O‘zbekiston respublikasi sportni rivojlantirish vazirligi jismoniy tarbiya va sport bo‘yicha mutaxassislarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti

Suv yuziga va ko‘tarilish va yotishga oid o‘yinlar 
1. O‘ynovchilar (guruhda 6-8 kishidan bo‘lib) chuqur nafas olishni bajarib, 
suv tagida o‘tiradilar va tizzani quchoqlab o‘tirib (boshni tushirib, engakni 
ko‘krakka qo‘yib turadi, suvni yuzasiga kilqib chiqadi. Ikkita guruh yoki alohida 
suzuvchilar mashqni sifatli bajarishga musobaqalashadilar. 
2. “Meduza”. O‘ynovchilar (guruh 6-8 kishidan bo‘ladi) chuqur nafas 
oladi, so‘ngra suv tagida o‘tiradi va oldinga engashib, suvni yuziga ko‘tariladi 
(bosh-suvda, oyoq va qo‘llar erkin osilib turadi). Ular o‘sha musobaqa qoidalari 
bo‘ycha musobaqalashadilar, huddi oldingi o‘yindagidek. 
3. “Kim chalqancha yotgan holatdan, ko‘krakda yotish xolatiga o‘g‘iriladi!”. 
4. Kimda kim tayangan chalqancha yotgan holatdan suvda 10-20 
hisobigacha o‘zini ushlab tura oladi. 
5. “Po‘kak bilan quvlashmachoq”. “Quvlovchi” o‘yinboshi birorta 
o‘yinchilarda bittasiga qo‘lini tekizishga harakat qiladi. Quvlovchidan qutilishlari 
uchun, o‘yinchilar “po‘kak” holatda turadilar. Agarda “quvlovchi” o‘yinchiga, u 
ushbu holatni qabul qilguncha, qo‘lini tekizishga ulgursa, bu o‘yinchi “quvlovchi” 
bilan joylarini almashadilar. 
Suvga nafas chiqarish bilan o‘yinayladigan o‘yinlar 
1. “Kimda ko‘p pufakchalar bo‘ladi!”. Shug‘ullanuvchilar suvga boshlari 
bilan sho‘ng‘iydilar va og‘iz orqali uzun nafas chiqarishni bajaradi. 
2. Yotqizib qo‘ysa o‘zi turib keladigan qo‘g‘irchoq juft-juft bo‘lib 
bo‘linishib, shug‘ullanuvchilar bir birlarini qarshisida va qo‘llarini mahkam ushlab 
turadilar. Birinchi signal bo‘yicha o‘ng tomonida turganlar o‘tiradi, suv ostiga 
tushadilar va chuqur nafas chiqaradilar (qo‘zni ochiq holda). Ikkinchi signal 
bo‘yicha suv ostiga chap tomonda turganlar sho‘ng‘iydilar, ularni sheriklari 
keskin ravishda sakrab chiqadilar nafas oladilar. Boshqalarga nisbatan mashqni 
yaxshi bajargan (signal bo‘yicha qat’iy va hammadan uzoq turgan, juftlik yutgan 
hisoblanadi). 
3. “Poezd” ikkita o‘yingchi qo‘llarini ushlashib ularni suvni yuzasiga 
tushiradi. Bu tunel vazifasini bajaradi. Qolgan bolalar esa, poezdni aks ettiradilar, 
bitta qatorga turiladi va oldingan harakatlanadi. Tunelga yaqinlashib kelganlarida 
ular nafas olishni bajaradilar, undan o‘tib, suv tagiga sho‘ng‘iydilar va nafas 
chiqaradilar. (“poezd par chiqaradi”) qachonki barcha poezd tunel orqali 
o‘tganidan keyin, poezdni aks ettiradigan bolalar, poezdni oxiriga borib turadilar, 
poezdan birinchi ikkitasi yangi “tunelni” tashkil qiladi. 
4. Kim 5, 10 metrga yoki suvda navbat bilan nafas chiqarish boshqa sonda 
bajaradi. 
5. “Arg‘imchoq”. O‘ynovchilar juft juft bo‘lib bir biriga orqalarini o‘girib 
turadilar va bir birlarini qo‘li ostidan oladilar. Navbatma navbat oldinga engashib, 
suvga yuzini tekizguncha holatigachan engashadilar, ular o‘zlarini sheriklarini 
orqasida suv ustida ko‘taradi. Suvga yuzini tushirish vaqtida nafas chiqarishni 

---

82 
bajaradi, qarshisida nafas oladi. Ushbu mashqni boshqalardan ko‘proq ketma-ket 
bir necha marta bajargan, juftlik yutgan hisoblanadi. 
6. Suvga nafas chiqarish bilan estafeta. O‘ynovchilar bitta safga saflanadilar 
va tarbiyachini buyrug‘i bo‘yicha suvni tagiga tushadilar. Bunda o‘ziga qo‘llari 
bilan yordam beradi va suv ustida tinimsiz nafas olishni va finishni 
chegarasigachan suvda nafas chiqarib boriladi. Kimda kim startdan to finishgacha 
mashqni to‘g‘ri bajarsa yutgan bo‘ladi.