O'zbekiston tarixi
Download 6.43 Mb. Pdf ko'rish
|
a Sagdullayev uzb tarix
|
1
0‘sha joyda. 2 Turor Risqulovning tarjimai holi. - «Saodat» jumali, 1992-yil. 5-6-sonlar, 8-bet. 3 0‘zbekiston tarixi. (1917-1993-yillar). Т.: «0‘qituvchi», 1994. 42-bet. 4 «Fan va turmush» jumali, 1991-yil, 11-son, 7-bet. 81 1 million 140 ming turkistonlik qashshoq ochlikdan o„lib ketganligini yashirmay qayd etgan edi. Ammo 1926-yilda «Erk sotsialistik partiya» bo„ lib shakllangan partiyaning dasturida 1917-1918-yillarda 2 million kishiga qadar turkistonliklar ochlikdan oiganligi qayd etiladi 1 . Ammo bu fojialardan Markaziy Sho„ro hukumati, shaxsan V.I.Lenin bexabar bo„lsa kerak, degan savol tug„ilishi mumkin. Ammo asosli dalillar bunday shubhali savollarga o„rin qoldirmaydi. Jumladan, 1920-yil 29- iyunda RKP Markaziy Qo„mitasi tomonidan qabul qilingan qarorda bunday deyiladi: «Mustamlaka psixologiyasi bilan zaharlangan, rus ishchilari qoiida bo„lgan Turkistondagi Sho„ro hokimiyati davrida yevropalik aholi bilan mahalliy xalq o'rtasidagi munosabat yaxshi tomonga o„zgardi emas, balki yana ham keskinlashdi. Chor hukumati davrida amaldorlar mahalliy xalqni asoratga solish uchun qanday yo„l tanlashgan bo„lsa, bugungi «kommunistik»lar ham huddi shunday yoi tanlashmoqda». Mazkur qaromi «inqilob» dohiysi V.I.Lenin bilmasligi mumkinmi? Albatta, u bilar edi. Mabodo bilsa, mustamlakachilik kayfiyatidagi o„z a‟zolariga o„zi boshchiligidagi kommunistik partiya qanday chora ko„rdi? Yuqorida tilga olingan o„sha qarorda bunday chora ochiqdan-ochiq yozib qo„yilgan: «Partiyaviy kuchlami qayta taqsimlash paytida mustamlakachilik va velikorus millatchiligi bilan zaharlangan barcha kommunistlar Markaziy Qo„mita ixtiyoriga jo„natilsin». Ana sizga ko„rilgan chora. Holbuki, Turkiston Sho„ro hukumatining eser K.Uspenskiydan tortib, to o„zini «0„rta Osiyo Lenini» hisoblab kelgan I.Tobolinga qadar hammasi mahalliy aholiga nisbatan mustamlakachilik og„usi bilan zaharlangan edi. Turkiston xalqlari milliy istiqlolining ulug„ vakillaridan biri Munawar qori Abdurashidxonov Sho'rolaming VIII qurultoyida rus bosqinchilari niqobini chilparchin yirtib quyidagi misolni keltiradi: «Turkiston MIQ ga Perovsk uyezdining ko„chmanchi aholisi Oqmula viloyatiga ketib qolgani hukumatga ma‟lummi, deb savol berildi. Bunga o„rtoq. Uspenskiy javob berdi: Ha, hukumat biladi, ko„chmanchi aholi ko„chib ketyapti. Bizga esa shu narsa ham ma‟lumki, musulmon aholisining 50 foizi ochlikdan o„ldi. Endi o„rtoq. Uspenskiyning bunga nima deyishini eshitishni istardik. U har holda shunday degan boiardi: «Ha, oiish odamlarga xos narsa, shuning uchun ham ular o„lib ketishdi» 2 . Download 6.43 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|