O'zbekiston tarixi

1
 0‘zR. MDA, R-1714-fond, 5-ro‘yxat, 1478-ish, 17-20, 33-varaqlar.
2
 Ишаков Ф. Прошлое глазами историка-Т.: 0‘zbekiston, 1990, 171-bet. 
3
«Fan va turmush» jumali, 1993-yil, 5-6-son, 30-bet.
4
«Sharq Yulduzi» jumali, 1992-yil, 12-son, 187-bet.
365

---

qimmatga tushdi. Bu ham yetmagandek Markaziy hukumat 0„z- bekistonga 
jamoalashtirishni o„tkazishda baynalmilalchilik yorda- mini ko„rsatish 
bahonasida ko„plab rusiyzabon oilalarini ko„chirib olib keldi. 0„zbekistonga 
tashlangan birinchi yigirma besh mingchi «desantchilar» bu fikrimizga dalil 
boia oladi (Sho„ro hukmronligi yillarida bunday desantchilar tez-tez 
tashlanib turildi). 
Yigirma besh mingchilar kimlar edilar? Aslida ular Sho„ro 
saltanatining mamlakatimizda ruslashtirish va ulug„ davlatchilikdan iborat 
siyosatini amalga oshirish uchun yuborilgan vakillaming bir qismi edi, 
xolos. Ammo sho„ro hukumati va kompartiya bu siyosatni xaspo„shlab, 
silliqlab, shahaming qishloqqa, RSFSRning «qoloq milliy oikalarga» 
do„stona va otaliq «yordami» ko„rsatishi niqobi ostida amalga oshirdi. 
Ishchilar harakatida yangicha otaliq yordamining g„oyaviy negizi boiib 
VKP(b) MQsining 1929-yil noyabr Plenumi qarorlari asos boidi. Plenum 
qarorlariga ko„ra qishloq mehnatkashlariga jamoalashtirish ishida yordam 
berish uchun «tashkiliy-siyosiy jihatdan yetarli tajribaga ega» boigan 25 
ming ishchi yuborilishi kerak edi. Chunki, qishloqda sotsialistik 
dehqonchilikni maydonga keltiruvchi asosiy rahbar va yetakchi kuch 
ishchilardir, deb hisoblanar edi. Plenumda ilgari surilgan g„oyalar VKP(b) 
ning XVI qurultoyida (1930-yil 26-iyun - 13-iyul) yanada rivojlantirildi. 
Jumladan, qurultoy qarorida bunday deyilgan edi: «Kolxozchilaming o„z 
ichlaridan yangi kadrlami ko„tarish kolxoz kadrlarini yetishtirish ishida asos 
qilib olinishi kerak. Bu ish kolxozlarda ishlash uchun yuborilgan 25 ming 
ishchining ham eng muhim vazifasidir»
1
. 
Kompartiya ko„rgazmasi asosida qishloqlarga «baynalmilal» yordami 
ko„rsatish uchun Moskva, Leningrad, Ivano-Voznesensk va boshqa 
shaharlardan «eng bilimdon» va «tashabbuskor» ishchilar tanlanib 25 ming 
kishi o„miga 27119 kishi jo„natildi. 1930-yil fevralidan 1931-yil yanvariga 
qadar 0„zbekistonga kelish uchun 458 kishi yoilanma oldi. 1931-yil 
davomida yana 400 kishining bu yerga yetib kelishi rejalashtirilgan edi. 
Dastlabki yetib kelgan 433 desantchilaming 149 tasi Moskvadan, 84 tasi 
Leningraddan va 200 tasi Ivano-Voznesenskdan edi. Tashabbuskor ammo 
chaqirilmagan bu «mehmonlar»ning 76 tasi Samarqand, 56 tasi Toshkent, 
Andijon