O’zbekiston respublikasisog`liqni saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti
Download 39.9 Kb. Pdf ko'rish
|
Sezgi ko‟rinishlari Retseptorlarning joylashuv iga ko‘ra Yetakchi analizatorlarga ko‘ra 68 6-ilova Muammo yechimini eng sarasini tanlash va baholash texnikasi Delfi texnikasi – muammoni yechimlaridan eng sarasini tanlab olish va baholash imkoniyatini beradi. Guruhning har bir a‘zosi taklif qlingan variantlarni muhimlik darajasidan kelib chiqqan holda guruhlaydi (1- eng muximi, № - uncha muhim emas) va natijalarni vedomostning «D» qatoriga yozib qo‘yadi. Har bir variant optimallik, tejamkorlik, samaradorlik va boshqa ko‘rsatkichlar darajasi asosida 10 balli tizim bo‘yicha baholanadi (1-eng yuqori ball, 10- eng past ball). Natijalar «B» qatoriga yoziladi. «D» va «B» qatorlarining natijalari umumlashtiriladi va yakuniy «X» qatoriga yoziladi. Baholash varag‘i ishlab chiqiladi. Eng kam hajmdagi natija eng optimal variantni ko‘rsatadi. 69 Alternativ g‟oyalarni (guruhlarda) baholash varag‟i Guruh Alternativ g‘oyalar 1-si 2-si 3-si 4-si 1 2 3 N Jami I – muhokama ishtirokchisi D – darajali baho (ayni zarur taklifdan – 1- o‘rindan, to zarurati kam, ikkinchi darajali taklifgacha – n - gacha); B – alternativlar bahosi, ballarda (1 – yuqori baldan to 10 – past ballgacha); X – hosil qilish D x B 11-ilova 4.2. Amaliy mashg‟ulotda ta‟lim texnologiyasi O’quv soati: 2 soat Talabalar soni: O’quv mashg’ulotining shakli Muammoli seminar Mavzu rejasi 1- amaliy mashg’ulot 1.Bilish jarayonlari , qisqacha tasnifi. 2. Diqqat haqida umumiy tushincha. 3. Sezgining tarifi, turlari va unda uchraydigan hodisalar 4.Idrok va idrok qilish qonunlari.. 5. Idrokning turlari. Mashg’ulotning maqsadi : Talabalarga bilish jarayonlari: sezgi, idrok, tasavvur, xotira, tafakkur, xayol, diqqat, nutq to‘g‘risida nazariy bilimlar berish, idrok qilish jarayonlariga xos qonuniyatlarni, diqqatni jalb etishning universal qoidalarini o‟zlashtirish hamda xotira qonunlariga tayanib xotirani rivojlantirish yo‘llari bo‘yicha amaliy ko‟nikmalarni shakllantirish. Pedagogik vazifalar: Bilish jarayonlari va professional faoliyat to‘g‘risida tushuncha berish; Bilish jarayonlari va ularning qisqacha tasnifini tushuntirish; Idrok va idrok qilish qonunlari haqida tushuncha berish; Xotira va shaxs tajribasining O’quv faoliyati natijalari : Professional bilimdonlik. Bilish jarayonlari va ularning umumiy xususiyatlari to‘g‘risida tushuncha hosil bo‘ladi; Sezgi. Idrok. Tasavvur. Xotira. Tafakkur. Xayol. Diqqat. Nutq haqida ma‘lumotga ega bo‘ladilar; Figura va fonda idrok qilish. Rubin figurasi. Idrok qilish jarayonlariga xos qonuniyatlar 70 boyligi sifatlilik darajasi haqida tushuntirish; Psixodiagnostikaning axloqiy- ma‘naviy normalar haqida ma‘lumot berish . klassifikatsiyasi. Idrok qilish va diqqat. Diqqatni jalb etishning universal qoidalari (qonunlari) haqida bilimga ega bo‘ladilar; Xotira va ma‘lumotlarning miyada saqlanishiga ta‘sir ko‘rsatuvchi omillar. Xotiraning samaradorligi. Eslab qolish xususiyatiga ko‘ra xotiraning turlari. Kutilmagan ma‘lumot. Ma‘lumotning mazmun yoki shakl jihatdan bir - biriga yaqinligi. Esda saqlash vaqti bilan esga tushirish vaqti o‘rtasidagi farq. Xotiraning sakkiz qonuni. Xotirani rivojlantirish yo‘llari. O‘zlashtirilish lozim bo‘lgan ma‘lumotning xotirada saqlanish bosqichlari. Mnemonika yoki mnemotexnika. Mnemotexnik usullar. Xotiraning sifatlilik darajasi haqida to‘liq axborot oladilar; Ta’lim metodlari Muammoli metod, tezkor- so‘rov, ―Blits so‘rov‖, ―Klaster‖ usullari. Ta’lim vositalari Ma‘ruza matni, format qog‘ozlari, markerlar, skotch, o‘quv materiallari Ta’lim shakllari Frontal, jamoaviy, guruhlarda ishlash. O’qitish shart -sharoiti Texnik vositalardan foydalanish va guruhlarda ishlashga mo‘ljallangan auditoriya Monitoring va baholash Nazorat savollari, savol-javob, reyting tizimi asosida baholash. Amaliy mashg‟ulotn ing texnologik xaritasi Faoliyat bosqichlari Faoliyatning mazmuni O’qituvchining talabaning I. Kirish bosqichi (15 daqiqa) 1.1.Mavzuning nomi, maqsadi, kutilajak natijalarini e‘lon qiladi, ularning ahamiyatliligini va dolzarbligi asoslaydi. 1.2.Quyidagi savollar yordamida talabalarni faollashtiradi: 1. Bilish jarayonlari deganda psixologiyada aynan nimalar nazarda tutiladi? 2. Bilish jarayonlari va ularning umumiy xususiyatlari nima bilan izohlanadi? 3. Sezgi qanday turlarga bo‘linadi? Iroda, tafakkur, nutq-chi? 4. Rubin figurasi haqida nimalarni bilasiz? 5. Idrok qilish jarayonlariga xos qanday qonuniyatlar klassifikatsiyasi mavjud? 6. Qaysi psixik jarayon idrokning aniqligi va samaradorligini ta‘minlaydi? 7. Diqqatni jalb etishning qanday universal qoidalari (qonunlari)ni bilasiz? 8. Eslab qolish xususiyatiga ko‘ra xotiraning qanday turlari bor va ularni qisqacha izohlab Tinglaydilar. Mavzu nomini va rejasini yozib oladilar. Savollarni muhokama qilib, ularga javob beradi. 71 bering? 9. Xotiraning sakkiz qonuni qanday tasniflangan? 10. O‘zlashtirilish lozim bo‘lgan ma‘lumotning xotirada saqlanish bosqichlari qanday mezonlarga asoslanadi? Bilimlarni faollashtirish jarayonida, o‘quv muammosini yechish faoliyatida faol ishtirok etish uchun talabalar egallagan bilimlarning yetarliligini aniqlaydi. II. Asosiy bosqich (55 daqiqa) 2.1.Muammoli vazifalar va savollarni o‘qiydi. 2.2.Talabalar bilan birgalikda muammolarni ishlab chiqishga harakat qiladi. Muammoni ishlab chiqishda talabalar bilan birgalikda taklif qilingan variantlarni tahlil qiladi. Taklif qilingan variantlarni aniqlashtiradi, o‘zgartirishlar kiritad i va ulardan bittasida t o‘ xtaydi. 2.3. Talabalarni uchta kichik guruhga bo‘ladi va hamkorlikda muammoli vazifani hal etishni taklif qiladi. 2.4.Taqdimot boshlanishini e‘lon qiladi. Yo‘ naltiruvchi, maslahatchi sifatida ishtirok etadi. Javoblarni aniqlashtiradi, to‘ldiradi, izoh beradi va tuzatishlar kiritadi. 2.5.Muammoli vazifani hal etishda yuzaga kelgan barcha qiyinchilik va tafovutlarni qayd etib, xulosalar qiladi. 2.6.Talabalar bilan birgalikda javoblarning to‘laligini baholaydi, to‘liq bo‘lmagan javob larni o‘zi to‘ldiradi. 2.7.Har bir talabaga muammoni yechishda qilgan xulosalarini jadvalda qayd etishlarini so‘raydi. 2.8.Seminar mavzusi bo‘yicha yakuniy xulosalar qiladi. O‘z fikrl arini bildiradilar. Uchta guruhga bo‘lina -dilar. Taklif qilingan muammoli vazifani hal etishga kirishadilar. Natijalarni taqdim etadilar. Boshqa guruh a‘zola -rining bergan savollariga javob beradi. Eshitadilar, konspekt daftarlariga qisqacha qayd qilishadi. Muammoni hal etish variantlari yuzasi-dan o‘ z fikrlarini bildiradilar. III. Yakuniy bosqich (10 minut) 3.1.Mavzuni umumlashtiradi, umumiy xulosalar qiladi, yakun yasaydi. Talabalar diqqatini mavzuning asosiy tomonlariga qaratadi. 3.2.Amalga oshirilgan faoliyatning kelajakda kasbiy faoliyatlari uchun zarurligini qayd qiladi. 3.3.Mustaqil ishlashlari uchun vazifa beradi: (1) nazorat savollariga og‘zaki javob berish; (2) qo‘shimcha adabiyotlardan mavzuga tegishli bo‘lgan yangi ma‘lumotlarni to‘plash. Eshitadilar. Vazifani yozib oladilar. 1-ilova Foydalanilgan adabiyotlar ro‟yxati 1.Maklakov A.G. Obshaya psixologiya: Uchebnik. – SPb.: Piter, 2010. – 36-51 s. 2.Nemov R.S. Obshaya psixologiya. Uchebnik. – SPB.: Piter, 2009. – 32-39 s. 3.Ibragimov X.I. Pedagogik psixologiya: pedagogika va psixologiya. O‘quv qo‘llanma. – T.: O‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati nashriyoti, 72 2009. – 20-38 b. 4.Ivanov, P.I. Umumiy psixologiya: Darslik. O‘zROO‘MTV. – T.: O‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati nashriyot i, 2008. – 15-20 b. 5.Obshaya psixologiya. Ekzamenasionniye otveti. – M.: «Otvet», 2008. – 14-36 s. 6.Rubinshteyn S.L. Osnovi obshyey psixologii. – SPb.: Piter, 2008. – 85-113 s. 7.Karimova V.M., Hayitov O.E., Akramova F.A., Lutfullayeva N.X. Psixologiya. Darslik. – T.: TDIU «Talaba», 2007. – 30-38 b. 8.Hayitov O.E. Psixodiagnostika: O‘quv qo‘llanma. –T.: TDIU «Talaba», 2007. – 225 b. 9.Tixomirov O.K. Psixologiya: Uchebnik / Pod red. O.V. Gordeyevoy. – M.: Vissheye obrazovaniye, 2006. – 538 s. 10.Obshaya psixologiya: Uchebnik / Pod red. prof. A.V. Karpova. – M.: Gardariki, 2005. – 232 s. 11.Karimova V.M. Psixologiya. O‘quv qo‘llanma. – T.: A.Qodiriy nomidagi xalq merosi nashriyoti, «O‘zAJBNT» markazi, 2002. – 205 b. Tayanch ibora va tushunchalar Bilish jarayonlari, professional faoliyat, professional bilimdonlik, sezgi, idrok, tasavvur, xotira, tafakkur, xayol, diqqat, nutq, idrok qilish qonunlari, figura va fon, Rubin figurasi, xotira qonunlarib mnemonika yoki mnemotexnika, mnemotexnik usullar. 2-ilova Figura – shunday narsaki, uni aniq anglash, ajratish, ko‘rish, eshitish va tuyish mumkin. 3-ilova 73 Fon esa aksincha, noaniqroq, umumiyroq narsa bo‘lib, aniq obyektni ajratishga yordam beradi. 4-ilova /a/ /b/ /c/ /d/ 5-ilova 74 6-ilova 75 5-MAVZU XOTIRA, HAYOL, TAFAKKUR VA MUSTAQIL FIKRLAS (ma‘ruza 2 soat, amaliy ma shg‘ulot – soat) 5 .1. Ma‟ruzada ta‟lim texnologiyasi O’quv soati 2soat Talabalar soni: O’quv mashg’ulotining shakli Sharhl ovchi (ko‘rgazmali) ma‘ruza (1 - mashg‘ulot) Mavzu rejasi 1Xotiraning umumiy xarakteristikasi va turlari 2.Hayolning umumiy xarakteristikasi. 3. Tafakkur mahsullari va operatsiyalari. 4. Mustaqil fikrlash – sog‘lom ma‘naviyat va tafakkurning alohida xossasi. Mashg’ulotning maqsadi : Talabalarga bilish jarayonlari: sezgi, idrok, tasavvur, xotira, tafakkur, xayol, diqqat, nutq to‘g‘risida nazariy bilimlar berish, idrok qilish jarayonlariga xos qonuniyatlarni, diqqatni jalb etishning universal qoidalarini o‟z lashtirish hamda xotira qonunlariga tayanib xotirani rivojlantirish yo‘llari bo‘yicha amaliy ko‟nikmalarni shakllantirish. Pedagogik vazifalar: Tushunish va tafakkur qilishning ijtimoiy mohiyati haqida umumiy tushuncha va uning ahamiyatini tushuntirish; Tafakkurning turlari tushunchalarini yoritish; Tafakkur mahsullari va operatsiyalari o‘ziga xos tomonlarini tushuntirish; Mustaqil fikrlash – sog‘lom ma‘naviyat va tafakkurning alohida xossasi haqida tushuncha berish; Mustaqil fikrlash – ijtimoiy- psixologik hodisa haqida tushuncha berish. O’quv faoliyati natijalari : Tafakkur. Fikrlash jarayonlarining tabiati. Insayt – oydinlashuv haqida umumiy tushuncha va uning ahamiyatini tushuntiradi; Nazariy tafakkur. Amaliy tafakkur. Ko‘rgazmali – harakat tafakkuri. K o‘rgazmali -obrazli tafakkur. Mantiqiy tafakkur. Reproduktiv, produktiv yoki ijodiy tafakkur. Konvergent fikrlash. Divergent tafakkur. Kreaktivlik sifati. Predikativ tafakkur. Sun‘iy intellekt yoki tafakkur. Intuitiv tiplilar. Fikrlovchi tiplar tushunchalarini hamda ularning mohiyatini yoritadi; Z.Nishonova hamda E.Usmanovalarning tafakkur xususidagi qarashlari. Mustaqil fikrlashning zamonaviy ta‘rifi. Tafakkurni rivojlantirish va mustaqil fikrlash muammosi mazmunini tushuntiradi; Mustaqil fikrlash. ―Subyekt - obyekt‖ va ―subyekt - subyekt‖ munosabatlari mazmuni. Ta‘lim muassasasi va uning imkoniyatlari. M.Davletshin, E.G‘oziyev, Z.Nishonova, R.Sunnatova, R.Tojiboyeva, E.Usmonovalar tafakkur jarayoni bo‘yicha olib borayotgan izlanishlari. Tafakkur mustaqilligi. Mustaqil fikr rivojlanganligining mezonlari xususiyatlarini ko‘rsatib o‘tadi; Ta’lim metodlari Ma‘ruza, aqliy hujum, namoyish etish, zigzag 76 texnikasi, ―Blits so‘rov‖, ―Klaster‖ usullari Ta’lim vositalari Ma‘ruza matni, kodoskop, slaydlar, format qog‘ozlar i, markerlar, skotch, chizmali organayzerlar, har bir talaba uchun ma‘ruza matnlari. Ta’lim shakllari Frontal, jamoaviy, guruhlarda ishlash. O’qitish shart -sharoiti Texnik vositalardan foydalanish va guruhlarda ishlashga mo‘ljallangan auditoriya Monitoring va baholash Og‘zaki nazorat, savol -javob, reyting tizimi asosida baholash. M a‟ruzaning texnologik xaritasi Faoliyat bosqichlari Faoliyatning mazmuni O’qituvchining talabaning I. Kirish bosqichi (5 daqiqa) 1.1.Mavzuning nomi, maqsadi, kutilajak n atijalarini e‘lon qiladi. 1.2.O‘quv mashg‘ulotining shakli, o‘tkazilish tartibini tushuntiradi va baholash mezonlarini e‘lon qiladi. 1.3.Mavzu bo‘yicha ma‘ruza matnlarini tarqatadi (har bir talabaga). 1.4.Mavzuning rejasi va asosiy tushunchalarini eshittiradi va qisqacha izoh beradi. Tinglaydilar. Mavzu nomini va rejasini yozib oladilar. II. Asosiy bosqich (70 daqiqa) 2.1. Aqliy hujum metodi orqali talabalarni faollashtiradi. Berilgan savolga o‘ylab javob berishni taklif qiladi (javoblar 1- 2 so‘zdan ibo rat bo‘lishi kerakligini eslatadi): - Tafakkur turlarini yozing. Bir talabaga javoblarni doskada yozib borishni taklif qiladi. Fikr bildirish to‘xtatiladi va javoblar tahlil qilinadi (15 daqiqa). 2.2. Talabalarni to‘rtta kichik guruhlarga bo‘ladi. Mashg‘ulotning o‘tkazilish tartibini yana eslatadi. O‘quv mashg‘uloti «o‘zi o‘rganib, o‘zgaga o‘rgatish», ya‘ni hamkorlikda o‘rganish prinsipi asosida o‘tkazilishini aytadi. 2.3. Guruhlarga ekspert varaqlarini, shu bilan birga har bir talabaga geometrik shakl tarqatadi va faoliyatlarini tashkil qiladi (geometrik shakllarni vaqtincha bir joyga qo‘yishlarini, vaqti kelganda undan foydalanishlarini aytadi). Guruhlarda ishni tashkil qiladi. (matnni o‘rganib, muhokama qilishga 15 daqiqa beradi). 2.4. Doira olgan talabalar 1-stol, uchburchak shaklini olganlar 2-stol va turtburchak olganlar 3-stol atrofiga o‘ tirishlarini aytadi. Har xil guruhlardan to‘plangan talabalar o‘ z Savolni muhokama qilib, ularga javob beradi. Guruhlar faoliyatni tashkil qiladilar. Matnlarini o‘qib, savollarga javob topadilar. Ma‘lum otni muhokama qilib, fikr almashib, sistemalashtiradilar. Format qog‘oziga sxema tarzida tushiradilar. Talabalar belgilan- gan stol atrofiga o‘ tirib, bir-biriga javoblarni tushuntiradilar. Dastlabki joylariga kelib o‘tiradilar. Tayyor ma‘lumotni taqdim etish uchun chizmali organayzer- lar ishlab chiqadi. Guruh sardorlari tayyor ma‘lumotlar -ni 77 savollarini boshqa talabalarga yoritishini tushuntiradi. O‘zaro o‘rgatish jarayoni boshlanadi (15 daqiqa). Talabalar faoliyatini kuzatadi, ularni yo‘naltiradi, maslahatlar beradi. 2.5. Talabalarni uzlarini dastlabki joylariga, stol atrofiga kelib o‘ tirishlarini aytadi. 2.6. Taqdimot boshlanishini e‘lon qiladi. Har bir guruhdan 3 tadan talaba chiqib, faoliyat natijalarini taqdim qilishlarini aytadi. Taqdimot uchun har bir guruhga 8 daqiqadan vaqt ajratadi. Yo‘naltiruvchi, maslahatchi sifatida ishtirok etadi. Javoblarni aniqlashtiradi, to‘ldiradi, izoh beradi va tuzatishlar kiritadi. 2.7. Har bir guruh taqdimoti oxirida ekspert savollari bo‘yicha xulosalar qiladi. 2.8.Guruh lar o‘zaro bir -birlarini baholashlarini eslatadi. taqdim etadilar. Boshqa guruh a‘zolarining bergan savollariga javob beradi. Bir-birlarini baholaydilar. III. Yakuniy bosqich Download 39.9 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling