O'zbekiston tarixi

1
 0‘sha manba, 46-varaq.
2
0‘sha manba, 2-3, 10-varaqlar.
3
 0‘zR MDA, 837-fond, 31-ro‘yxat, 114-ish, 40-varaq.
4
0‘zR MDA, R-837-fond, 31-ro‘yxat, 114-ish; R-1710, 11-ro‘yxat, 805-ish 
ma’lumotlari asosida mualliflar tomonidan tuzildi. 
528

---

№
Viloyatlar
1948-yil 23-oktabrgacha
1949-yil 25-oktabrgacha
Aybdor 
deb 
topilganlar
Amalda
ko‘chiril-
ganlar
Aybdor
deb
topilganlar
Amalda
ko‘chiril-
ganlar
1
Toshkent
115
95
140
119
2
Samarqand
65
63
213
194
3
Farg'ona
44
39
96
87
4
Andijon
85
80
212
182
5
Namangan
60
55
136
133
6
Buxoro
102
101
191
183
7
Qashqadaryo
37
25
39
38
8
Surxondaryo
82
75
135
114
9
Xorazm
81
49
133
104
10
Qoraqalpog‘iston
ASSR
108
104
337
211
11
0‘zbekiston 
SSR 
bo‘yicha
779
638
1632
1395
0„zbekistondan ko„chirilgan oilalar sobiq SSSRning eng uzoq 
o„lkalariga surgun qilinganlar. 1948-yil 17-iyulda Chita viloyatining 
Slavyannaya stansiyasiga, SSSR Qishloq xo„jaligining ot zavodlarida 
ishlash uchun 139 kishi, 9 avgustda Yevrey avtonom oblastining Тѐплое 
озеро stansiyasidagi SSSR Qurilish materiallari vazirligining Sement 
zavodida ishlash uchun 189 kishi, 11-sentabrda Belovod Tomsk 
stansiyasiga, SSSR issiqlik qurilish korxonalari vazirligining Kemerovo 
Shaxtstroy tresti Belovod qurilish Boshqarmasi quri- lishlarida ishlash 
uchun 168 kishi jo„natilgan edi
1
. 0„rta osiyoliklar uchun yashash va ishlash 
og„ir boigan SSSRning Sibir va boshqa oikalariga hatto Chor Rossiyasi 
davrida ham «eng ogir jinoyat qilgan» deb hisoblangan mahbuslargina 
surgun qilinganlar, xolos. 
1946-1985-yillar 
mobaynida 
ham 
ilgarigi 
yillardagi 
singari 
Kommunistik partiya va sovet hukumati 0„zbekistonda asosan paxtachilikni 
rivojlantirishga e‟tibomi qaratdi. U bu borada o„nlab qarorlar qabul qildi, uni 
rivojlantirish bilan bogiiq rejalar Moskvada Davlat reja qo„mitasida ishlab 
chiqilar va so„ng u xalq 
1
 O'zRMDA, 837-fond, 31-ro‘yxat, 114-ish, 44-45-varaqlar.
529

---

xo„jaligini rivojlantirish direktiv hujjatlariga asos qilib olinar edi. Bu 
rejalami 0„zbekistonning hech qanday huquqqa ega boimagan hukumati 
hamda partiya tashkiloti so„zsiz bajarishga majbur edi. 0„zbekiston 
Kommunistik 
partiyasining 
sobiq 
birinchi 
kotibi 
Inomjon 
Usmonxo„jayevning bu xususda quyidagi iqrori g'oyatda o„rinlidir: «...o„sha 
vaqtda davr boshqa edi. 0„ylagan narsangni amalga oshira olmasding. Erkin 
fikr yuritib ishlolmasding. Misoli qo„g„irchoq edik... Kichkina bir inshoot 
qurmoqchi boisak ham yuqoridan ruxsat olishimiz lozim edi. Hamma narsa 
Gosplanda hal boiar edi. Respublikada o„tadigan Oliy Kengash sessiyalari 
shunchaki nomiga o„tar edi. Chunki hamma narsa oldindan hal qilib 
qo„yilardi... Hamma respublika rahbarlari topshiriqni bajarishga majbur edi. 
Misol uchun, paxta plani masalasini olaylik. Planni Moskva belgilardi. Qani 
1 tonna kamaytirib ko„ring-chi? Sizni siyosiy ko„rlikda ayblashardi»
1
. 
Markaziy 
hukumat 
0„zbekistonda 
paxtachilikni 
rivojlantirish 
maqsadlarini ko„zlab juda katta hajmdagi mablagiami sarfladi va 
paxtachilikning moddiy-texnika bazasini mustahkamladi. Buni shu faktdan 
ham bilsa boiadiki, agar 1940-yilda 0„zbekiston paxta dalalarida 23 ming 
traktor ishlagan boisa, 1965-yilda - 89,9 ming, 1970-yilda - 121,3 ming, 
1975-yilda - 145,2 ming, 1980-yilda - 157,3 ming va 1985-yilda 188,9 ming 
traktor ishladi. Paxta terish mashinalarining soni 1940-yildagi 200 tadan 
1960-yilda - 8,3 ming, 1970-yilda 26,1 ming, 1980-yilda - 36,6 ming va 
1985-yilda esa 
39,6 mingtaga yetdi
2
. 
Sovet hukumati 0„zbekistonda suv xo„jaligi qurilishi, irrigatsiya-
melioratsiya ishlarini yaxshilash maqsadlari uchun juda katta hajmdagi 
kapital mablagiami sarfladi. Buni quyidagi aniq raqamlar ko„rsatib turibdi. 
Agar respublikada 1924-1940-yillarda suv xo„jaligi qurilishi uchun (16-yil 
mobaynida) 264 million so„m kapital mablag„ sarflangan boisa, 1961-1975-
yillarda (o„n besh yil) 
7 milliard 087 million so„m, 1976-1985-yillarda esa (ya‟ni o„n yilda) bu 
sohada sarflangan kapital mablag„ 10 milliard 243 million so„mga teng 
boidi. Ya‟ni keyingi o„n yil mobaynida suv xo„jaligi qurilishiga sarflangan 
kapital mablag* 1924—1940-yillami o„z ichiga olgan 16-