1. Aravachaing massasi = 1 kg boʻlsin. Aravacha s= 1 m yoʻlni = 4,5 s da bosib oʻtadi. Bu holda aravachaning tezlanishi 1-tajribadagidek = 0,1 bo'ladi.
2. Aravacha ustiga xuddi shunday boshqa aravachani to'ntarilgan holda qo'yaylik. Endi aravachaning massasi = 2 kg boʻldi. Aravacha 1 m yoʻlni = 6,5 s da bosib o'tganini, hisob-kitoblar esa tezlanish = 0,05 ekanligini ko'rsatadi.
3. Aravachaning ustiga ikkita aravacha qo‘yib, uning massasini = 3 kg ga yetkazamiz. U holda aravacha 1 m yoʻlni = 7,8 s da bosib oʻtib, tezlanish =0,033 ni tashkil etadi.
Tajriba natijalaridan koʻrinadiki, aravachaning massasi m qancha marta ortsa, uning olgan a tezlanishi shuncha marta kamayadi , ya'ni:
a (3)
Bir xil kuch ta’sirida jismlarning olgan tezlanishlari ular massasiga teskari proporsionaldir
O’tkazilgan tajribalarning natijalari a tezlanish, F kuch va m massa orasidagi munosabatni aniqlashga imkon beradi. (2) va (3) formulalarni birgalikda yozib ko’raylik:
a=
Bu-Nyutonning ikkinchi qonun formulasi. U quyidagicha ta’riflanadi:
Jismning tezlanishi unga ta’sir etayotgan kuchga to’g’ri proporsional, massasiga esa teskari proporsinaldir.
Xalqaro birliklar sistemasida kuch birligi qilib nyuton (N) qabul qilingan
1 N=1 kg* 1 =1 kg*
1 N-bu 1 kg jismga 1 tezlanish beradigan kuchdir
.
Nyutonning 3-qonuni
bunda minus ishora vector bo’lgan kuch kuchga qarama-qarshi yo’nalganligini bildiradi (bu kuchlar bir to’g’ri chiziq bo’yicha yo’nalganligini sedan chiqarmaslik kerak).
O’zaro ta’sirlashuvchi ikki jism bir-biriga miqdor jihatdan teng va bir to’g’ri chiziq bo’yicha qarama-qarshi tomonlarga yo’nalgan kuhlar bilan ta’sirlashadi.
Bu qonun Nyutonning uchinchi qonuni deb ataladi.
O’zaro ta’sirlashuvchi ikki kuchdan biri ta’sir kuchi, ikkinchi esa aks ta’sir qonuni deb yuritiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
