O’zbekistоn respublikаsi

 Dialektal kontinuum (lotincha continua to‘xtovsiz, muhit degan 
ma’nolarni bildiradi). Shevalarning kichik lingvistik xususiyatlari bilan 
farqlanishi adabiyotlarda kontinuum tushunchasi bilan ifoda etiladi. Bu 
jarayon uzoq yillarning mahsuli va muayyan territoriya bilan 
bog‘langan.
Bir dialekt tarkibidagi shevalarda o‘zaro bog‘langan, lekin kichik va 
muhim bo‘lgan, 3-rasmda ko‘rsatilgani kabi, farqlar bo‘ladi. 
Adabiyotlarda dialektal kontinuumning ikki turi to‘g‘risida 
ma’lumot beriladi:
Geografik dialektal kontinuum. Bu bir geografik zonada 
joylashgan shevalarning va kelib chiqishi umumiy bo‘lgan xalqlar 
shevalari doirasida belgilanadi. Bunga yuqoridagi – Toshkent dialekti 
tarkibidagi shevalarning kichik farqlar bilan ajralib turishi misol bo‘la 
oladi. Kontinuumning bu turida shevalar bir-biridan uzoqlashgan sari 
dastlabki shevadan tobora farqlari ortib boradi, pirovard natijada, eng 
so‘nggi sheva mustaqil dialekt yoki til bo‘lib shakllanishi mumkin.
9
Kaufmann T. The natibe languages of Latin America: general remarks// Atlas of the Workl’s Languages (edited 
by C. Moseley and R. E.Asher). – 1994. 

---

79 
Ijtimoiy dialektal kontinuum. Bu siyosiy va uzoq tarixiy taqdir 
tufayli qarindosh bo‘lmagan va qarindosh tillar orasida yuz berishi 
mumkin. Kontinuumning bu turiga Kembrij universiteti darsligida 
Yamaykadagi kreol shevasi misol qilib ko‘rsatiladi. Surinamda sranan 
tili ingliz tili asosiga qurilgan kreol (pidjin) shevasi shakllanganki, 
yuqori tabaqa kishilari ingliz tilida gaplashsa, pastki tabaqa kishilari esa 
ingliz va kreol tili o‘rtasidagi shevada gaplashadilar va shu bilan o‘ziga 
xos xususiyatga ega bo‘ladi. Buni biz o‘zbek – tojik, o‘zbek – turkman, 
o‘zbek – qozoq, o‘zbek – qoraqalpoq xalqlari aralash va qo‘shni 
yashagan joylarda ham ko‘ramiz.