Oʻzbekiston respublikasining soliq kodeksi (Yangi tahriri) Oʻzbekiston Respublikasining
-modda. Qimmatli qogʻozlarga doir operatsiyalar
Download 4.81 Mb. Pdf ko'rish
|
Снимок экрана 2023—11—28 в 12.18.51
|
327-modda. Qimmatli qogʻozlarga doir operatsiyalar
boʻyicha soliq bazasini aniqlashning oʻziga xos xususiyatlari (1-q.) Soliq toʻlovchining qimmatli qogʻozlarni realizatsiya qilishdan yoki boshqacha tarzda chiqib ketishidan (shu jumladan ularning nominal qiymatini qoplash yoki qisman qoplashdan) olingan daromadlari qimmatli qogʻozlarni realizatsiya qilish yoki ularning boshqacha tarzda chiqib ketish narxidan, shuningdek soliq toʻlovchiga xaridor tomonidan toʻlangan, jamlangan foizli (kuponli) daromadning summasidan va soliq toʻlovchiga emitent (veksel beruvchi) tomonidan toʻlangan jamlangan foizli (kuponli) daromadning summasidan kelib chiqqan holda aniqlanadi. Bunda soliq toʻlovchining qimmatli qogʻozlarni realizatsiya qilishdan yoki boshqacha tarzda chiqib ketishidan olgan daromadiga ilgari soliq solishda hisobga olingan foizli (kuponli) daromad summasi kiritilmaydi. (2-q.) Soliq toʻlovchining qimmatli qogʻozlarni, shu jumladan payli investitsiya fondining investitsiya paylarini realizatsiya qilish yoki ularning boshqacha tarzda chiqib ketishi (shu jumladan ularning nominal qiymatini qoplash yoki qisman qoplash) chogʻidagi xarajatlari qimmatli qogʻozni sotib olish narxidan (shu jumladan uni sotib olish xarajatlaridan), uni realizatsiya qilish xarajatlaridan, investitsiya paylarining hisob-kitob qilingan qiymatidan ajratilgan siylovlar miqdoridan, qimmatli qogʻozlarni sotuvchiga soliq toʻlovchi tomonidan toʻlangan jamlangan foizli (kuponli) daromad summasidan kelib chiqqan holda aniqlanadi. Bunda ilgari soliq solishda hisobga olingan jamlangan foizli (kuponli) daromad summasi xarajatga kiritilmaydi. (3-q.) Ushbu bob maqsadlarida qimmatli qogʻozlar quyidagi hollarda ham realizatsiya qilingan (sotib olingan) deb eʼtirof etiladi: 1) soliq toʻlovchining tegishli qimmatli qogʻozlarni bir turdagi muqobil talablarni hisobga oʻtkazish orqali berishga (qabul qilishga) doir majburiyatlari tugatilganda, shu jumladan bunday majburiyatlar qonunchilikka muvofiq kliringni amalga oshirishda tugatilgan taqdirda; (OʻzR 21.04.2021-y. OʻRQ-683-son Qonuni tahriridagi band) 2) uyushtirilgan savdolar qoidalari yoki kliring qoidalari shartlarida tuzilgan shartnomalardan kelib chiqadigan muqobil talablar hisobga oʻtkazilganda, agar bunday hisobga olish netto-majburiyatlarning summasini aniqlash maqsadida amalga oshirilgan boʻlsa. (4-q.) Muomaladagi qimmatli qogʻozlarga oid bitimlar amalga oshirilgan taqdirda, qimmatli qogʻozga doir tegishli bitim tuzilgan savdolar oʻtkazilgan sana bitim amalga oshirilgan sana deb eʼtirof etiladi. (5-q.) Muomaladagi qimmatli qogʻozlarga oid bitim qimmatli qogʻozlarning uyushgan bozoridan tashqarida amalga oshirilgan taqdirda, qimmatli qogʻozni oʻtkazishning barcha jiddiy shartlarini belgilovchi shartnoma sanasi bitimni amalga oshirish sanasi deb eʼtirof etiladi. (6-q.) Aksiyadorlik jamiyatining ustav fondini (ustav kapitalini) koʻpaytirish chogʻida olingan aksiyalarni realizatsiya qiluvchi aksiyador boʻlgan soliq toʻlovchi daromadni aksiyalarni realizatsiya qilish narxi va aksiyalarning ustav fondini (ustav kapitalini) koʻpaytirish natijasida aksiyalarning soni oʻzgarishi hisobga olingan holda tuzatish kiritilgan, dastlab toʻlangan qiymati oʻrtasidagi farq sifatida aniqlaydi. (7-q.) Soliq toʻlovchi soliq solish maqsadlarida qabul qilingan hisob siyosatiga muvofiq, qimmatli qogʻozlarni realizatsiya qilish yoki ularning boshqacha tarzda chiqib ketishi chogʻida chiqib ketgan qimmatli qogʻozlarning qiymatini xarajatlarga oʻtkazishning quyidagi usullaridan birini mustaqil ravishda tanlaydi: 1) sotib olish vaqtiga koʻra birinchi boʻlgan qiymat boʻyicha (FIFO); 2) birlikning qiymati boʻyicha. (8-q.) Ushbu modda maqsadlarida toʻlovi qimmatli qogʻozni chiqarish shartlarida nazarda tutilgan, qimmatli qogʻozni chiqarish sanasidan yoki keyingi kuponli daromadni toʻlash sanasidan qimmatli qogʻozni berish sanasiga qadar oʻtgan kalendar kunlar soniga mutanosib ravishda hisob- kitob qilinadigan foizli (kuponli) daromadning bir qismi jamgʻarilgan foizli (kuponli) daromad deb eʼtirof etiladi. (9-q.) Qimmatli qogʻozlarga doir operatsiyalar boʻyicha soliq bazasi soliq toʻlovchilar tomonidan alohida aniqlanadi. Bunda soliq toʻlovchilar qimmatli qogʻozlarning uyushgan bozorida muomalada boʻlgan qimmatli qogʻozlar operatsiyalari boʻyicha soliq bazasini qimmatli qogʻozlarning uyushgan bozorida muomalada boʻlmagan qimmatli qogʻozlar operatsiyalari boʻyicha soliq bazasidan alohida aniqlaydi. (10-q.) Oʻtgan soliq davrlari davomida qimmatli qogʻozlarga doir operatsiyalar boʻyicha zarar (zararlar) koʻrgan soliq toʻlovchilar qimmatli qogʻozlarga doir operatsiyalar boʻyicha joriy hisobot (soliq) davrida olingan tegishli soliq bazasini ushbu Kodeksning 336-moddasida belgilangan tartibda va shartlarda kamaytirishga (ushbu zararlarni kelgusiga oʻtkazishga) haqli. (11-q.) Oʻtgan soliq davrlarida qimmatli qogʻozlarning uyushgan bozorida muomalada boʻlmagan qimmatli qogʻozlarga doir operatsiyalardan koʻrilgan zararlar hisobot (soliq) davrida belgilangan ushbu qimmatli qogʻozlarga doir operatsiyalarning soliq bazasini kamaytirishi mumkin. (12-q.) Oʻtgan soliq davrlarida qimmatli qogʻozlarning uyushgan bozorida muomalada boʻlgan qimmatli qogʻozlarga doir operatsiyalardan koʻrilgan zararlar ushbu toifadagi qimmatli qogʻozlarni realizatsiya qilishga doir operatsiyalar boʻyicha hisobot (soliq) davrida soliq bazasini kamaytirishi mumkin. (13-q.) Tegishli hisobot davrida qimmatli qogʻozlarning uyushgan bozorida muomalada boʻlgan hamda qimmatli qogʻozlarning uyushgan bozorida muomalada boʻlmagan qimmatli qogʻozlar operatsiyalaridan koʻrilgan zararlarni soliq davri mobaynida kelgusiga koʻchirish qimmatli qogʻozlarning koʻrsatilgan toifalari boʻyicha tegishincha bunday qimmatli qogʻozlarga doir operatsiyalardan koʻrilgan foyda doirasida alohida-alohida amalga oshiriladi. (14-q.) Qimmatli qogʻozlarning uyushgan bozorida muomalada boʻlgan qimmatli qogʻozlarga doir operatsiyalardan olingan daromadlar qimmatli qogʻozlarning uyushgan bozorida muomalada boʻlmagan qimmatli qogʻozlarga doir operatsiyalar boʻyicha qilingan xarajatlarga yoki koʻrilgan zararlarga kamaytirilishi mumkin emas. (15-q.) Qimmatli qogʻozlarning uyushgan bozorida muomalada boʻlmagan qimmatli qogʻozlarga doir operatsiyalar boʻyicha olingan daromadlar qimmatli qogʻozlarning uyushgan bozorida muomalada boʻlgan qimmatli qogʻozlarga doir operatsiyalar boʻyicha qilingan xarajatlarga yoki koʻrilgan zararlarga kamaytirilishi mumkin emas. (16-q.) Ushbu modda maqsadlarida qimmatli qogʻozning bozor kotirovkasi deb quyidagilar eʼtirof etiladi: 1) Oʻzbekiston Respublikasida savdo tashkilotchisining savdolariga (shu jumladan birjaga) qoʻyilgan qimmatli qogʻozlar uchun - bunday savdo tashkilotchisi orqali savdo kuni mobaynida amalga oshirilgan bitimlar boʻyicha qimmatli qogʻozning oʻrtacha tortilgan narxi; 2) chet el savdo tashkilotchisining savdolariga (jumladan birjaga) qoʻyilgan qimmatli qogʻozlar uchun - bunday savdo tashkilotchisi tomonidan savdo kuni mobaynida oʻzi orqali amalga oshirilgan bitimlar boʻyicha hisob-kitob qilinadigan qimmatli qogʻozning yopilish narxi. (17-q.) Agar ayni bir qimmatli qogʻoz boʻyicha bitim ikki yoki undan ortiq savdo tashkilotchisi tomonidan amalga oshirilgan boʻlsa, soliq toʻlovchi savdo tashkilotchilarining birida yuzaga kelgan bozor kotirovkasini mustaqil tanlashga haqli. (18-q.) Agar oʻrtacha tortilgan narx savdo tashkilotchisi tomonidan hisob-kitob qilinmasa, ushbu modda maqsadlarida bu savdo tashkilotchisi orqali savdo kuni davomida amalga oshirilgan bitimlarning eng past hamda eng yuqori narxlari yigʻindisining yarmi oʻrtacha tortilgan narx deb eʼtirof etiladi. (19-q.) Muomalada boʻlgan qimmatli qogʻozlar bilan savdo tashkilotchisi orqali bitim amalga oshirilgan taqdirda: 1) qimmatli qogʻozga doir tegishli bitim amalga oshirilgan savdolar oʻtkazilgan sana bitim tuzilgan sana deb eʼtirof etiladi; 2) soliq solish maqsadlarida qimmatli qogʻozni haqiqatda realizatsiya qilish (sotib olish) yoki boshqacha tarzda chiqib ketish narxi eʼtirof etiladi. (20-q.) Muomaladagi qimmatli qogʻozlarga oid bitim qimmatli qogʻozlarning uyushgan bozoridan tashqarida (savdo tashkilotining ishtirokisiz) amalga oshirilgan taqdirda: 1) qimmatli qogʻozni oʻtkazishning barcha jiddiy shartlarini belgilovchi shartnoma sanasi bitimni amalga oshirish sanasi deb eʼtirof etiladi; 2) agar ushbu moddada boshqacha qoida nazarda tutilmagan boʻlsa, soliq solish maqsadlarida quyidagi shartlarning hech boʻlmaganda bittasiga rioya etilganda, qimmatli qogʻozni haqiqatda realizatsiya qilish (sotib olish) yoki boshqacha tarzda chiqib ketish narxi bozor narxi deb eʼtirof etiladi: agar bitim amalga oshirilgan kuni qimmatli qogʻozga nisbatan bittadan koʻp bitim roʻyxatga olingan boʻlsa, amalga oshirilgan bitimning haqiqiy narxi, basharti bu narx bitimni amalga oshirish sanasida savdo tashkilotchisi (tashkilotchilari) tomonidan ushbu sanada roʻyxatga olingan mazkur qimmatli qogʻozga doir bitimlarning eng yuqori va eng past narxlari oʻrtasidagi oraliqda (narxlar oraligʻida) boʻlsa, bozor narxi deb eʼtirof etiladi; agar bitim amalga oshirilgan sanada qimmatli qogʻozga doir bitta bitim roʻyxatga olingan boʻlsa, amalga oshirilgan bitimning haqiqiy narxi, agar ushbu narx koʻrsatilgan qimmatli qogʻoz bilan bozor narxi belgilanayotgan bitimni amalga oshirish sanasidagi boshqa bir bitimning narxiga muvofiq boʻlsa, bozor narxi deb eʼtirof etiladi; 3) ushbu qismning 2-bandini qoʻllash maqsadlarida: savdo tashkilotchisi tomonidan roʻyxatga olingan bitimlarning eng yuqori va eng past narxi (bitta bitimning narxi) manzilsiz buyurtmalar asosida amalga oshirilgan bitimlar boʻyicha aniqlanadi; savdo tashkilotchilarida bitimni amalga oshirish sanasidagi narxlar oraligʻi (bitta bitimning narxi) toʻgʻrisidagi axborot mavjud boʻlmaganda, ushbu band maqsadlari uchun savdo tashkilotchilarining tegishli bitim amalga oshirilgan kunga qadar boʻlib oʻtgan eng yaqin savdolar sanasidagi maʼlumotlariga koʻra ushbu qimmatli qogʻozlarni realizatsiya qilish chogʻidagi oraliq narx (bitta bitimning narxi), agar ushbu qimmatli qogʻozlar boʻyicha savdolar savdo tashkilotchisida bitim amalga oshirilgan sanadan keyingi ketma-ketlikdagi uch oy ichida loaqal bir marta oʻtkazilgan boʻlsa, qabul qilinadi; agar ayni bir qimmatli qogʻoz boʻyicha bitimlar koʻrsatilgan sanada ikki va undan ortiq savdo tashkilotchisi tomonidan amalga oshirilgan boʻlsa, agar ushbu bandda boshqacha qoida belgilanmagan boʻlsa, soliq toʻlovchi savdo tashkilotchisini, soliq solish maqsadlarida qimmatli qogʻozning narxini aniqlash uchun foydalanadigan narxlar oraligʻining (bitta bitim narxining) qiymatini mustaqil ravishda tanlashga haqli. Bunda, agar ushbu moddada koʻrsatilgan savdo tashkilotchilaridan ayrimlarida ushbu qimmatli qogʻozga doir bittadan ortiq bitim roʻyxatga olingan boʻlsa, boshqa savdo tashkilotchilarida esa ushbu qimmatli qogʻozga doir faqat bitta bitim roʻyxatga olingan boʻlsa, soliq toʻlovchi ushbu qimmatli qogʻozga doir bittadan ortiq bitim roʻyxatga olingan savdo tashkilotchilari orasidan savdo tashkilotchisini, soliq solish maqsadlarida qimmatli qogʻozning narxini aniqlash uchun foydalaniladigan narxlar oraligʻining (bitta bitim narxining) qiymatini mustaqil ravishda tanlashga haqli. (21-q.) Muomalada boʻlgan emissiyaviy qimmatli qogʻozlar ularni joylashtirish chogʻida sotib olingan taqdirda, shuningdek ushbu qimmatli qogʻozlar joylashtirilgandan keyin doirasi cheklanmagan shaxslarga birinchi bor taklif qilinganda, shu jumladan ushbu qimmatli qogʻozlarni taklif etish boʻyicha xizmatlar koʻrsatadigan brokerdan sotib olinganda bunday qimmatli qogʻozlarning haqiqiy narxi bozor narxi deb eʼtirof etiladi va soliq solish maqsadlari uchun qabul qilinadi. (22-q.) Muomalada boʻlgan qimmatli qogʻozlar qimmatli qogʻozlarning uyushgan bozoridagi bitimlarning eng past narxidan past narx boʻyicha realizatsiya qilingan taqdirda moliyaviy natijani aniqlashda qimmatli qogʻozlarning uyushgan bozoridagi bitimning eng past narxi qabul qilinadi. (23-q.) Muomalada boʻlgan qimmatli qogʻozlar qimmatli qogʻozlarning uyushgan bozoridagi bitimlarning eng yuqori narxidan yuqori narx boʻyicha sotib olingan taqdirda, moliyaviy natijani aniqlashda qimmatli qogʻozlarning uyushgan bozoridagi eng yuqori narxi qabul qilinadi. (24-q.) Qimmatli qogʻozlarning uyushgan bozorida yagona bitim amalga oshirilgan taqdirda, bunday bitimning narxi eng yuqori (eng past) narx deb eʼtirof etiladi. (25-q.) Ochiq payli investitsiya fondlarining muomaladagi investitsiya paylariga doir operatsiyalar boʻyicha, shu jumladan ular tegishli ochiq payli investitsiya fondini tashkil etuvchi mol-mulkini ishonchli boshqarishni amalga oshirayotgan kompaniyadan sotib olingan (toʻlangan) taqdirda, bitimning haqiqiy narxi, agar u investitsiya fondlari toʻgʻrisidagi qonunchilikda belgilangan tartibda investitsiya payining hisob-kitob qiymatiga teng boʻlsa, bozor narxi deb eʼtirof etiladi va soliq solish maqsadida qabul qilinadi. (OʻzR 21.04.2021-y. OʻRQ-683-son Qonuni tahriridagi qism) (26-q.) Muomalada boʻlmagan qimmatli qogʻozlar boʻyicha bitimning haqiqiy narxi, agar ushbu bandda boshqacha qoida nazarda tutilmagan boʻlsa, qimmatli qogʻozning hisob-kitob qilingan narxi va narxning cheklangan tarzda chetga chiqishidan kelib chiqib aniqlangan eng yuqori va eng past narxi oʻrtasidagi oraliqda turgan boʻlsa, bozor narxi deb eʼtirof etiladi va soliq solish maqsadlari uchun qabul qilinadi. (27-q.) Ushbu modda maqsadlari uchun muomalada boʻlmagan qimmatli qogʻozlar narxining cheklangan tarzda chetga chiqishi, ushbu qimmatli qogʻozning hisob-kitob qilingan narxidan 20 foiz miqdorda koʻpayishidan yoki kamayishidan kelib chiqib belgilanadi. (28-q.) Muomalada boʻlmagan qimmatli qogʻoz hisob-kitob qilingan narxidan kelib chiqqan holda belgilangan eng kam narxidan va narxlarning chegaraviy tarzda chetga chiqishidan kelib chiqib hisoblangan narxidan past narxda realizatsiya qilingan taqdirda, moliyaviy natijani aniqlashda qimmatli qogʻozning hisob-kitob qilingan narxidan va narxlarning chegaraviy oʻzgarishidan kelib chiqqan holda belgilangan eng past narx qabul qilinadi. (29-q.) Muomalada boʻlmagan qimmatli qogʻozlar qimmatli qogʻozlarning hisob-kitob qilingan narxidan va narxlarning chegaraviy oʻzgarishidan kelib chiqqan holda belgilangan eng yuqori narx boʻyicha sotib olingan taqdirda, soliq solish maqsadlarida moliyaviy natijani aniqlashda qimmatli qogʻozning hisob-kitob qilingan narxidan va narxlarning chegaraviy chetga chiqishidan kelib chiqqan holda belgilangan eng yuqori narx qabul qilinadi. (30-q.) Ushbu modda maqsadlarida qimmatli qogʻozlarning uyushgan bozorida muomalada boʻlmagan qimmatli qogʻozlarning hisob-kitob narxini belgilash tartibi qimmatli qogʻozlar bozori boʻyicha vakolatli organ tomonidan Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligi bilan kelishilgan holda belgilanadi. (31-q.) Ochiq payli investitsiya fondlarining qimmatli qogʻozlarning uyushgan bozorida muomalada boʻlmagan investitsiya paylariga doir operatsiyalar boʻyicha, shu jumladan ular ochiq payli investitsiya fondini tashkil etuvchi mol-mulkni ishonchli boshqarishni amalga oshiruvchi boshqaruvchi kompaniyadan sotib olingan (toʻlangan) taqdirda, agar bitimning haqiqiy bahosi investitsiya fondlari toʻgʻrisidagi qonunchilikda belgilangan tartibda aniqlangan investitsiya payining hisob-kitob qilingan qiymatiga teng boʻlsa, soliq solish maqsadlari uchun bitimning haqiqiy narxi qabul qilinadi. (OʻzR 21.04.2021-y. OʻRQ-683-son Qonuni tahriridagi qism) (32-q.) Yopiq va oraliq payli investitsiya fondlarining muomalada boʻlmagan investitsiya paylariga doir operatsiyalar boʻyicha, shu jumladan ular tegishli payli investitsiya fondini tashkil etuvchi mol-mulk ishonchli boshqarishni amalga oshiruvchi boshqaruvchi kompaniyadan sotib olingan taqdirda, agar bitimning haqiqiy bahosi investitsiya fondlari toʻgʻrisidagi qonunchilikda belgilangan tartibda aniqlangan investitsiya payining hisob-kitob qilingan qiymatiga teng boʻlsa, soliq solish maqsadlari uchun bitimning haqiqiy narxi qabul qilinadi. (OʻzR 21.04.2021-y. OʻRQ- 683-son Qonuni tahriridagi qism) (33-q.) Agar investitsiya fondlari toʻgʻrisidagi qonunchilikka muvofiq payli investitsiya fondlarining muomalasi cheklangan investitsiya paylarini berish, toʻlash yoki ayirboshlash investitsiya payining hisob-kitob qilingan qiymati boʻyicha amalga oshirilmasa, agar bitimning haqiqiy bahosi bitta investitsiya payi beriladigan va payli investitsiya fondini ishonchli boshqarish qoidalariga muvofiq, tebranishlarning eng koʻp chegarasi hisobga olinmagan holda aniqlangan pul mablagʻlarining summasiga teng boʻlsa, soliq solish maqsadida bitimning haqiqiy narxi qabul qilinadi. (OʻzR 21.04.2021-y. OʻRQ-683-son Qonuni tahriridagi qism) (34-q.) Muomalada boʻlmagan qimmatli qogʻozlarning hisob-kitob qilingan narxi qimmatli qogʻozni oʻtkazishning barcha muhim shartlarini belgilovchi shartnoma sanasida aniqlanadi. (35-q.) Soliq solish maqsadlari uchun muomalada boʻlmagan investitsiya paylarining hisob- kitob qilingan narxi bitimni tuzish sanasiga eng yaqin boʻlgan, investitsiya payining hisob-kitob qilingan qiymati aniqlanadigan sanadan oldingi sanada aniqlanadi. |
