4-Mavzu: Borliq (ontologiya) va rivojlanish falsafasi Reja
Download 3.45 Mb.
|
4-mavzu1
- Bu sahifa navigatsiya:
- Metafizika
4-Mavzu: Borliq (ontologiya) va rivojlanish falsafasiReja:«Ontologiya» atamasi (yunoncha ontos – borliq, logos – so‘z, talimot), borliq haqidagi ta’limot degan manoni anglatadi, ilmiy kategoriyasi sifatida falsafada XVII asrdan beri qo‘llanilmoqda«Ontologiya» atamasi (yunoncha ontos – borliq, logos – so‘z, talimot), borliq haqidagi ta’limot degan manoni anglatadi, ilmiy kategoriyasi sifatida falsafada XVII asrdan beri qo‘llanilmoqdaFaylasuflar barcha zamonlarda quyidagi savollarga javob topish zaruriyati bilan to‘qnash kelganlar: falsafiy kategoriya sifatidagi «borliq» nima? bu atama nimaga nisbatan tatbiq etilishi mumkin? unga qanday falsafiy ma’no yuklanadi? MetafizikaMetafizika (yunoncha, - fizikadan soʻng) — borliqning sezgilardan yuqori turuvchi prinsiplari va umumiy asoslari toʻgʻrisidagi fan, soha. Fizikada tadqiqotchi bevosita hissiy obyektlar ustida izlanish olib borsa, metafizikada esa tadqiqotchi sezgilar vositasida anglab olish mumkin boʻlmagan obʼyektlarni tadqiq etadi. Metafizikaning tadqiqot mavzuiga kiruvchi sifat, mazmun, mohiyat, hodisa va boshqa obyektlar toʻgʻrisida fikr yuritganda ularni bevosita koʻrib boʻlmaydi, ular boshqa narsa va hodisalarning oʻzaro aloqadorliklari jarayonida namoyon boʻladi.KENG TOR “Yo‘qlik” tushuncha sifatida Qadimgi Yunon olimlarining fikricha BORLIQ Fales SUV Anaksimandr APEYRON Anaksimen HAVO Pifagor «hamma narsa sondir» Yer sharsimon Parmenid birinchi bo‘lib borliqni kategoriya sifatida tavsifladi va maxsus falsafiy tahlil predmetiga aylantirdi Geraklit OLOV Demokrit va Levkipp ATOM Ksenofan YER va SUV Platon G‘OYA Sharq mutafakkirlarini fikricha, BORLIQ Forobiyning fikricha “VUJUDI VOJIB” barcha mavjud yoki paydo bo‘lishi mumkin bo‘lgan narsalarning birinchi sababi “VUJUDI MUMKIN” esa doimo o‘zgarishda, ziddiyatli munosabatlarda bo‘lib, unda barcha narsalar oddiydan murakkabga, tartibsizlikdan tartiblilikka qarab harakat qiladi Ibn Sino fikricha borliqning asosi “vujudi vojib” ya’ni Ollohdir. Vujudi vojib bu birinchi mohiyat. Uning mavjudligi sababini boshqa narsalardan qidirish noo‘rin. Chunki birinchi sabab uning natijasi bo‘lgan xilma xil jarayonlarning mohiyatiga bog‘liq bo‘la olmaydi Substansiyaning o‘ziga xos xususiyatlari o‘z-o‘zining sababchisi hisoblanadi, uni yaratib va yo‘q qilib bo‘lmaydi hech narsaga bog‘liq bo‘lmagan, barqaror, o‘zgarmas va mutlaq birinchi negizni ifodalaydi birinchi negizning yagonaligini nazarda tutadi mohiyat va mavjudlikning birligini ko‘rsatadi barcha hodisalarning umumiy sababiy bog‘liqligini o‘z ichiga oladi o‘z-o‘zini belgilash Universallik yagonalik yaxlitlik kauzallik Download 3.45 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|