O'zbekiston tarixi
O'zR MDA, 2456-fond, 1-ro‘yxat, 20-ish, 37-39-51-56-94-varaqlar
Download 6.43 Mb. Pdf ko'rish
|
a Sagdullayev uzb tarix
|
1
O'zR MDA, 2456-fond, 1-ro‘yxat, 20-ish, 37-39-51-56-94-varaqlar. 2 O'sha manba, 39-varaq. 3 O'zR MDA, 2456-fond, 1-ro‘yxat, 284-ish, 39-varaq. 637 (SADUM) tashkil topdi. 1943-yildan to 1957-yilga qadar uning raisi Eshon Boboxon Ibn Abdulmajidxon boidi 1 . Eshon Boboxon vafotidan so„ng uning o„gii Ziyovuddin Boboxonov 1957-yilda musulmonlaming III qumltoyida SADUM raisligiga saylandi, shu paytdan boshlab u respublika qozisi lavozimida edi. 1983-yilda Mufti Ziyovuddin ibn Eshonboboxon vafot etgach uning o„miga o„gii Shamsuddin ibn Ziyovuddin ibn Eshonboboxon SADUM raisligiga saylangan 2 . Undan so„ng bu lavozimda mufti Muhammad Yusuf Muhammad Sodiq ishlagan. 0„rta Osiyo va Qozogiston musulmonlari diniy boshqarmasi oikada Islom dini rivoji va ravnaqiga biror-bir ma‟noda yordam bemvchi yoki bu ishga xayrixohliklarcha homiylik qiluvchi tashkilot emas edi. Balki u sovet siyosati asosida ish ko„mvchi davlat organi boiib, islom taiimotining omma o'rtasida keng tarqalib tomir otishiga yoi qo„ymaslik uchun unga sovet ta‟sirini o„tkazib muvofiqlashtirib tumvchi boshqamv apparati edi. SADUM raisligiga kim saylanganligidan qat‟iy nazar, uning nomzodi ming chigiriq va tekshimvdan oikazilib, so„ng Moskvada tasdiqlangach SADUM qumltoyida «saylanar» edi. Bu haqda mamlakatimizda Pokistonlik delegatlar tarkibida 1957-yilda mehmon boiib kelgan Mavlon Ragib Hasanning xulosalari e‟tiborga loyiqdir: «Toshkent Diniy nazorati-davlat organidir... Nazoratning hamma xizmatchilari-davlat xizmatchilaridir. Nazoratning maqsadi - dinni va diniy taiimni rag„batlantirish emas, balki markaziy hukumat nomidan uni nazorat qilish va boshqarishdir» 3 . Markaziy hukumat bu bilan ham qanoat hosil qilgan emas. U o„zi obdon tekshirib va sinab SADUM rahbarligiga ko'targan xodimlarga ham ishonmas edi. SADUM va uning raisi faoliyati 0„zbekiston SSR Ministrlar Soveti huzurida tashkil etilgan Diniy ishlar Boshqarmasi vakiliga bo„ysundirilgan edi. 0„z navbatida 0„zbekiston SSR Ministrlar Soveti huzuridagi Diniy ishlar Boshqarmasi vakili SSSR Ministrlar Soveti qoshidagi Diniy ishlar Boshqarmasiga itoat qilar va uning izmidan chiqa olmas edi. SSSR va 0„zbekiston SSR Konstitutsiyalarida din davlatdan, maktab esa dindan xolis qilinganligi yozilgan boisa-da, Sovet Download 6.43 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|