O'zbekiston tarixi
Matkarimov M. Xorazm Respublikasi: davlat tuzilishi, nozirlari va iqtisodi
Download 6.43 Mb. Pdf ko'rish
|
a Sagdullayev uzb tarix
|
1
Matkarimov M. Xorazm Respublikasi: davlat tuzilishi, nozirlari va iqtisodi. Urganch, 1993,40-bet. 191 г asosan Toshhovuz va To„rtko„ldagi Qizil askarlar Xivaga keltirildi. Voqealarning keyingi rivojlanib borishi Xorazmning davlat «mustaqilligi»ni tan olgan RSFSR olib borayotgan siyosatning asl mohiyatini xalqaro jamiyat oldida sharmandalarcha fosh etdi. 1921- yil 27-noyabrda I.M.Bikning buyrug„iga asosan Xorazm Kompartiya MQ, Xorazm MIQ, Respublika Nozirlar Kengashining kengaytirilgan majlisi chaqirtiriladi. Unda Xorazm MIQning raisi Otamaxsumoxun Muhammadrahimovni, Nozirlar Kengashining raisi Menglixo„ja Ibniyaminovni, Xorazm MIQning ish boshqaruvchisi Mulla Bekchon Rahmonovni, Xorazm MIQ Ijroiya boiimining boshligi Mahammadjon Abdalovni, Moliya noziri Muhammad Yusup Otajonovni, Doxiliya noziri Hasan Ermatovni, Xorijiya noziri Mulla 0„roz Xo„jamuhammadovni, Harbiy ishlar noziri Mirkomil Mirsharopovni, turkman sho„basining raisi Yangiboy Murodovni, Trigulovni, Agaydarovni va Yungirovni Xorazm xalqining dushmani, deb eion qilindi va ulaming hammasini hibsga olishga qaror qilindi 1 . Nomlari keltirilgan Xorazm hukumati a‟zolarini qamoqqa olish maqsadida, ulaming har birining uyiga qizil askarlar yuborildi. Askarlar hukumat a‟zolarining uylarini tintuv qilganlar, Menglixo„ja Ibniyaminov, Mulla Bekchon Rahmonov qamoqqa olingan. Hukumat a‟zolaridan Mirkomil Mirsharopov, Hasan Ermatov, Yangiboy Murodov, Yungirov, Agaydarov, Trigulovlar RSFSRning Xivadagi vakolatxonasi ixtiyoriga berilgan va ular Xorazmdan chiqarib yuborilganlar. Xorazm MIQning raisi Otamaxsumoxun Muhammadrahimov 27-noyabrdagi kengaytirilgan qo„shma majlisga chaqirilmagan edi. Mazkur majlisda o„zi haqida chiqarilgan hukmdan xabardor boigach, Olloqulixofi madrasasida yashirinadi va bir muddat shu yerda jon saqlaydi. Ammo u shu yerda tez orada qoiga olinib otib tashlanadi. Hukumat a‟zolaridan Menglixo„ja Ibniyaminov va Mulla Bekchon Rahmonovlarga dastlabki chi- qarilgan oiim jazosi hukmi har biriga 10-yildan qamoq jazosiga o„zgartirildi. Muhammadjon Abdalovga bir yil, Muhammad Yusup Otajonovga besh yil qamoq jazosi tayin etildi. Mulla 0„roz Xo„jamuhamedov xizmatlari va Xorazm delegatsiyasi tarkibida Moskvaga borib V.I.Lenin bilan uchrashuvda boiganligi kabilar inobatga olinib qamoqdan ozod etildi. Biroq o„z orqasidan doimo ta‟qib va tazyiq uyushtirilganligi sababidan tez orada Junaidxon 1 0„sha manba, o„sha sahifa. 192 tomonga o„tib ketdi. Xorazm hududidan chiqarib yuborilgan Mirkomil Mirsharopov va Xasan Ermatovlarga nisbatan qoilanilgan jazo choralari biroz yumshatildi. Ular Markazga harbiy o'qishga yuborilgan edilar. Mirkomil Mirsharopov keyinchalik 1924-yil fevralda XSSR (Xorazm Sho„ro Sotsialistik Respublikasi)ga maxsus topshiriq bilan qaytib kelib harbiy nozir yordamchisi lavozimiga tayinlandi va Junaidxonga qarshi kurashdi. 1921- yil noyabrda qamoq jazosiga hukm qilingan XXShR hukumat a‟zolarining ba‟zilari: Mulla Bekchon Rahmonov, Mu- hammadjon Abdalov, Menglixo„ja Ibniyaminov va boshqalar. 1922- yilning boshlarida qamoqdan ozod etilib hukumat va partiya ishlarida foydalanilgan edi. Xullas, 1921-yil 27-noyabrdan e‟tiboran RSFSRning Xorazmdagi vakolatxonasining rahbari I.M.Bik «mustaqil» Xorazmning mutloq hukmdoriga aylandi. Uning ko„rgazmasiga asosan XXShR MIQning yangi tarkibi shakllantirildi. 12 kishidan iborat boigan bu hukumatga Yangiboy Murodov rais etib tayinlandi 1 . U asli millati turkman boiib, yetarli tahsil ko„rmagan shaxs edi. Shu boisdan ham Yangiboy Murodov uzoq muddat ishlay olmadi. Tez orada uning o„miga Sulton Qori Jumaniyozov tayinlandi. Shuningdek yangi hukumat tarkibiga kiritilgan MIQ hay‟ati a‟zolari ham o„z lavozimlarini «eplay olmaganliklari» tufayli tez-tez almashtirilib turilgan. Shunday qilib I.M.Bik tomonidan XXShR yangi hukumatining tashkil etilishi amalda Xorazmda amalga oshirilgan ikkinchi marta davlat to„ntarishi va XXShR hukumati rahbarlarining badnom qilinishi edi. 1921- yil 4-dekabrda XXShR MIQning majlisi boidi. Unda Otamaxsumoxun Muhammadrahimov hukumati tomonidan amalga oshirilgan bir qator tadbirlar bekor qilindi va MIQ va Nozirlarga kelgusida amalga oshirishi lozim boigan ishlar rejasi belgilab berildi. XXShR MIQning 1922-yil 23-yanvar qarori bilan Xorazm Respublikasi Harbiy tribunali tashkil etildi, Adliya nozirligi xodim- larining ishlari mazmuni aniqlab berildi. Unga ko„ra 32 moddadan iborat jinoyat qonuni tuzilgan boiib, sud tuzilishi va jinoyat qonunlarining asosiy prinsiplari o„z ifodasini topgan edi. 1 Download 6.43 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|