O’zbekiston Respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi Toshkent tibbiyot akademiyasi

Turar joy va jamoat binolari gigienasi 
Vaziyatli masalani echish bo’yicha namuna 
       120  o’ringa  mo’ljallangan  terapevtik  bo’lim  rejalashtirilganda  shovqindan  himoyalovchi 
to’siklar ko’zda tutilmagan. Shovqindan SHM o’rnatilgan. Shifoxona yo’l  yoqasida joylashgan. 
Bu ko’chadan xar soatda 500tadan ortiq avtotransport o’tadi. Tovush bosimining oktava darajasi 
va tovush darajasi palatada 125 DBa, shifokor xonasida 136 DBa ni tashkil qildi.  
Palata  va  shifokor  xonasida  tovushning  gigienik  darajasini  aniqlab,  agar  meyordan  yuqori 
bo’lsa shovqindan himoya qilish tadbirlarni belgilang.  
 Masalani echish: 
  Kasalxonada  shovqining  oktava  darajasini  va  tovush  darajasini  gigienik  talablariga  javob 
berishini aniqlash uchun o’rtacha gеometrik oktava tebranish maydoni (Gs) xisobga olinadi, bu 
erda  (QMQ  bo’yicha)  tebranish  63  dan  8000Gs  ko’rsatilgan,  QMQ  ga  asosan  shifoxona 
palatasida  tovush  bosimining  darajasi  25-51  DBa  o’zgaradi,  shifokor  kabinetida  31-55  DBa. 
Loyixa bo’yicha tovush bosimining oktava darajasi va tovush darajasi palatada 125 DBa (QMQ 
bo’yicha 55 DBa ).                 

 
102 
 Shundan  ko’rinib turibdiki,  palatalar  orasida  ,  shifokor  xonasi  orasida    shovqindan  himoya 
qiluvchi  moslama  o’rnatilishi  talab  qilinadi,  shu  holda    shovqining  darajasi  45  DBa, 
o’rnatiladigan shovqining darajasi 70 DBa ga kamayadi. 
   Davolash 
muassasasining 
terapiya 
bo’limi 
va 
shifokor 
kabinetini 
shunday 
loyixalashtirilganida shovqinning  darajasi gigienik meyorlarga to’g’ri keladi. 
 
Vaziyatli masala № 1 
    Jarroxlik xonasining orientatsiyasi shimoliy, balandligi 4,5 m; kengligi 5 m; chuqurligi 5,5 
m; xonada bitta jarroxlik stoli, konditsioner, nurlanish yo’li bilan isitish tizimi, suv taminoti va 
kanalizatsiya bor.  
Jarroxlik xonasini sanitariya texnik jixozlariga va rejalashtirilganiga gigienik baho bering.  
Vaziyatli masala.№ 2 
      Shahardan  tashqari  maydonda  yuqumli  kasalliklar  shifoxonasi  qurish  uchun er  maydoni 
ajratildi.  Bosh  loyixa  bo’yicha  qurilish  17%ni,  ko’kalamzorlashtirish  esa  60%  ligi  ko’zda 
tutilgan.  Qolgan  maydonlar  yo’laklar,  kirib-  chiqish  yo’llari  va  kasalxona  xo’jalik  hamshirasi 
uchun turar joy binosiga mo’ljallangan.  
     Kasalxonani to’g’ri  rejalashtirilishiga, sanitariya sharoitlariga gigienik baho bering.  
Vaziyatli masala.№ 3 
     Yuqumli  kasalliklar  shifoxonasi  loyixalashtirilgan.  U  erda  30%  palatalar  bokslardan 
iborat  bo’lib,  imoratning  birinchi  qavatida  joylashgan.  Bokslar  karovat,  tumbochka,  sanitariya 
tarmog’i, tambur va shlyuz bilan taminlangan.  
     Boksni rejalashtirilganini baholang, tambur va shlyuz nima uchun kerakligini ayting. 
Vaziyatli masala № 4 
         Shahar chetidan yuqumli kasalliklar shifoxonasi uchun er maydoni tanlandi. Bosh loyixa 
bo’yicha qurilish  foizi 18 % ni, ko’kalamzorlashtirish 50 % ni, qolgan maydon esa yo’llar, 
yo’lkalar, kirish yo’llarini tashkil etadi.Shifoxonaning rejalashtirilishiga gigienik baho bering. 
 
Aholi turar joylarini rejalashtirish gigienasi 
Vaziyatli masalani echish bo’yicha namuna 
 
   Aholisining soni 200 000 bo’lgan shaharcha yaqinida qora metallurgiya zavodi ishga 
tushirish rejalashtirildi. Shahar atrofida bu korxonadan tashqari elektrod ishlab chiqaruvchi 
zavod faoliyat yuritadi. Shahar atrofida yashil o’simliklarning 10 m qatori mavjud. SHM 
mintaqasi 100 m tashkil etadi. Shu holat yuzasidan o’z xulosangizni bering. 
Masala echish: 
1.     Qora metallurgiya kombinati uchun tashkil etiladigan SHM San Q va M bo’yicha ( 0006-
93) 500 m kam bo’lmasligi kerak. 
2.
 
  Elektrod  ishlab  chiqarish  zavodi  uchun  esa  SHM-kamida  300  m  dan  kam  bo’lmasligi 
kerak. 
1.
 
SHM da tashkil etilgan yashil o’simliklar 50m dan kam bo’lmasligi kerak. 
2.
 
Qora metallurgiya va elektrod ishlab chiqarish zavodini bir-biriga yaqin joylashtirishdan 
oldin, atmosfera havosidagi fon konsentratsiyasini aniqlash kerak. 
Vaziyatli masala № 1 
         Asaka  qishlog’i  atrofiga  5000  ta  bosh  qoramol  saqlash  uchun  chorvachilik  fermasini 
qurilishi rejalashtirildi. 
          Bu ferma uchun qozonxona, go’ng saqlash ombori va 200 ta mashina saqlanadigan garaj 
qurish rejalashtirildi.  
Shu holat bo’yicha o’z xulosangizni bering. 

 
103 
Vaziyatli masala № 2 
                Toshkent  shahrida  yangi  radiolakatsion  stansiyani  qurish  loyixalashtirilmokda. 
Radiolakatsion  stansiya  antenna  tizimlari  hosil  qiladigan  EMMdan  turar  joy  binolarini  himoya 
qilish ko’zda tutilmagan. EMMga nisbatan SHM o’rnatilmagan. Turar joy binolari radiolakatsion 
stansiyadan  200  metr  uzoqlikda  joylashgan.  Aholi  yashash  punktida  EMM  darajasi  15 
mk.VtG’sm2.  Aholi  yashash  punktida  EMM  gigienik  yo’l  kuyish  darajasini  aniqlang.  Agarda 
EMM  darajasi  gigienik  me’yorlardan  yuqori  bo’lsa  aholi  yashash  punktini  himoyalash 
to’siklarini aniqlang.   
 
Vaziyatli masala №3 
Toshkent shahrida yangi telemarkaz qurish loyihalashtirilmokda. Loyiha bo’yicha  turar 
joy  binolarini  telemarkaz  antennalari  tizimi  hosil  qiladigan  EMM  himoyalash    maqsadida 
maxsus  difraksion ekranlar o’rnatish kuzda tutilgan. EMM himoyalash bo’yicha SXM 250 metr 
masofada o’rnatilgan. Turar joy binolari telemarkazdan 250 metr uzoqlikda joylashgan. Yashash 
xududida EMM darajasi 10 mkVtG’ sm2 ni tashkil qiladi.  
           Yashash xududida EMM ning gigienik darajasini aniqlang. Agarda gigienik me’yorlardan 
yuqori bo’lsa himoyalash to’siklarini aniqlang. 
Vaziyatli masala № 4 
Sirdaryo  shahrida  yangi    radiolakatsion  stansiyani  qurish  loyixalashtirilmokda. 
Radiolakatsion  stansiya  antenna  tizimlari  xosil  qiladigan  EMMdan  turar  joy  binolarini 
ximoyalash  ko’zda  tutilmagan.  EMMga  nisbatan  SHM  o’rnatilmagan.  Turar  joy  binolari 
radiolakatsion  stansiyadan  200  metr  uzoqlikda  joylashgan.  Aholi  yashash  punktida  EMM 
darajasi 25 mkVtG’sm2. Aholi yashash punktida EMM gigienik yo’l qo’yish darajasini aniqlang. 
Agarda  EMM  darajasi  gigienik  me’yorlardan  yuqori  bo’lsa  aholi  yashash  punktini  ximoyalash 
to’siklarini aniqlang.   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
104 
TEST SAVOLLARI 
 
1. Suv orqali qanday yuqumli kasalliklar tarqaladi: 
A. qorin tifi, endemik buqoq 
B. qorin tifi, ichburuk* 
V. endemik buqoq, urov kasalligi 
G. urov kasalligi, chin chechak 
D. nitratli metgemoglobinemiya 
2. Ichimlik suvini sifatini baholovchi organoleptik ko‘rsatkichlar: 
A. loyqaligi, koli-indeksi 
B. rangi, koli-titri 
V. loyqaligi, rangi* 
G. koli-indeks, koli-titr 
D. oksidlanish 
3. Ichimlik suvida koli-titr qanchaga teng: 
A. 100 dan kam emas 
B. 300 dan ko‘p emas 
V. 300 dan kam emas* 
G. 3 dan ko‘p emas 
D. 100 ta. 
4.Ichimlik suvida umumiy mikroblar soni qanchaga teng: 
A. 3 dan ko‘p emas 
B. 100 dan kam emas 
V. 300 dan ko‘p emas 
G. 100 dan ko‘p emas* 
D. 1000 ta 
5. Ichimlik suvi tarkibida bog‘langan qoldiq xlorning ruxsat etilgan miqdori: 
A. 0,1-0,3 mg/l 
B. 0,3-0,5 mg/l 
V. 0,8-1,2 mg/l* 
G. 3-5 mg/l 
D. 1-2 mg/l 
6. Ichimlik suvi tarkibi erkin qoldiq xlorning ruxsat etilgan miqdori: 
A. 0,3-0,5 mg/l* 
B. 0,8-1,2 mg/l 
V. 0,1-0,3 mg/l 
G. 1-2 mg/l 
D. 3-5 mg/l. 
7. Ichimlik suvi tarkibida qoldiq ozonning ruxsat etilgan miqdori: 
A. 0,1-0,3 mg/l* 
B. 0,3-0,5 mg/l 
V. 0,8-1,2 mg/l 
G. 1-2 mg/l 
D. 3-5 mg/l 
8. O‘zbekiston sharoiti uchun ruxsat etiladigan ichimlik suvi tarkibidagi ftor miqdori: 
A. 1,2 mg/l 
B. 1,5 mg/l 
V. 0,7 mg/l* 
G. 3,0 mg/l 
D. 2,0 mg/l 
9. Ichimlik suvida nitratning ruxsat etiladigan miqdori: 
A. 350 mg/l 

 
105 
B. 10 mg/l 
V. 500 mg/l 
G. 45 mg/l* 
D. 330 mg/l 
10. Ichimlik suvi tarkibidagi ruxsat etiladigan loyqalik miqdori: 
A. 2 ball 
B. 1,5 mg/l dan kam emas 
V. 30 sm ko‘p emas 
G. 1,5 mg/l dan ko‘p emas* 
D. 10 sm 
11. Ichimlik suvida ruxsat etiladigan rang ko‘rsatkichi: 
A. 20 gradusdan ko‘p emas* 
B. 20 gradusdan kam emas 
V. 30 sm ko‘p emas 
G. 2 ball 
D. 1,5 mg/l 
12. Ichimlik suvining organoleptik xususiyatiga ta'sir qilmaydigan quruq qoldiqning ruxsat 
etiladigan miqdori: 
A. 100 mg/l 
B. 500 mg/l 
V. 350 mg/l 
G. 1000 mg/l* 
D. 50 mg/l 
13. Aholisi 10.000 dan ortiq, zararsizlantiradigan ochiq suv manbasidan bakteriologik 
ko‘rsatkichlarga olinadigan sinamalarning eng kam soni: 
A. yilda uch marotaba. 
B. oyda bir marotaba 
V. oyda 2 marotaba 
G. oyda bir marotaba 
D. kunda bir marotaba* 
14. Qoldiq reagentlarning miqdorini aniqlash uchun suvdan sinamalar qancha vaqt oralig‘ida 
olinadi: 
A. oyda 3 marta 
B. xaftada ikki marta 
V. xar smenada kamida bir marotaba* 
G. oyda 1 marta 
D. xar xaftada kamida 1 marta 
15. Ichimlik suvini xlorlashdan so‘ng paydo bo‘ladigan maxsus xid qanchadan oshmasligi kerak: 
A. 2 balldan 
B. 1 balldan* 
V. 3 balldan 
G. 4 balldan 
D. 30 sm dan 
16. Markazlashtirilgan suv tarmog‘ida suvni taqsimlovchi tarmoqqa berishdan oldin qoldiq xlor 
qancha vaqt oraligida aniqlanadi: 
A. oyda 1 marotaba 
B. xar kuni kamida 4 marotaba 
V. xar yarim kunda 
G. xar soatda kamida 1 marotaba* 
D. xaftada 2 marta. 
17. Agar ichimlik suvida koli-titr 500 ga teng bo‘lsa koli-indeks nechaga teng bo‘ladi: 
A. koli-indeks – 6. 

 
106 
B. koli-indeks – 3 
V. koli-indeks – 4 
G. koli-indeks – 5 
D. koli-indeks – 2* 
18. Agar ichimlik suvida koli-titr 500 ga teng bo‘lsa koli-indeks nechaga teng bo‘ladi: 
A. koli-indeks – 5 
B. koli-indeks – 4 
V. koli-indeks – 2* 
G. koli-indeks – 6 
D. koli-indeks – 10 
19. Agar ichimlik suvida koli-indeks 5 ga teng bo‘lsa koli-titr qanchaga teng bo‘ladi: 
A. 350 
B. 100 
V. 300 
G. 200* 
D. 500 
20. Agar ichimlik suvida koli-indeks 10 bo‘lsa koli-titr qancha bo‘ladi: 
A. 400 
B. 300 
V. 500 
G. 200* 
D. 600 
21. Ichimlik suvida nitrat ko‘payib ketsa qanday kasallik kelib chiqadi: 
A. metgemoglobinemiya* 
B. karies 
V. flyuoroz 
G. yurak-kon tomir kasalligi 
D. ichburuk 
22. Ichimlik suvida ftor ko‘payib ketsa qanday kasallik kelib chiqadi: 
A. metgemoglobinemiya 
B. endemik karies 
V. endemik flyuoroz* 
G. endemik buqoq 
D. poliomielit 
23. Ichimlik suvida ftor kamayib ketsa qanday kasallik kelib chiqadi: 
A. metgemoglobinemiya 
B. endemik flyuoroz 
V. endemik buqoq 
G. endemik karies* 
D. shol 
24. Sinamalardan qaysi biri DAVST 950-2000 talablariga javob beradi: 
A. loyqaligi – 3, tiniqligi – 20 
B. koli-titri – 3, koli-indeksi – 300 
V. xidi – 2 ball, ta'mi – 2 ball* 
G. rangi – 20o, koli-indeksi –100 
D. xidi – 30, ta'mi – 50 
25. Suv ta'minoti tizimidagi ishchilarning tibbiy ko‘rikdan o‘tish muddatlari: 
A. oyda bir marta 
B. yilda 6 marta 
V. yilda bir marta* 
G. kvartalda 2 marta 
D. xar kuni 

 
107 
26.  Markazlashtirilgan  suv  ta'minoti  tizimi  uchun  olinadigan  ochiq  suv  havzalaridagi 
zararsizlantirish mumkin bo‘lgan koli-indeks: 
A. 300.000 
B. 100.000 
V. 200.000 
G. 10.000* 
D. 500.000. 
27. Xlorli oxaktosh tarkibida necha % faol xlor bo‘lishi kerak: 
A. 20-25% 
B. 32-36%* 
V. 1-2% 
G. 0,3-0,5% 
D. 0,8-1,2% 
31. Ichimlik suvida xlor fenol xidini paydo bo‘lishini oldini olish uchun qanday xlorlash uslubi 
ishlatiladi: 
A. dixlorlash 
B. oddiy xlorlash 
V. super xlorlash 
G. preammonizatsiya* 
D. dexlorlash 
32. Ichimlik suvi saqlanadigan rezervuardan so‘ng qoldiq xlor kaerda aniqlanadi: 
A. sekin filtrda 
B. gorizontal tindirgichda 
V. suvni taqsimlovchi tarmoqqa berishdan oldin* 
G. aerotenkda 
D. metantenkda 
33. Filtrlarni xlor bilan dezinfeksiya qilish va undan maqsad: 
A. bakteriyalardan tozalash uchun 50-100 mg/l -  2 soat muloqatda bo‘ladi* 
B. viruslardan tozalash uchun 50-100 mg/l -  2,5 soat muloqatda bo‘ladi 
V. gijja tuxumlaridan tozalash uchun 1-2 mg/l olinadi 
G. muallaq moddalardan tozalash uchun 
D. suvni kimyoviy moddalardan tozalash uchun 
34. Taqsimlovchi tarmoqda erkin qoldiq xlor qancha bo‘lishi kerak:  
A. 3-5 mg/l 
B. 0,8-1,2 mg/l 
V. 1-2 mg/l 
G. 0,2-0,5 mg/l* 
D. me'yorlanmagan 
35. Taqsimlovchi tarmoqda bog‘langan qoldiq xlor qancha bo‘lishi kerak: 
A. me'yorlanmagan. 
B. 0,3-0,5 mg/l 
V. 1-2 mg/l 
G. 3-5 mg/l 
D. 0,8-1,2 mg/l* 
36.Markazlashtirilgan suv ta'minotida qoldiq ozon miqdori qancha bo‘lishi kerak: 
A. 0,1-0,3 mg/l* 
B. 0,3-0,5 mg/l 
V. 0,81,2 mg/l 
G. 1-2 mg/l 
D. 3-5 mg/l 
37. Suvni dexlorlash qachon ishlatiladi: 
A. suvda benzin xidi paydo bo‘lib kolsa 

 
108 
B. suvni yetarli zararsizlantirishga sharoit bo‘lmagan xollarda 
V. suvni istemolchiga yuborishdan oldin ortiqcha  xlorni bartaraf etishda* 
G. maxalliy suv ta'minotida 
D. ozonni ishlatishga sharoit bo‘lmaganida 
38. Agar ichimlik suvida koli-titr – 1000 bo‘lsa, koli-indeks qanchaga teng: 
A. 4 ga 
B. 3 ga 
V. 1 ga* 
G. 2 ga 
D. 10 ga 
39. Suvdagi ortiqcha xlorni bartaraf etish uchun qanday moddadan  foydalaniladi: 
A. kraxmal 
B. kaliy yodid 
V. natriy tiosulfat* 
G. poliakrilamid 
D. alyuminiy sulfat 
40. Markazlashtirilgan ichimlik suvi tarmog‘idagi suvda mikrofloralarni o‘sishini to‘xtatish 
uchun nima qilinadi:  
A. qoldiq xlorni me'yorida saqlanadi* 
B. qoldiq alyuminiy qoldirish kerak 
V. tiosulfat natriy qo‘shish kerak 
G. suvni tindirib quyish kerak 
D. suvni rangsizlantirish kerak 
41. Toza ichimlik suvi saqlanadigan rezervuar qachon dezinfeksiya qilinadi va tozalanishi kerak: 
A. uch yilda bir marta 
B. xar oyda 2 marta 
V. xar kuni 
G. yilda kamida bir marta* 
D. uch yilda 2 marta 
43. 36% 100 g. xlorli oxak tarkibida qancha faol xlor bo‘ladi: 
A. 40 gr 
B. 36 mg 
V. 36 gr  
G. 3,6 gr 
D. 0,355 mg 
44. Ichimlik suvni tayyorlashda alyuminiy sulfatni gidrolizga uchrashi uchun optimal rN qancha 
bo‘ladi:  
A. 2,5-3,5 
B. 4,5-5,5 
V. 3,5-4,5 
G. 5,5-6,5* 
D. 1-2 
45. Agar suvda ishqoriylik 1o bo‘lsa, kogulyantni taxminiy dozasi mg/l da: 
A. 15,0 
B. 30,0 
V. 39,6* 
G. 10,0 
D. 1,5 
46. Agar suvda 1o ishqoriylik bo‘lsa, qancha kalsiy okisiga to‘g‘ri keladi: 
A. 10,0 mg/l* 
B. 5 mg/l 
V. 0,355 mg/l 

 
109 
G. 0,5 mg/l 
D. 39,6 mg/l 
47. Koagulyasiya qilish uchun suvni qachon maxsus tayyorlanishi kerak: 
A. suvni ishqoriyligi past bo‘lsa 
B. suvda maxsus xid bo‘lsa 
V. suvda muallaq moddalar yuqori bo‘lsa* 
G. suvda mikroblar ko‘p bo‘lsa 
D. qachonki koli-titr 300 bo‘lsa 
48. Ichimlik suvini tulik sinamasi uchun qancha miqdorda suv olish kerak: 
A. 15 l 
B. 10 l 
V. 5 l* 
G. 8 l 
D. 10 ml 
49. Ichimlik suvini bakteriologik tekshirish uchun qancha suv olish kerak: 
A. 0,5 l* 
B. 200 ml 
V. 3 l 
G. 5 l 
D. 10 ml 
50. Ichimlik suvini bakteriologik tekshirish uchun sinama qanday idishga olinadi: 
A. toza plastmassa idish 
B. sterillangan polietilenli idish 
V. sterillangan maxkam tikinlik shisha idish* 
G. issiq suv bilan yuvilgan idish 
D. petri kosachasiga 
51. Ochiq suv havzalaridan sinama qanday asbob yordamida olinadi: 
A. nasos 
B. psixrometr 
V. aspirator 
G. batometr* 
D. shumomer 
52. Suvdan sinama olishda qanday hujjat to‘ldiriladi: 
A. kuzatuv varakasi* 
B. dalolatnoma 
V. kaydnoma 
G. sanitariya xulosasi 
D. dastur 
53. Suvdan sinama olingandan keyin qancha vaqt ichida bakteriologik tekshirish o‘tkazilishi 
kerak: 
A. 1 kundan keyin 
B. 2-3 kundan keyin 
V. 5 kundan keyin 
G. namuna olingandan so‘ng kechi bilan 2 soatda* 
D. bir xafta ichida 
54. Ichimlik suvini tiniqlik ko‘rsatkichi bo‘yicha nimani baholaymiz: 
A. temirsizlantirishni 
B. zararsizlantirishning samaradorligini 
V. ftorlashni 
G. suvni tindirish jarayonini samaradorligini* 
D. degazatsiyani 
55. Suvning tiniqligi 30 sm teng bo‘lsa loyqalik qanchaga to‘g‘ri keladi: 

 
110 
A. 4 mg/l 
B. 3 mg/l 
V. 5 mg/l 
G. 1,5 mg/l* 
D. 2,5 mg/l 
56. Qanday modda suvga tabiiy palag‘da tuxum xidini beradi: 
A. alyuminiy 
B. temir 
V. ozon 
G. serovodorod* 
D. PAA 
57. Ichimlik suvida ruxsat etiladigan qattiqlik ko‘rsatkichi: 
A. 10 mmol/l 
B. 9 mmol/l 
V. 0,1-0,3 mmol/l 
G. 7 mmol/l* 
D. 50 mmol/l 
58. Ichimlik suvida xloridlar miqdori qancha bo‘lishi kerak: 
A. 750 mg/l 
B. 400 mg/l dan kam emas 
V. 500 mg/l 
G. 350 mg/l dan ko‘p emas* 
D. 1000 mg/l 
59. Tarkibida qancha miqdorda quruq qoldiq bo‘lgan suvlar chuchuk suvlar deyiladi: 
A. 5000 mg/l gacha 
B. 1000 mg/l dan yuqori 
V. 10.000 mg/l gacha 
G. 1000 mg/l gacha* 
D. 1500 mg/l gacha 
60. Suv tarkibida nitrat miqdori yuqori bo‘lsa nimadan dalolat beradi: 
A. ifloslanish xajmidan 
B. nitrifikatsiya jarayonidan 
V. suvni uzoq vaqt ifloslanganligidan* 
G. ammonifikatsiyadan 
D. suv tarkibida ftor borligidan 
61. Ochiq suv havzalaridagi suvlarni temirsizlantirish usuli: 
A. xlorammonizatsiya 
B. ftorlash 
V. reagentli* 
G. distillyasiya 
D. filtratsiya 
62. Markazlashtirilgan suv ta'minoti tizimi uchun suv olish joyidan 1-SXM ni kirg‘oq 
chegaralarini minimal uzunligi: 
A. 100 m* 
B. 10 m 
V. 50 m 
G. 30 m 
D. 20 m 
63. Ichimlik suvida qoldiq poliakrilamid ruxsat etiladigan miqdori: 
A. 2,0 mg/l ko‘p emas* 
B. 4,0 mg/l 
V. 3,0 mg/l 

 
111 
G. 10,0 mg/l 
D. 5 mg/l 
64. Qoldiq alyuminiyning ruxsat etiladigan miqdori: 
A. 10,0 mg/l 
B. 0,5 dan kam emas 
V. 2 mg/l 
G. 0,5 dan ko‘p emas* 
D. 5 mg/l 
65. Ichimlik suvida qoldiq temirni ruxsat etiladigan miqdori: 
A. 5,0 mg/l 
B. 0,5 dan kam emas 
V. 2,0 mg/l 
G. 0,3 mg/l dan ko‘p emas* 
D. 3,0 mg/l 
66. 1- iqlim sharoitida oqar suvlar uchun II-SXM ning yuqori chegarasi: 
A. 250 m 
B. 3 kun 
V. 5 kun* 
G. 5 km 
D. 3 km 
67. IV-iqlim sharoitida oqar suvlar uchun II-SXM yuqori chegarasi: 
A. 5 km 
B. 5 kun 
V. 3 km 
G. 3 kun* 
D. 250 m 
68. Oqar suvlar uchun II-SXM ning pastki chegarasi: 
A. 5 kun 
B. 3 kun 
V. 3 km 
G. 250 m* 
D. 5 km 
69. Agar suvning tarkibida fitoplankton bo‘lsa qanday tozalash usuli qo‘llaniladi: 
A. ftorlash 
B. filtratsiya 
V. xlorlash 
G. mikrofiltratsiya* 
D. aerofiltratsiya 
70. Suv man'balari qanday qonuniy-meyoriy  hujjat bo‘yicha tanlab olinadi: 
A. DAVST 951-2000* 
B. DAVST 950-2000 
V. Stl.vn. 2000-43 
G. San.K. va N.42-128-4690 
D. San.K. va N. 0056-88 
71. Maxalliy suv ta'minoti ma'nbasi quduqdan foydalanish radiusi qancha: 
A. 1 km 
B. 500 m dan oshiq emas 
V. 600 m 
G. 100 m dan ko‘p emas* 
D. 2 km 
72. Agar suv tarkibida fitoplankton bo‘lsa suv ta'minotining qaysi man'basiga kiradi: 
A. sizot 

 
112 
B. maxalliy 
V. yer osti man'basiga 
G. ochiq suv man'basiga* 
D. qatlamlararo 
73. 1-sinf yer osti suv man'basi suvi sifatini DAVST 950-2000 talabiga keltirish uchun qanday 
tozalash usullari qo‘llaniladi: 
A. DAVST 950-2000 ga javob beradi, to‘g‘ridan-to‘g‘ri istemol uchun tarmoqqa yuboriladi* 
B. xlorlanadi so‘ng tarmoqqa yuboriladi 
V. koagulyasiya va xlorlash 
G. aeratsiya, tindirish, filtrlash 
D. aeratsiya, koagulyasiya, xlorlash 
74. Chiqindi suvlarni suv havzalariga tushirishni nazorat qilish qanday hujjat bo‘yicha olib 
boriladi: 
A. San.Q va N 0056-96* 
B. DAVST 950-2000 
V. SN va Q 26.2.3.01.86 
G. San. Q.va N. 42-128-4690-88 
D. DAVST 951-2000 
75. Toza suv saqlanadigan rezervuarlar qachon tozalanishi kerak: 
A. yilda bir marta* 
B. ikki yilda bir marotaba 
V. oyda bir marotaba 
G. yilda uch marotaba 
D. xar oyda 
76. Tarkibida ftor tutuvchi qanday moddalar qo‘llaniladi: 
A. margimush ftor 
B. benzoftor 
V. natriy ftorid* 
G. alyuminiy ftor 
D. diamino ftor 
77. Rezervuar bilan tozalanadigan xojatxona orasida qancha masofa bo‘lishi kerak: 
A. 15 m 
B. 5 m 
V. 10 m 
G. 30 m* 
D. 20-25 m 
79. Joriy dezinfeksiya qilish uchun boshi berk tarmoqlarda nima kuzda tutilgan bo‘lishi kerak: 
A. namuna olish 
B. kanalizatsiya 
V. chiqarish moslamasi* 
G. suvni xaydash uchun nasos 
D. suvni yuborish uchun nasos 
80. Suv ta'minotini qurilishi davrida OSN qancha vaqt oralig‘ida o‘tkaziladi: 
A. yilda ikki marta 
B. 6 oyda bir marta 
V. 3 oyda kamida bir marta* 
G. yilda bir marta 
D. xar kuni 
81. Suv man'balarini san.tekshirish natijasida aniqlangan ifloslantiruvchi man'balarni qanday 
hujjatga tushirish kerak: 
A. suv olish joyi va ifloslantiruvchi man'ba orasidagi masofa ko‘rsatilgan xolda situatsion rejaga 
tushiriladi* 

 
113 
B. suvlarni oqish tezligi aniqlanib bosh rejaga tushiriladi 
V. ochiq suv havzalarini bosh SXM ga tushiriladi 
G. tozalash inshootlari tushirilgan rejaga 
D. chiqindi suvlarni xajmi ko‘rsatilib, shaxar rejasiga tushiriladi 
82.  Agar ichimlik suvi tarkibida qoldiq temir REM dan yuqori bo‘lsa qanday chora ko‘riladi: 
A. yumshatiladi 
B. xlorlanadi 
V. ozonlanadi 
G. temirsizlantiriladi* 
D. aholi tomondan shikot bulmasa istemol qilishga ruxsat etiladi 
83. Suvni sifatini tekshirish protokoliga nimalar kiritilishi kerak: 
A. organoleptik, sanitar-tartib, biologik ko‘rsatgichlari 
B. organoleptik, sanitar, ximik, mikrobiologik ko‘rsatgichlari    
V. organoleptik, ximik, sanitar va biologik ko‘rsatgichlari*  
G. mineral tarkibi, oksil uchligi va mikro organizmlar patogenligi  
D. muallik moddalar, sanitar ko‘rsatgichlari 
84. Suv sifatini tekshirish protokoli nima bilan tugallanadi: 
A. kommunal gigiena bo‘limi boshligi imzosi 
B. yil kun soni  
V. bosh vrach imzosi  
G. sanitariya vrachi xulosasi*  
D. suv ta'minoti manba'si 
85. Suvni qayta ishlash usullarini tanlash to‘g‘riligi qanday hujjat bo‘yicha baholanadi:  
A. kuzatuv xati bo‘yicha 
B. tushuntirish xati bo‘yicha  
V. loyixa materiallari bo‘yicha*  
G. gidrometeriologiya xizmati materiallari bo‘yicha 
D. gidrogeologlar materiallari bo‘yicha 
86. Suv manbalari II – SXM qanday nomlanadi: 
A. sanoat mintaqasi 
B. katiy rejimlik 
V. kuzatuv mintaqasi  
G. chegaralangan mintaqa*  
D. dam olish mintaqasi 
87. Suv manbalari III – SXM qanday nomlanadi: 
A. xo‘jalik mintaqasi 
B. kuzatuv mintaqasi 
V. katiy rejimlik mintaqasi 
G. chegaralangan mintaqa*  
D. sanoat mintaqasi 
88.  Asos bo‘luvchi qonunchilik hujjatga qaysi kiradi: 
A. uslubiy ko‘rsatmalar 
B. sanitariya norma va qoidalari 
V. yo‘riqnomalar 
G. O‘zR. Konstitutsiyasi* 
D. DavST 
89. Kommunal gigiena mutaxassisligi bo‘yicha umumdavlat meyoriy hujjatlarga quyidagilar 
kiradi: 
A. sanitariya meyorlar, sanitariya qoida va meyorlar, davlat standartlari* 
B. mehnat muxofazasini yo‘riqnomalari 
V. uslubiy ko‘rsatma, xatlar, buyruqlar 
G. shaxsiy gigiena san qoidalari, ko‘rsatmalar 

 
114 
D. sog‘lom xayot tavsiyanomalari, qarorlar 
90. Yo‘riq uslubiy hujjatlarga quyidagilar kiradi: 
A. uslubiy ko‘rsatma, tavsiyanoma, yo‘riqnomalar* 
B. buyruqlar,  ko‘rsatmalar, xatlar 
V. mehnat havfsizligi majmuidagi davlat standartlari, SSBT qarorlari 
G.  san qoidalari, ko‘rsatmalari, tekshiriish uslublari 
D.  qurilish meyor va qoidalari va ta'sir vosita shakllari 
91. DSENM hisob kitob hujjatlari turlari qaysi buyruqda ko‘rsatilgan: 
A. O‘zR SSV N 1075 buyrug‘ida 
B. O‘zR SSV N 400 buyrug‘ida 
V. O‘zR SSV N 231 buyrug‘ida*  
G.  yo‘riqnomada 
D. maxalliy sog‘liqni saqlash vazirliklari qonunlari 
92. Mukammal san tekshiruvlari yiliga necha marta o‘tkaziladi: 
A. keragicha 
B. ikki marta 
V. yil choragi 
G. bir marta * 
D. ko‘rsatma bo‘yicha 
93. DSENM KG bo‘limi bo‘yicha san shifokorlarining stavkasi  nimaga  asoslanib o‘rnatiladi: 
A. korxonaning toifasi va ishchilar soniga 
B. aholi soniga va sanoatni rivojlanishiga 
V. nazorat ostidagi ob'ektlar soni va DSENM toifasiga 
G. aholi yashash joylari toifasi va ob'ektlar soniga 
D. aholi soni va DSENM toifasiga* 
94. Suv  ta'minoti manbalarini SXM chegaralari qanday qonuniy hujjat asosida belgilanadi: 
A. SAN Q va N "Suv ob'ektlarini muxofazasi" 
B. «SXMlarni loyixalashtirish va ishlatish tartibi to‘g‘risidagi nizom»* 
V. Dav ST "Ichimlik suvi" 
G. Dav ST "Tanlab olish" 
D. Qur N va Q " Suv ta'minoti" 
95. Yotoqxonalarda KSN o‘tkazishda qanday qonuniy hujjatga asoslanadi: 
A. qurilishi va jixozlanishi bo‘yicha san meyorlar 
B. Qur N va Q "Turar joy va jamoat binolari" 
V. yotoqxonalarni qurilishi,  jixozlanishi va tarkibi bo‘yicha san qoida* 
G. turar joylarni qurilishi bo‘yicha san qoidalar 
D. San K va N "Jamoat binolarni qurilishi" 
96. Kommunal gigienasida qo‘llanuvchi qonunchilik hujjatlar turi: 
A. buyruq,  ko‘rsatma,  farmon 
B. qonuniy,  asosiy,  tavsiyaviy 
V. asos bo‘luvchi,  meyoriy,  yo‘riq-uslubiy* 
G. metodik ko‘rsatma,  xat,  yo‘riqnoma 
D. uslubiy,  standart,  moliyaviy 
97. Davriy tibbiy ko‘rik natijasida KG vrachi qanday hujjat tuzadi: 
A.   xabarnoma 
B.   ma'lumotnoma 
V.   axborotnoma 
G.   dalolatnoma*  
D.   xulosa 
98.  DSENM KG bo‘limi ish rejasi kim tomonidan to‘ziladi va tasdiqlanadi: 
A. mehnat gigienasi vrachi, bo‘lim boshlig‘i 
B. bo‘lim boshlig‘i va bosh vrach* 

 
115 
V. san bo‘lim boshlig‘i, bosh vrach muovini 
G. DSENM bosh vrachi, xokim 
D. bo‘lim boshlig‘i , tuman sog‘liqni saqlash bo‘lim boshligi 
99. Sanitariya vrachi vazifa va xuquqlari qaysi hujjatda ko‘rsatilgan: 
A. ta'sir vositasi o‘tkazish bo‘yicha yo‘riqnomalar 
B. O‘zR SSV N 300 buyrug‘ida 
V. Davlat san nazorati to‘g‘risidagi 361 nizom 
G. O‘zR SSV N 1075-90 buyrug‘ida 
D. Davlat san nazorati to‘g‘risidagi qonun* 
100. Aholi yashaydigan joylarni tozalashni asosan kimlar nazorat qiladi: 
A.  kommunal xo‘jalik, militsiya organlari, DSENM* 
B.   kommunal xo‘jalik, uy-joy ekspluatatsiya tashkilotlari 
V. kommunal xo‘jalik,  militsiya organlari 
G.   kommunal xo‘jalik, uy-joy ekspluatatsiya tashkilotlari 
D.   kommunal xo‘jalik va DSENM