O'zbekiston tarixi

O'z R. MDA, R-71-fond, 1-ro‘yxat, 3-ish, 46, 214-varaqlar; 25-ish, 195- varaq; 
«Izvestiya» TurkSIK gazetasi, 120-son, 1921-yil 2-iyun; «Xorazm xabarlari» gazetasi, 1921-
yil, 
11-iyul; 
Каландаров 
H. 
Образование 
и 
деятельность 
Хорезмской 
Коммунистической партии.-Т.: 1975. 137-138-betlar. 
188 

---

milliy pasport joriy qilindi'. Hukumatning 1921-yil 10-iyulda bo„lib o„tgan 
majlisida esa Adliya Nozirligining ish faoliyati atroflicha tahlil qilindi, 
uning tarkibiy qurilishi yanada takomillashtirildi. Adliya nozirligi ish 
faoliyatini yaxshilash maqsadida adliya noziri muovini lavozimi qo„shimcha 
berildi. Ishlab chiqilgan qarorlar uchun «Shariat qonunlari» asos qilib 
olindi
2
. 
XXShR MIQ sining 1921-yil 14-sentabrdagi qarori bilan «Oliy inqilob 
jazo mahkamasi» tashkil etildi. Mazkur mahkamaning raisi Otamaxsumoxun 
Muhammadrahimov (adliya noziri) edi. Mahkama zimmasiga hukumatga 
qarshi amalga oshirilayotgan qo„poruvchilik va buzg„unchilik ishlarini 
kimlar tashkil qilayotganligini aniqlash va unga qarshi keskin choralar 
ko„rish vazifasi yuklandi. Maxsus ishlab chiqilgan dasturi amalda shu 
narsaga alohida e‟tibor berildiki: «Hukumat bilan aholi o„rtasida nizo 
chiqarishga kimlar sababchi bo„lmoqda? XXShR xodimlarimi? Yoki 
chetdan kelganlarmi?». 
Shuningdek mazkur dasturi amalda «Nozirlami kimlar hibsga oldilar, 
ularga qanday ayb qo„yilgan edi, ulami aksilinqilobchi deb aytish uchun 
siyosiy biron hujjatlari bormidi, yoki nozirlar jinoyatni bilib qildilarmi yoki 
yanglish qildilarmi?» kabi aniq savollar qo„yilgan edi. Bu bilan XXShR 
nozirlarining adolatsiz va noqonuniy badnom qilinishiga chek qo„ymoqlikni 
bosh maqsad qilib qo„yilgan edi. Hatto dasturi amalda «Chetdan kelganlar 
hukumat rahbarlari bo„lishi mumkin emas»
3
, deyilgan edi. Albatta bu tadbir 
Xorazmda ilgaridan «siyosiy o„yin» sifatida odatiy tusga kirgan juda 
ko„plab xufyona jinoiy ishlami fosh etish imkoniyatini berar edi. 
Albatta 
Muhammadrahim 
Olloberganov 
hukumatining 
bu 
«o„zboshimcha» xatti-harakatlari va ko„rayotgan tadbirlari Markazga 
yoqmayotgan va mustamlakachilaming g„ashini keltirayotgan edi. Shu 
boisdan ham 1921-yil sentabr oyida XXShR MIQning majlisi chaqirilib 
«o„z vazifasini bajara olmagan va ishni chalkashtirganligi uchun» degan 
to„qima va tuhmat aybnoma bilan Muhammadrahim Olloberganov XXShR 
MIQsining raisi lavozimidan olib tashlandi. Uning o„miga XXShR Adliya 
noziri vazifasini bajarib kelgan Otamaxsumoxun Muhammadrahimov 
qo„yildi. Adliya noziri vazifasini esa Mahmud Rahimov egalladi
4
. 
1