4-Mavzu: Borliq (ontologiya) va rivojlanish falsafasi Reja

Fizik
Mexanik
Kimyoviy
Ijtimoiy
elektromagnetizm, gravitatsiya, issiqlik, yorug‘lik, ovoz, moddalar agregat holatining o‘zgarishini, fizika o‘rganuvchi issiqlik, yorug‘lik, elektr kuchini qamrab oladi
E
turli jismlarning makonda bir joydan boshqa joyga ko‘chishi: mayda zarralar harakati, katta jismlar, shu jumladan kosmik obektlar harakati, materiya harakatining mexanik shakli boshqa har qanday shaklga kiruvchi eng sodda shakl sifatida namoyon bo‘ladi
D
noorganik va organik tabiatdagi turli kimyoviy reaksiyalarni, kimyoviy sintez jarayonlarini o‘z ichiga oladi
C
jonli organizmlarda yuz beruvchi rang-barang biologik jarayonlar; - organik hayotni qamrab oladi. Ular tabiat sohasidagi asosiy shakllar hisoblanadi
B
ijtimoiy o‘zgarishlarni, shuningdek fikrlash jarayonlarini qamrab oladi
A
Biologik

Uygʻonish davri

BORLIQ
unga xos boʻlgan
ruh tomonidan
harakatga
keltiriladi

Yangi davr mexanikasi

BORLIQ
tashqi kuch
taʼsir harakatga
keladi
Harakat
Harakatsizlik
nisbiy
o‘tkinchi
Abadiy va
yoʻq boʻlmas
Materiyadan
ajralmas va mutlaq
Harakat – materiyaning ajralmas xususiyati
Xususiyatlari
Materiyaning oʻzidan kelib chiqadi (undagi mavjud qarama-qarshiliklar, ularning yagonaligi va kurashi);
Barcha narsani oʻzida qamrab oluvchi (hamma narsa harakatda, itariladi va tortiladi, atom hamda mayda zarralar; tirik organizmning doimiy faoliyati davom etadi – yurak, ovqat hazm qilish tizimining ishlashi, fizikaviy jarayonlar davom etishi; kimyoviy elimentlar harakatlanishi, tirik organizmlar haraatlanishi, daryolarning oqishi, tabiatda moddalarning aylanma harakati sodir boʻlishi, jamiyat doimiy takomillashib borishi; Yer, boshqa qoinot jismlari oʻz oʻki va Quyosh (yulduzlar) atrofida aylanishi; galaktikalarda yulduzlar tizimi harakatlanishi, galaktikalarning esa olamda harakatlanishi kuzatiladi;
Doimiy ravishda (har doim mavjud; harakat baʼzi shakllarining oʻrniga yangilari vujudga keladi.
Harakat turlari
Mexanik harakat
Fizik harakat
Kimyoviy harakat
Biologik harakat