bog'liq
Ан.маъ.5 кит.

Маърузанинг режаси:

  1. Орка мия нервлари, олдинги ва орка шохлари.

  2. Буйин, елка чигаллари.

  3. Бел ва думгаза чигаллари.

Орка мия нервлари.
Орка мия кундаланг кесмасида марказида жойлашган кулранг моддани ва унинг атрофида ураб турувчи ок моддани курамиз.
Орка миянинг кулранг моддасидан олдинги харакатлантирувчи ва орка сезувчи илдизлар чикади. Орка илдиз radix posterior умурткалараро тешик олдида тугун хосил килади - ganglion spinale сунг бу сезувчи илдиз харакатлантирувчи илдиз билан кушилиб аралаш нерв хосил килади. Бу аралаш нервларнинг сони 31 жуфт.
31 жуфт нерв умурткалар пагонаси буйлаб куйдагича таксимланади: буйин кисмида - 8 жуфт, кукракда 12 жуфт, белда 5 жуфт, думгазада 5 жуфт ва думда 1 жуфт.
Хар кайси нерв умурткалараро тешикдан чиккандан сунг, икки асосий шохга булинади: 1) орка шох (тармок) - ramus dorsalis тананинг орка томонидаги (кул-оёкдан бошка) мускуллар ва терига нервлар беради;
2) олдинги шох (тармок) - ramus anterior тананинг олдинги томонидаги мускуллар ва кул-оёк мускулларига нервлар беради.
Бу икки асосий шохдан ташкари яна битта (учинчи) шох хам чикади. Бу шох ички аъзоларга бориб, симпатик нервлар билан кушилганлиги учун, уни кушилувчи (кушувчи) шох - ramus communicans ёки ички аъзоларга борувчи шох - ramus viceralis дейилади.
Хар кайси орка мия нерви мия парда (иннервация килиш учун яна битта майда тармок беради. Бу тармоклар нервдан ажралиб, яна умурткалараро тешиклардан кайтади ва умуртка пагонасининг ичига кириб, мия пардалар)ини иннервация килади. Бу тамок - ramus meningeus деб аталади.
Орка мия нервларининг орка шохлари.
Орка мускулларгатомон йуналган шохларнинг деярли хаммаси (биринчи буйин нерви охирги икки думгаза нерви ва дум нервидан бошкалари) уз навбатида икки тамокка (медиал ва латерал - rami medialis et lateralis)га булинади. Бу тармоклар тана хамда буйининг энсага кадар орка мускулларини ва терисини, кисман думба сохасини инервация килади.
Агар биз хар кайси кисмдан чикувчи нервларнинг мускуллари ва терига муносабатини караб чиксак, куйидаги холатни курамиз.

  1. буйин кисмдан чикувчи нервларнинг орка шохлари бир-бири билан тола алмашинади ва трапециясимон мускулни тешиб утиб, терига чикади. Шуни хам айтиб утиш керакки, I ва II нервларнинг орка шохлари олдинги шохларига караганда бирмунча йугонрок булиб, уз номига эса; I буйин нервининг орка шохи энса суяги билан атланта оралигидан чикиб, энса таги нерви n suboceupitalis номини олади ва тармокланади. Унинг тармоклари факат мускулларга яъни m rectus capitus major, m semispi nalis ва m obliguus capitus ларга боради. II буйин нервининг орка шохига катта энса нервиm occipitalis malor дейилади. Бу нерв атлантанинг орка равоги билан иккинчи буйин умурткаси орасидан чикиб, бошнинг пастики кийшик мушуги (m obliguus capitus inferior) ни айланиб утади ва m simispinalis билан трапециясимон мускул пайини тешиб, энса сохасига чикади ва уни инервация килади.

  2. Кукрак кисмидан чикувчи нервларнинг орка шохлари устки ва остки умурткаларнинг кундаланг усимталари орасидан чикиб, хар кайсиси икки медиал ва ташки латерал тармокларга булинади. Бу тармоклар уз навбатида терига борадиган шохларни ажратади ва мускулларга кетади. Терига борувчи тамоклар трапециясимон мускул билан орка энг сербар мускул толалари орасидан утади:

  3. Бел кисмдан чикувчи нервларнинг орка шохлари тери ва мускулларга худи кукрак кисмининг нервлари сингари таркалади. Лекин белнинг юкори кисмидан чикувчи нерв (I II III жуфт) орка шохларидан чикувчи ташка тери тамоклари устки куймич нервлари - n n clunium superior номи билан думба сохасининг устки кисмига боради.

  4. Думгаза кисмидан чикувчи нерв орка шохлари думгаза суягининг оркадаги турт жуфт тешиклари оркали чикиб, узининг медиал ва латерал шохларига булинади. Ташки шохнинг тармоклари думгаза устидаги терига таркалади ва думбанинг урта кисмидаги терига урта куймич нервлари - n n clunium mtdii ни беради: ички шохлари эса думгаза - ёнбош бугимининг ва m saecospinalis нинг пастки (бошлангич) кисмини инервация килади.

  5. Дум кисмдан чикувчи нервларнинг орка шохлари дум суяги каналининг пастки тешиги оркали чикиб, дум ва орка тешик нервлари (nervi anococcygii) га кушилиб кетади.


Download 420 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   31




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling