O’zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi samarqand viloyati xalq ta’limi xodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy markazi

Majburiy ta’lim. Ta’limning bu pog’onasiga 6 yoshdan 15 yoshgacha bo’lgan bolalar jalb qilinib ular shu muddat ichida 6 yillik boshlang’ich maktab va 3 yillik kichik o’rta maktab kursini o’taydilar. 9 yillik bu ta’lim majburiy bo’lib barcha bolalar bepul o’qitiladilar va tekin darsliklardan foydalanadilar.


Yuqori bosqich o’rta maktabi. Bu maktablar ta’lim yo’nalishining 10,11,12-sinflarini o’z ichiga oladi. Yaponiyada bunday bosqich maktablarining kunduzgi kechki va sirtqi bo’limlari mavjud. Kunduzgi yuqori bosqichli maktablarida o’qish muddati 3 yil. O’quvchilarning 95 foizi kunduzgi maktablarda ta’lim oladilar. Bu tarzdagi maktablarda o’qish ixtiyoriydir.

Yaponiya maktablarida o’qish 1 apreldan boshlanib kelasi yilning 31 martida nihoyasiga yetadi. Boshlang’ich va kichik o’rta maktablarda o’quv yili uch semestrga bo’linadi: aprel – iyul, sentyabr – dekabr, yanvar - mart. Katta o’rta maktablarda esa o’quv yili 2 yoki 3 semestrga bo’linadi. O’quv yili Yaponiyada 240 kun yoki Amerika Qo’shma SHtatlaridan 60 kun ko’pdir. Darslar 7 soat. Ko’pchilik maktablarda darslar ertalab soat sakkiz yarimda boshlanib uchdan keyin tugaydi. O’quvchilar haftasiga 2-3 soat sinfdan tashqari klub ishlarida, 7 soat ixtisos bo’yicha mashg’ulotlarda yoki repetitorlar ixtiyorida bo’ladilar. Yuqori bosqich o’rta maktablarida butun o’quv jarayonida o’quvchilar 80 ta sinov topshirishadi. O’quvchilar majburiy asosiy fanlardan tashqari o’z xoxishlariga ko’ra ingliz tili texnik ta’lim

va maxsus sinovlarga jalb etiladilar. E’tiborli yana bir tomoni - Yaponiyada faqat milliy an’analar bilan cheklanib qolmay jahondagi merika, Frantsiya Germaniya kabi taraqqiy etgan mamlakatlarning ilg’or pedagogik ish tajribalari ham ijodiy o’zlashtirilgan.

Chexiyada musiqa ta’limi

Chexiyadagi musiqiy tarbiya hozirgi zamon musiqali - pedagogik ilmi va nazariyasi yutuqlari asosida rivojlanmaqda. Bu jarayonda havaskorlik musiqa ijrochiligi an’analarining tiklanishi, zamonaviy shaxsning musiqaviy ehtiyojlariga javob beradigan, ommaviy madaniyatning tarkibiy qismi hisoblangan ommabop musiqaning yangi uslubini yaratish muhim omil

hisoblanadi. Hozirgi zamon chex musiqa pedagogikasi o’quvchilarning musiqiy - ijodiy faolligini oshirishga, ularning musiqiy tafakkuri,

xayoli, xotirasi, musiqani hissiyot orqali idrok etish imkoniyatlarini rivojlantirishga qaratilgan.

Musiqiy tarbiyada bolalarning musiqali - ijodiy faolligini ko’tarish maqsadida musiqiy mashqlarning to’rt turi joriy etilgan: kuylash

(ovozni,	musiqa	o’quvini rivojlantirish,	mustaqil kuylash),	musiqa
cholg’ularida ijro		etish (birormusiqiy	cholg’uni o’zlashtirish	hamda
ansambl	ijrosi),	tinglash (bolalarning	musiqiy qobiliyatini

rivojlantirish), o’yin-raqs (nafis harakatni rivojlantirish).

Chexiyada bolalarning musiqaviy rivoji besh bosqichdan iborat. 4-6 yoshdagi bolalarga o’yinga asoslangan musiqa o’rgatiladi. Boshlang’ich sinflar (6-9 yosh)da musiqali o’yin ma’lum qoidalar bilan to’ldiriladi. 1-3 sinflarda musiqiy tarbiyaga haftada 1 soat ajratiladi.

O’rta yoshli o’quvchilarda xor jamoasida yoki biror cholg’u ansamblida ishtirok eta olish malakalari shakllandi. 4-6 sinflarda musiqiy tarbiyaga haftada 2 soat ajratiladi.

Yuqori sinflarda esa usmirlar musiqa o’rnida mustaqil yo’l topa olishini o’rganishadi. 7-9-sinf o’quvchilari musiqa bilan haftada 1 soat shug’ullanadi; bundan tashqari faqo’ltativ asosida xor qo’shiqchiligi va cholg’u ansambli mashg’ulotlari haftada 2 soatdan olib boriladi.

16-19 yoshdagilar musiqiy tarbiyani maxsus o’quv yurtlari - to’rt yillik gimnaziyalarda davom ettiradilar.

O’qishning dastlabki ikki yili davomida musiqa darslari hamma uchun majburiy bo’lib, estetik tarbiyasi darslari bilan navbatma-navbat olib boriladi. Uchinchi va to’rtinchi yilga kelib, musiqiy tarbiya faqo’ltativ o’quv fani sifatida o’tiladi.

Bundan tashqari, har bir o’quvchiga, xor jamoasi yoki cholg’u ansamblida ishtirok etish yoki musiqa klublarida ishlash imkoni beriladi. Ushbu tizimdanashqari, CHexiyada musiqiy istedodli bolalar uchun maxsus musiqa maktablari ham mavjud. Bulardan tashqari, bolalar yakka tartibda, xalq san’ati maktablari, musiqa to’garaklari, madaniyat uylari va xususiy musiqa o’quv yurtlarida musiqa ta’limini olishlari mumkin.

Chexiyadagi musiqiy tarbiya - o’zgarib turuvchi tizim bo’lib, ta’lim o’quv faniga, pedagogning maqsad va niyatlari hamda o’quvchining shaxsiy xususiyatlariga moslashtirilgan.

Musiqiy tarbiya darslari milliy folklor xorijiy mamlakatlar xalq musiqasi, mumtoz va zamonaviy musiqaga asoslangan. Badiiy asarni faol kuzatish, tasavvur qilish, undagi kechinmalarni boshdan kechirish va anglash orqali musiqaga yo’l ochiladi.

Musiqani o’rgatishda audio - vizual vositalari, Praga radiosining

maktab radio dasturlari jalb etiladi.

CHexiya zamonaviy musiqiy tarbiya tizimi pedagogikaning

shakllantiruvchi va faollashtiruvchi soha sifatida rivoj topmoqda.