O’zbekiston Respublikasi xalq ta’limi vazirligi Toshkent shahar xalq ta’limi xodimlarini

Mavzuni mustahkamlash uchun topshiriqlar. 
1-topshiriq. 1) -0,9 2) 2,01 3) -1,1 4) 0,05 5) 10.2 6) 0,1 7) 3,05 8) -3,01 9) 5 10) 
0,01 
a) 
Berilgan sonlarni butun qismini toping. 
b) 
Berilgan sonlarni kasr qismini toping. 
Qoldiqli bo’lish.
Sonlarni bir-biriga bo’lishda hamisha ham qoldiqsiz bo’linavermaydi. Qoldiq 
qolishi mumkin. 
 
Qoldiqli bo’lish 
( ) yoki
kabi yoziladi. Ya’ni 
Qoldiqli bo’lishda bo’linuvchini topish uchun bo’luvchini to’liqsiz bo’linmaga 
ko’paytirib, qoldiq qo’shiladi. 
Bunda 
bo’linuvchi, bo’luvchi, to’liqsiz bo’linma, qoldiq 
 
Bir sonni ikkinchi songa bo’lganda qoldiq nolga teng bo’lsa, birinchi son 
ikkinchi songa qoldiqsiz bo’linadi. Aslida bu holda ham qoldiq bor bo’lib u nolga teng. 
Masalan: 26:6=4(0) yoki 24=6*4+0 
Quydagi savollarga javob bering: 

---

14 
1 . Qoldiqsiz bo’lish formilalarini yozing  va ularni tushuntiring ? 
2 . Bir son ikkinchisiga qoldiqsiz bo’linadi deganda nimani tushinasiz ? 
3 . Biror sonni 8 ga bo’lsak qanday qoldiq qolishi mumkin ? 
4 . Qachon qoldiq bo’linuvchiga teng b’ladi ? 
5 . Qachon qoldiq bo’linuvchiga teng yoki undan katta bo’ladi ? 
6 . Agar bir nechta sonlarni biror songa bo’lganda qoldiqlar qolsa , bu sonlar 
yig’indisini va ko’paytmasini o’sha songa bo’lganda qoldiq nimaga teng ? Bu hollarda 
qoldiq qolmasligi mumkinmi ? 
7 . Sonning juft yoki toqligini qaysi belgisidan bilamiz ?
8 . Juft va toq sonlar formulalarini yozing va ularni tushintiring . 
9 . Sonning bo’luvchilari ta’rifini ayting va misollar keltiring . 
10 . Qanday sonlarning bo’luvchisi 1 ta ? Qanday sonning bo’luvchilari cheksiz ko’p ? 
11 .Qanday sonlarning bo’luvchilari faqat 2 ta bo’ladi ?
12 . Sonning bo’luvchilarini qaysi songacha izlash kerak ? 
13 . Sonning karralilari ta’rifini ayting va va misollar keltiring . 
14 . Qanday son qanday sonning ham bo’uvchisi , ham karralisi bo’ladimi ? 
15 . Berilgan sonning karralari bir –birlaridan qanday farq qiladi ?
16 . Uchta tub son ko’paytiriladi . Hosil bo’lgan ko’paytma nechta sonning karralisi 
bo’ladi ?
17 . Sonlarning umumiy bo’luvchisi ta’rifini ayting va misollar keltiring .
18 . Sonlarning umumiy karralisi ta’rifini ayting va misollar keltiring .
19 . Qanday sonlarning umumiy bo’luvchisi 1 ta bo’ladi ?
20 . Sonlarning umumiy bo’luvchilari ko’pmi yoki umumiy karralilari ko’pmi ? 
21 . Qanday sonlar tub sonlar diyiladi ? 1 dan 100 gacha bo’lgan har bir o’nlikdagi tub 
sonlarni ayting
22 . Eng kichik va eng katta tub sonlarni ayting . 1 sonni tubmi yoki murakkabmi? 
23 . Tub sonlarga yana qanday ta’rif bera olasiz ? 
24 . Qanday sonlar murakkab sonlar diyiladi ? Hamma tub sonlar toq sonlarmi ?
25 . Ikkta tub sonlar ayirmasi va yig’indisi albatta murakkab son bo’ladimi ?
26 . Ikkta tub sonlar ko’paytmasi albatda murakkab son bo’ladimi ?
27 . Qachon 2 ta tub sonlar yig’indisi yoki ayirmasi tub son bo’ladi ? Nima uchun ?
28 .O’zaro tub sonlar ta’rifini ayting va misolla keltiring . 
29 . Agar ikkta sonndan biri tub bo’lsa ular o’zaro tub sonlar bo’ladimi , ikkalasi ham 
tub sonlar bo’lsachi ?
30 . Qanday sonlar albatta o’zaro tub bo’ladi ?
31 . Ikktadan ortiq ixtiyoriy sonlarning o’zaro tub bo’lish sharti qanday ?
32 . Bir nechta murakkab sonlar ham o’zaro tub bo’lishi mumkinmi ?
33 . 11 dan 20 gacha bo’lgan sonlar ichida nechta o’zaro tub sonlar jufti bor ?

---

15 
34 . Qanday son 2 , 3 , 4 , 5 , 6 , 8 , 9 , 10 , 12 , 15 , 16 , 18 , 20 , 21 , 22 , 24 , 25 , 26 , 
27 , 30 sonlariga qoldiqsiz bo’linadi ? 
35 . Juda ko’ xonali sonlarning 3 ga yoki 9 ga qoldiqsiz bo’linuvchi yoki 
bo’linmasligini qanda aniqlash mumkin ? 
36 . 4 ga ham 6 ga ham bo’lingan son 24 ga qoldiqsiz bo’linadi yoki 10 ga ham , 2 ga 
ham bo’linadigan son 20 ga ham bo’linadi degan fikir noto’g’ri . Nega ?
37 . Qanday sonlarning har biriga qoldiqsiz bo’lingan son ularning ko’paytmasiga 
ham qoldiqsiz bo’linadi ?
38 . EKUB va EKUK ning ta’riflarini ayting va misollar keltiring .
39 . Qachon bir nechta sonlardan biri o’sha sonlarning EKUBi bo’ladi ?
40 . Qachon bir nechta sonlardan biri o’sha sonlarning EKUKi bo’ladi ? 
41 . Qanday sonlarning EKUBi 1 ga teng ? 
42 . Son qachon tub ko’paytuvchilarga ajratilgan diyiladi ? 
43 . Son qanday qilib tub ko’paytuvchilarga ajratiladi ? Misollar keltiring . 
44 . Sonlarning EKUBi qanday topiladi ? Misollar keltiring . 
45 . Sonlarning EKUBi qanday topiladi ? Misollar keltiring .
46 .Qachon 2 ta sonning EKUKi ularning ko’paytmasidan iborat bo’ladi ? Misollar 
keltiring . 
47 . Ikktadan ortiq o’zaro tub sonlarning EKUKi ularning ko’paytmasidan bo’ladimi ? 
Qachon ? 
48 . Sonning natural bo’luvchilari soni qanday topiladi ?
49 . Sonning natural bo’uvchilari yig’indisi qanday topiladi ? 
50 .28 va 72 sonlarining EKUBi va EKUKi ko’paytmasi qanday topiladi ? 
51 85 dan 613 gacha bo’lgan sonlar ko’paytmasi nechta no’l bilan tugashini aniqlash 
uchun nima qilish kerak ? Aniqlang .
52 . 1 dan 100 gacha bo’lgan sonlar ko’paytirilsa , ko’paytma nechta no’l bilan 
tugashini og’zaki hisoblang . 
53 . Masalada hariflar va sonlar yoki faqat hariflar ishtirok etsa , hisoblash ishlarida 
xato qilmaslik uchun nima qilish kerak ? Misollar keltiring .
54 . Qanday sonlar ko’p xonali sonlar diyiladi ?
55 . Ko’p xonali sonlar o’zgaruvchilari yordamida qanday yoziladi ? 
, , 
.Sonlarining yoyilmasini yozing . 
56 . 24 ta yuzlikdan va 6 ta millyondan tashkil topgan sonni yozing . 
57. Eng katta bosh xonali sonndan eng katta uch xonali son ayrilsa nimaning sonni 
kelib chiqadi ?
58. 1 da 100 gacha 100 dan , 200 gacha bo’lgan sonlarni yozishda 1 , 9 , 0 , 
raqamlardan necha marta foydaliniladi ? 

---

16 
59. 3 dan 219 gacha bo’lgan sonlar ketma – ket yozib chiqiladi . Necha xonali son 
xosil bo’ladi ? 
60. Kitobni saxifalash uchun 447 ta raqamdan foydalangan . Kitob necha betlik ?
61. 14 ga karrali uch xonali sonlar nechta ?
62. Raqamlari yig’indisi 9 ga teng bo’lgan ikki xonali sonlar nechta ?
63. n dan m gacha nechta son borligi qanday aniqlanadi ?
1 ) Ularning har ikkalasi kirganda ; 2 ) Har ikkalasi ham kirmasa ; 3 ) Ikkalasidan faqat 
bittasi kirsa ; 
64. 2 ta sonning yig’indisi 286 teng va ulardan biri no’l bilan tugaydi ? O’sha no’l 
raqami o’chirilsa ikkinchisi son hosil bo’ladi ? O’sha sonlarni toping . 
65. 2 ta sonning yig’indisi nol bilan tugaydi ? Qo’shiluvchilar qanday raqamlar bilan 
tugaydi ?