O'zbekiston tarixi

1
Экономическая история Советского Узбекистана. (1917-1965гг.) - Т.: Fan, 1965, 
124-bet.
2
 
Экономическая история Советского Узбекистана. (1917-1965гг.) - Т.: 
Fan, 1965, 103-bet.
370

---

yilgi ko„rsatkich bilan taqqoslaganda 673 foizga teng edi. Ammo inson 
hayoti uchun zarur bo„lgan mahsulotlami yetkazib beruvchi xalq 
xo„jaligining boshqa muhim sohalariga e‟tibor mutlaqo pasayib ketdi. 
Jumladan, donchilik 78 foizga, bog„dorchilik 1,5 baravarga, uzumchilik 1,6 
baravarga kamaydi
1
. 
30-yillarda 0„zbekistonda amalga oshirilgan bunday zo„ravon- lik, 
mustamlakachilik va ma‟muriy-buyruqbozlik siyosati tufayli mamlakatda 
paxta yakkahokimligi vujudga keldi. Bunda 0„zbe- kistonning o„sha 
paytdagi davlat va siyosat arboblari A.Ikromov, 
F. 
Xo„jayev, Y.Oxunboboyev va U.Yusupovlaming «hissa»lari 
ham kam emas. Afsuski, 30-yillaming boshlarida 0„zbekistonda vujudga 
kelgan va minglab fuqarolaming qirilib ketishiga sabab boigan ochlik 
balosiga ana shu mastamlaka siyosati sababchi boidi. 
Xo„sh, quloqlami sinf sifatida tugatish asosida 0„zbekistonda Sho„rolar 
tomonidan amalga oshirilgan jamoalashtirishning natijalari nimalardan 
iborat boidi? 
Birinchidan, tub yerli aholining 80 foizdan ortigi erkin mulkchilik va 
bozor iqtisodiyoti munosabatlari sharoitida qishloqda yashar edi. 
Jamoalashtirish 
siyosatining 
amalga 
oshirilishi 
natijasida 
erkin 
mulkchilikning va bozor iqtisodiyoti munosabatlarining hamma va har 
qanday ko„rinishlariga abadiy barham berildi. Xususiy mulkchilik batamom 
tugatildi. Uning o„miga sotsialistik mulkchilik deb atalgan yangi mulkchilik 
shakli joriy etildi. U ikki ko„rinishda: davlat mulkchiligi (sovxoz) xo„jaligi 
va jamoa mulkchiligi (kolxoz) shaklida ro„yobga chiqarildi. Bu mulk 
shakllari tashqi ko„rinishidan bir-birlaridan farq qilsalarda, mohiyat-mazmun 
jihatidan farqli to- monlari yo„q edi. Aslida jamoa xo„jaligi ham davlat 
tasarrufida edi. 
Ikkinchidan, jamoalashtirish siyosatining qishloqda amalga oshirilishi 
natijasida Sho„ro hukumati inson va fuqarolaming barcha huquq va 
erkinliklarini oyoq osti qildi. Davlat va jamoa xo„jaliklariga (sovxoz va 
kolxoz) uyushgan qishloq fuqarolari o„z xususiy mulklaridan umuman 
mahrum boidilar. Davlat va jamoa xo„jaliklari qadimgi quldorlik 
davlatlaridagi misoli qulchilik plantasiyalarini eslatar edi. Ogir va dahshatli 
mehnat ekspluatasiyasi xotin-qizlar va yosh bolalami bir umrga mayib-
majmh qildi. Xo„jaliklarda dehqonlarga oylik toianmas, mehnat haqi 
yozilardi, xolos. Ular