O`zbеkistоn rеspublikasi

Komprimirlash, tozalash va quritish. Separatsiyalangan pirogaz 40 °C haroratda 11-besh bosqichli pirogazli kompressorga uzatiladi. 1-4 bosqichida u 1,9 MPa bosimgacha komprimirlanadi, bosqichlararo sovutgichlarda sovutiladi, 10- sepratorda suyuq uglevodorodlardan ajratiladi, so'ngra tozalashga o‘tkaziladi. Pirogaz vodorod sulfid va uglerod to'rt oksididan 12-ishqor bilan tozalash kolonnasida 1,9 MPa bosim va 45-50 °C haroratda tozalanadi. So‘ngra u sovutgichda sovutiladi va 4MPa bosimgacha 11-kompressorning 5 bosqichida komprimirlanadi. Keyin pirogaz sovutgichda 15 °C haroratgacha sovutiladi va seolitlar bilan to‘ldirilgan 13-quritgichga o‘tkaziladi, u yerda minus 60 va minus 70 °C gacha sovutiladi.
Gaz ajratish. Quritilgan pirogaz 1,11-issiqlik almashtirgichlarda ketma-ket minus 130 °C gacha sovutilgandan so‘ng, 14-demetanizatorga keladi. Demetanizatoming yuqori qismidan ketayotgan vodorod va metan 15-sovuq blokda bir-biridan ajratiladi, kolonnaning kub mahsuloti esa 16-etan-etilen kolonnasiga o‘tkaziladi. 16-kolonnaning yuqori qismidagi etan-etilen fraksiyasi tarkibidagi atsetilenni 17-reaktorda palladiy katalizatori ishtirokida selektiv gidrirlash jarayoniga uchratiladi. 18-kolonnaning yuqori qismidan tayyor mahsulot - etilen, pastki qismidan esa etan ajratiladi va piroliz jarayoniga qaytariladi. 16-kolonnaning kub mahsuloti tarkibidan propan-propilen fraksiyani ajratish uchun 19-ajratish kolonnasiga o‘tkaziladi. Ushbu kolonnaning yuqori qismidan 17-reaktorga Сз fraksiya gidrirlash jarayoniga yo‘naltiriladi, u yerda uni propin (metilatsetilen) va propadiendan (allen) tozalanadi. Propan va propilenni ajratish 20-kolonnada amalga oshiriladi. Propan-propilen kolonnasi mahsulotidan butan-buten fraksiyasi 21-debutanizatorda ajratiladi. 21-kolonnaning kub qoldig‘i komprimirlash bosqichida ajratilgan suyuq uglevodorodlar bilan birga 22-depentanizator kolonnasiga o‘tkaziladi, ushbu kolonnaning yuqori qismidan C5 fraksiya, pastki qismidan esa pirokondensat olinadi. Hosil boMgan vodorod fraksiyasi gidrirlash reaktorlarida qo‘llaniladi va benzol olish qurilmasiga yo‘naltiriladi. Uglevodorodlarni termik parchalash jarayoni bir qator elementar reaksiyalardan iborat bo‘lib, ular bir vaqtda va ketma-ket sodir bo‘ladi. Ushbu reaksiyalarni uchta guruhga ajratish mumkin: a) destruksiya reaksiyalari, ular to‘yinmagan uglevodorodlar hosil bo‘lishi bilan sodir bo‘ladi: С2Н6→ C2H2 + H2 2C2H6 → C2H4 + 2CH4 C2H4→ C2H2 + H2 C3H8→СзН6 + H2 СзН8→ C2H4 + CH4 b) kondensatsiya va polimerlanish reaksiyalari, ushbu reaksiyalar natijasida molekulalar yiriklashadi va smolalar hosil bo‘ladi: CH4 + C2H4→C3H8 2C2H4→ C4H8 C2H2 + C2H4 →C4H6 C4H8 + H2→C4H10 3C2H2→С6Н6 v) koks va vodorod hosil boiishi bilan sodir boMadigan to‘g‘ri molekulyar parchalanish reaksiyalari: С2Н6 → 2C + 3H2 CH4 →C + 2H2 2C2H6→ 2CH4 + H2 + C2H2 C3H8 →2CH4 + С Birinchi guruhga kiruvchi reaksiyalar asosiy hisoblanadi, chunki ular tayyor mahsulot etilen hosil boiishi bilan sodir boiadi. Ikkinchi va uchinchi guruh reaksiyalari bir vatda sodir bo‘ladi va ular oraliq reaksiyalar hisoblanadi. Krеking. Krеking jаrаyonidа yuqоri haroratdа qaynaydigаn nеft frаksiyasining kаttа mоlеkulаlаri kichik mоlеkulаlаrgа аjrаlаdi, nаtijаdа bеnzin vа аlkеnlаr hosil bo’lаdi. Krеking 3 turgа bo’linadi: gidrоkrеking, kаtаlitik krеking vа tеrmik krеking.