O„zbekiston respublikasi

Muhokama uchun savollar 
1. ―Qiyosiy ustunlik‖ nazariyasining mohiyati nima? 
2. ―Sey qonuni‖ning mohiyati va asosiy qoidalari nimada? 
3. Ishlab chiqarishning uch omilli nazariyasidagi asosiy 
qoidalarni ko‗rsatib bering. 
4. J.B.Seyning 
qiymat 
nazariyasi 
qiymatning 
mehnat 
nazariyasidan nima bilan farq qiladi? 
5. T.Maltusning ―Nufus qonuni‖da qanday g‗oyalar ilgari 
suriladi? 
6. J.S. Mill ishlab chiqarish va taqsimot qonunlarini qanday 
tavsiflaydi? 
7. J.S. Millning ―Siyosiy iqtisod asoslari ...‖da ko‗zda tutilgan 
asosiy maqsad nima? 
8. J.S. Millda ―unumli mehnat‖, ―qiymat‖ kategoriyalari 
qanday talqin qilinadi? 
9. Pul, kredit va savdo inqirozlarining o‗zaro bog‗liqligi 
nimada? 
10. J.S. Mill qanday islohotlarni ilgari surgan? 
11. K.Marksning bazis va ustqurma konsepsiyalarini qanday 
tushunasiz? 
12. K.Marks ―qiymat‖, ―qo‗shimcha qiymat‖ kategoriyalarini 
qanday talqin etadi? 
13. K.Marks bo‗yicha qo‗shimcha qiymat ishlab chiqarish 
mexanizmini ko‗rsatib bering. 
14. K.Marks absolyut renta, deganda nimani tushunadi? 

---

173 
 
 
VIII BOB. MARJINALIZM IQTISODIY TA‟LIMOTI 
 
8.1.Marjinalizm va me‟yorli foydalilik nazariyasi 
XIX asrning 70-yillariga kelib klassik siyosiy iqtisod o‗rniga 
iqtisodiy fanda yangi subyektiv yo‗nalish vujudga keldi va iqtisodiy fan 
taraqqiyotida katta o‗zgarish yuz berdi. O‗sha davrda iqtisodiy 
jarayonlarni tahlil qilishga yangicha subyektiv yondashuvga asos solgan 
(bir-biridan mustaqil holda) uch iqtisodchining asarlari birdaniga 
vujudga keldi. Ular ingliz iqtisodchisi Stenli Jevons (1835–1882), 
avstriyalik Karl Menger (1840–1921), Shveytsariyada yashagan fran-
suz Leon Valras (1834–1910)lar edi. Ularning tahlili asosida 
ne‘matlarni ishlab chiqarish jarayoni (taklif) emas, balki talabning 
shakllanishi, tovar va xizmatlarning foydaliligi tadqiqoti yotadi. 
Subyektiv yo‗nalish vakillarining tadqiqotidagi asosiy dastak – bu 
me‘yorli (marjinal) tahlil bo‗lib, mazkur maktabning nomi ham 
(marjinalizm) shundan kelib chiqqan. F.Vizer, E.Bem-Baverk, 
A.Marshall, K.Viksell va ko‗plab boshqa atoqli iqtisodchilar 
marjinalizm metodologiyasidan foydalanadilar va uni rivojlantiradilar.
Me‘yorli tahlil hanuzgacha iqtisodiy fanda keng qo‗llanib 
kelinmoqda.