O‘zbеkiston rеspublikаsi

P
e
 
Q 
0 
D 
S 
E 
C 
A 
B 

---

255 
kompensatsiyasi tariqasida berilgani uchun ishlab chiqaruvchilar ortiqchaligi 
quyidagicha bo‘ladi: 
.
i/ch
E
B
A
E
C
B
C
A










Ushbu ishlab chiqaruvchi ortiqchaligining o‘zgarishi davlatning narxlarni 
mahsulotning bir qismini sotib olish hisobidan barqaror bo‘lishini ta`minlash 
siyosatidagi ortiqchalik o‘zgarishining o‘zi. Iste’molchilrga ham buni farqi yo‘q, 
nima uchun deganda, ular ikkala siyosatda ham bir xil yo‘qotishga ega. U ikkala 
siyosatdan qaysi biri davlat uchun qimmatroq bo‘lishiga qaraymiz. Bu yerda 18.10-
rasmdagi 
uchburchaklar 
yuzalari 
yig‘indisi 
B+C+E 
18.9-rasmdagi 




E
P
Q
Q



*
1
2
yuzadan kichik bo‘lgani uchun ham davlatning ekin ekiladigan 
erlarni cheklash siyosati, ortiqcha mahsulot sotib olish asosida narxlar barqarorligini 
ta`mirlash siyosatidan ekanligi kelib chiqadi.
Ekiladign erlarni cheklash siyosatidagi jamiyat farovonligining o‘zgarishi 
quyidagiga teng: 

jamiyat farovonligining o‘zgarishi=

ist+

i/ch - davlat 
xarajatlar i= -A-B+A+B+E-B-C-E-B-C, bu yerda davlat xarajati = B+C+E. 
Agar davlat fermerlarga A+B+E pulni bevosita berib narx va ishlab chiqarish 
hajmiga ta`sir qilmasa, jamiyat bunday siyosatdan aniq yutadi. Bunday holatda 
fermerlar A+B+E foydani oladi, davlat A+B+E miqdorda yo‘qotadi va jamiyatning 
umumiy farovonligi o‘zgarishi nolga teng bo‘ladi.