O‘zbеkiston rеspublikаsi

 
W 
W
1
 
0
L
S
 
W
0
 
L
L
MRP
D

 
W
2
 
L 
L
2
 
L
0
 
L
1
 
S
TL
=

(MRC)
i
W 
E 
D
TL
=

(MRP)
i
W
e
 
L
e
 
L 

---

217 
 
 
16.5-rasm. Ish vaqti va dam olish o‘rtasidagi bog‘liqlik 
Agar u ishlamasa, uning maksimal dam olishi bir sutkaga, ya’ni, 24 soatga teng 
bo‘ladi va uning daromadi nolga teng. Ishchining "daromad va bo‘sh vaqti" budjet 
chizig‘ini 
MN
chizig‘i orqali ifodalash mumkin.
Ma`lumki, ishchi har doim sutkasiga 24 soat ishlayvermaydi. Tabiiyki, 
ishchining ish vaqti chegaralangan bo‘ladi, u ma`lum vaqt dam olib, o‘zining ishlash 
qobiliyatini tiklashi kerak bo‘ladi. Bundan tashqari, dam olish uni ma`naviy o‘sishini 
ta`minlaydi. Demak, ishchi ma`lum vaqt ishlab, ma`lum miqdorda naf olsa (daromad 
olsa), u ma`lum vaqt dam olganda ham qandaydir naf oladi (ma`naviy o‘sish, 
zavqlanish). Demak, ishchini qancha vaqt ishlab, qancha vaqt dam olishi kerakligi 
to‘g‘risidagi masalani quyidagicha qo‘yish mumkin: 
Ishchining ishlash vaqti va dam olish vaqtidan bog‘liq naflik funksiyasini 
quyidagicha yozamiz: 
)
,
( T
t
U
U

(5), bu yerda 
U
- naflik funktsiyasi; 
t
- dam 
olish vaqti; 
T
- ish vaqti. Demak, ishchi sutkadagi 24 soatni ish vaqtiga va dam olish 
vaqtiga 
shunday 
taqsimlashi 
kerakki, 
natijada 
u 
maksimal 
naf 
olsin: 
max
)
,
(


T
t
U
U
(6). Quyidagi shart bajarilganda: 
24


T
t
(7). 
Ushbu masalaning optimal echimini grafik orqali aniqlaymiz (16.6-rasm).