O`zbеkiston rеspublikasi xalq ta'limi vazirligi navoiy davlat pеdagogika instituti
Download 3.66 Mb. Pdf ko'rish
|
ijtimoiy pedagogika
|
YOsh
Sabablar Oqibatlar Bolalikning ilk davri (0-3 yosh) 1. homila davridagi ichkilikbozlik 2. homiladorlikning ilk 3 oyida spirtli ichimlik iste’moli 3. emizish vaqtida spirtli ichimliklar iste’moli Epilepsiya, aqli zaiflik Jismoniy rivojlanish anomaliyasi Aqliy rivojlanish anomaliyasi 257 Maktabgacha va kichik maktab yoshi (3-9 yosh) 1. ota-onalarning pedagogik savodsizligi 2. oilaviy alkogol an’analari Organizmning alkogol zaharlanishi Spirtli ichimlikliklarga qiziqish paydo bo’lishi O’spirinlik va o’smirlik davri (9-18 yosh) 1. oiladagi noma’lum holat 2. o’zini namoyon qilish 3. OAVlaridagi reklama 4. bo’sh vaqdda band bo’lmaslik 5. ichkilikbozlikning oqibatlari haqida bilimlarning yo’qligi 6. shaxsning psixologik xususiyatlari 7. muammodan qochish Spirtli ichimliklarga maylning shakllanishi Spirtli ichimlik iste’mol qilish odatining shakllanishi Alkogol xulq-atvorning steriotipining paydo bo’lmagan holatda huquqbuzarlik sodir etish. Mast holatda g’ayri huquqiy harakatlarning oqibatini o’ylamasdan sodir etish. Spirtli ichimlikni ruhiy muammolarni bartaraf etuvchi doping sifatida iste’mol qilish Bolalarning spirtli ichimliklarga ko’nikishlari asosan 3 davrda: bolalikning ilk davri, maktabgacha yoshda va kichik maktab davri, o’smirlik davrida jadal kechadi. Birinchi davr-bolalikning ilk davri bo’lib, unda bolalarning alkogollashuvi ixtiyorsiz xarakterga ega. Bu bir necha sabablarga ko’ra ro’y beradi-homiladorlik va emizish davria spirtli ichimlik iste’mol qilish, mast holatda homilador bo’lish. Ichki organ va a’zolarning jadal shakllanishi jarayoni kechayotganda homilaning zaharlanishi rivojlanishning turli anomaliyalariga olib keladi-oyoq va qo’llarning rivojlanmasligi, barmoqlarning birlashib ketishi, jinsiy a’zolardagi nuqsonlar, bosh hajmining kichiklashishi va boshqalar. Homila alkogol oldida himoyasiz bo’lgani sababli u alkogolning miyaga kirishini bartaraf eta olmaydi va buning natijasida istisqo, aqli norasolikni kuzatsak bo’ladi. Bunday bolalar garchi bolaliklarida hayot bilan vidolashmasalar ham butun umr aqli noraso bo’lib o’tadilar. Ikkinchi davr-maktabgacha va kichik maktab yoshi. Bu davrdagi eng ahamiyatli sabablar- ota-onalarning pedagogik bilimsizligi va spirtli ichimlikka qiziqish paydo bo’lishiga olib keluvchi oilaviy ichkilikbozlik an’analaridir. Biologik tadqiqotlar shuni ko’rsatdiki, ichkilikbozlik irsiy jihatdan avloddan- avlodga o’tmaydi, faqatgina unga mayl o’tadi. Bolalarda ichkilikbozlikning rivojlanishiga ota-onalarning yomon odatlari, oiladagi vaziyat hal qiluvchi ahamiyat kasb etadi. Maktab sinfdosh bolalarning xususiyatlaridan kelib chiqib ota-onalar shuni esda tutishlari lozimki, spirtli ichimliklar iste’mol qilishga nisbatan salbiy munosabatlarni shakllantirishning zaruriy sharti bola shaxsiyatiga ehtiyotkorlik bilan munosabatda bo’lish, uning maktab hayotiga doimiy e’tibor qaratish, maktabda va oilada gigiyenik normalarga amal qilishdir. Agar oilada hech kim bolaning maktab hayoti bilan qiziqishmasa yoki nomiga qiziqsa (baholarni nazorat qilish surunkali tarzda ortda qolayotgan bola to’liqsizlik xissini boshdan og’ir kechiradi) maktabga nisbatan qiziqishi neytrallashadi, so’ngra bolada ta’lim olishga nisbatan salbiy munosabat shakllanadi.u o’zini namoyon qilishning boshqa usullarini qidira boshlaydi. Odatda bu bola ko’cha guruhlariga qo’shilib qoladi va u yerda spirtli ichimliklar iste’mol qilishga o’rganadi. Agar bola spirtli ichimlik bilan tanish bo’lsa va bu “tanishuv” oilada sodir bo’lgan bo’lsa, bu o’rganish jarayoni nihoyatda oson 258 kechadi. Natijada maktab, maktab hayotiga nisbatan salbiy munosabat shakllanadi va bola o’ziga o’xshagan bolalarning ko’cha guruhini afzal ko’ra boshlaydi. Uchinchi bosqich-o’spirinlik va o’smirlik davri. Bu davrdagi asosiy sabablarga oiladagi nomaqbul holat, o’zini namoyon qilish, OAVlaridagi reklama, muammolardan qochish, shaxsning psixologik xususiyatlari, ichkilikbozlik oqibatlari haqidagi bilimlarning yo’qligi kiradi. Bu davrda ichkilikka ruju qo’yish ro’y beradi. ijtimoiy adabiyotlarda ichkilikka mayli bor bolalarning 4 turi aniqlangan: 1. o’ziga yuqori baho bergan bolalar 2. shafqatsiz va agressiv xulq-atvorli bolalar 3. amaliy hayotga ko’nikmagan, shaxsiy tashabbus qobiliyatidan judo bo’lgan bolalar 4. turg’unlikka tushgan bolalar bolalarning spirtli ichimlik iste’mol qilishiga tortilganliklarining bir nechta darajalari mavjud: 1. nolga teng daraja-juda kamdan-kam iste’mol qilish; 2. epizodik iste’mol darajasi-turli spirtli ichimliklar turlari bilan tanishlik; 3. yuqori daraja-1 oyda ikki martadan ortiq iste’mol qilish; 4. namoyon bo’lgan ruhiy tobelik darajasi-mast bo’lishning ruhiy holatning istalgan holatga aylanishi, ichimlikka ruhiy qaram bo’lishning yuzaga kelishi; 5. ichimlikka jism tobe bo’lish darajasi-spirtli ichimlikni nazoratsiz iste’mol qilish; Download 3.66 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|