O‘zbеkiston rеspublikаsi

YaMTD= YaMD + Xorijdan olingan sof transfertlar 
Xorijdan olingan sof transfertlar = Mamlakat tashqarisidan olingan 
transfertlar – Mamlakatdan tashqariga berilgan transfertlar) 
Yalpi milliy tasarrufidagi daromad yakuniy iste’mol va milliy jamg‘armish uchun 
ishlatiladi. 
YaMTD= Yakuniy iste’mol +Milliy jamg‘armalar 
Yakuniy iste’mol uy xo‘jaliklarining iste’mol xarajatlaridan tashqari hukumatning 
iste’molga xarajatlarini ham o‘z ichiga oladi. 
 
30
N. Gregory Mankiw. Macroeconomics. 8 th edition. Harvard University. (NY.: Worth 
Publishers, 2013): 30 
31
N. Gregory Mankiw. Macroeconomics. 8 th edition. Harvard University. (NY.: Worth 
Publishers, 2013): 31 

---

281 
20.5. Nominal va real Yalpi ichki mahsulot 
Iqtisodiyotda mavjud bo‘lgan inflatsiya jarayonlari YaIMni hisoblashni 
qiyinlashtiradi. Bu ko‘rsatkich dinamikasi bir vaqtning o‘zida ishlab 
chiqarilayotgan mahsulotlar miqdor va baho darajalarining o‘zgarishini 
ifodalaydi. Bu shuni bildiradiki, YaIM miqdoriga bir vaqtning o‘zida ham ishlab 
chiqarilayotgan mahsulotlarning fizik hajmi, ham baho darajasi o‘zgarishi ta’sir 
ko‘rsatadi. 
Iqtisodiyotda doimiy inflatsiya jarayonining mavjudligi makroiqtisodiy 
ko‘rsatkichlarni taqqoslama baholarda hisoblashni zarur etib qo‘yadi. Chunki, 
inflatsiya iqtisodiyotning real holatini buzib ko‘rsatadi. Iqtisodiyotni tahlil qilish, 
muammolarni 
aniqlash 
hamda 
boshqaruv 
qarorlarini 
qabul 
qilishni 
qiyinlashtiradi. Bu vazifani bajarish uchun joriy baholarda hisoblangan nominal 
ko‘rsatkichlardan emas, balki taqqoslama (bazis) baholarda hisoblangan real 
ko‘rsatkichlardan foydalanish zarur. Ayrim yagona firmadan farqli o‘laroq milliy 
iqtisodiyotda juda ko‘p sonli tovarlar va xizmatlar ishlab chiqarilishi sababli 
ularning barchasini bir varakayiga taqqoslama baholarda hisoblash qiyin. Shu 
tufayli YaIM tarkibida katta ulushni tashkil etgan eng muhim tovarlar va 
xizmatlar bahosining o‘zgarishi koeffitsienti (baholar indeksi) hisoblab topilib 
olingan natija butun milliy iqtisodiyot uchun tadbiq etiladi. 
Baholar indeksini yoki inflatsiya darajasini hisoblash uchun: 
- 
deflator (Paashe indeksi); 
- 
iste’mol narxlari indeksi(Laspeyres indeksi); 
- 
sanoat ishlab chiqarish baholari indekslari hisoblanishi lozim. Deflator 
ko‘rsatkichi quyidagi formula bilan hisoblaganadi: